Бастан кешкен, кµз кµрген

Сагындык Алтынбекула

331

Ішкелікке мар болса, іш майынан айрыласы, басыдаы

Миы аталаа айналады: аылой де, удешіл де болып шыа

Келесі. Крсе ызарлыа салынса, срінесі, срініп жріп

мертігесі.

Мертіккені-мгедек боланы.

мірді негелі кездерін екшеп айтатын ария болса,

Ол сиеттерін тыдау да бір анибет.

Айтан сиеттерін далаа жібермей,

Тыдайтын жастарды болуы, екінші анибет.

артты аылын ын алып,

айталап айту-тіл ширату гимнастикасы.

з

ойынан сз растырып сйлеу-

аыл-ой гимнастикасы.

Осыны дадыа айналдырса, парасатты азамата айналасы.

Былапыт сзге йірсек болса, мылжы боласы,

адірі ашып, ылжабас боласы.

Ондайлармен бірге болуды зінен бойыа жады,

Бір кндері сен де соны атарына енесі.

Жолдасы жаманны зі де жаман деген сол болады.

Халымыз ызы ссе, ызы скен ауылмен ауылдас бол.-

Дегенді осыдан айтан.

негелі сиетті оып ана ою-

Мре емес, іске асыру - мре.

Слулыты шыы-дептілік.

Жексрындыты шыы-депсіздік

Апта сайын моншаа тсіп жуыну-

Сырты кірінен арылу жолы.

Іштегі ласыды-асазанды тазарту,

Ішегіді тазарту арылы жетесі.

бу ли Ибн Сина осыны сиет етіп кеткен:

Кніне бір, аптасына бір, айына бір, жылына бір-деген.

Жоарыдаы бірер- аптасындаы, жылындаы бірлері ана.

Ал, сана – сезімідегі адамгершілікке жат ылытардан

ран Крімді байыптап оыса арыласы.

Адам баласыны ндылыы дниеге келіп кетумен

бааланбайды,

кейінгі рпаына алдырып кеткен негелі сиетімен

бааланады,

істеп кеткен адамгершілігімен бааланады.

332

Айтып болмайтын, кпелеуге жатпайтын мірді азабы-

Жалыздыты мір сру. Мны зардабын кбінесе йел

жыныстылар шегеді: зі натанына тіл атуды ят санайды;

ндылыынан айырылып та алады.

Сондытан рбысымен не жегесі арылы сырласаны жн .

йел жыныстыны ана болып , сби сюінен

арты баыт бола бермес.

Ккек ана (белгісіз ) болу аылдылыа жатпайды ,

жексрынды рекет .

Тсек жаыртуды детке айналдыран ерлерді жасыларды

атарына жатызуа болмайды :

азіргі заманда ол детін оймаса, айыпас дертке шырауы

ммкін.

Зады некеге трып аланнан кейін , ерін бл мені жеке

меншігімдегі затым деп, еріне мн бермей арау-бабында

ктпеу опы жегізеді: еркекті жрегін айнытып алады ,

«ырауыл уу даладан» осындайдан болады . Уысында стаса,

зап шыпайды . Ата – анады иып тастап осылды ба ,

мір – баи – ас – абаына ара, бабында ста .

Салауатты сзге иілмеген , ааш й жасаушы шеберді тезіне де

иілмейді,

тезден босаса , алпына айта келеді .

Сондытан

иілместі иемін деп уре болма деген.

Мнді мір сру деген – жаня мшелеріні келісімімен,

Акылдасып атарылатын істерінен, ол іс берекелі де, орныты да.

Келісімсіздіктен берекесіздік туындайды, ыдырау,

бліну шыады.

Баса лт кілімен жптасу кндерді кнінде з крінісін тудырады:

дет-рып, салт-сананы іске асыруа келісе бермейді, з лтыа

жетпейді.

Жазушыны тірісінде жарияланбаан мрасыны

жариялануы алан зайыбыны сауаттылыына байланысты.

Адамны да, хайуанны да з тлін асырауа, жетілдіруге

абілеті жетпейтіндіктері кездеседі, ондайлара стана ажет.

“От басында немшілік – бкіл тіршілікті те жартысы делінген.

Мхаммед пайамбарымызды Хадисінде”. Демек, отасан ерлі

333

зайыптыны йелі немшіл боланы абзал. Затында йелдер

немшіл келеді; табысты шашатын йел болса, банкрота

шырайсы, аыры, отан дегені тарап бітеді.

Ерлі – зайыптыны бірі басшы, екіншісі косшы боланда,

жаня берекелі болады. Басшылыа таласып, аржы бірікпесе,

Берекетсіз деген сол болады.

йелді айнаа араыштап, бойын сылауа кшуі жасы

асиет емес. Айнаны ары жаында ібіліс (шайтан) тр,

Алданасы. арапайымдылыы, табиилыыды сатаана не

жетсін! Жаны, рухы слу болмайынша, слулыа жете алмайсы.

Жаны таза – крікті де, текті де. Дниеде барлы зат згеріске

шырып отырады дейміз. Дегенімен, адамны тні кнере келе,

брыны калпы ескіретіні млім. Ал, жан – рух деген,

меніше,згермесе керек. Ол брын андай болса, сол алпында

саталса керек.

Рух – кіл, сезім, адамгершілікке тн барлы жасы асиет. Тіпті,

марм болан жандарды да рухына да жасап, баыштап

жатпаймыз ба, ойлаызшы.

«Аыл азбас, топ тозбас» деп жатамыз. Араа йір боланы –

аылы аза бастааны, з еркімен жындану деген сз. Сау кезіде

жап – жасы – а адамсы; араа сылиып тойса, тыла

алмайтын жамансы.

Крілік – емі жо індет. Оны емі – сый – рмет. Бала сияты

окпелегіш те келеді; алдауа кнбейді, ателігіе кешірім срауды

натады.

артайанда ыдырымпаздыа салынса, адыры ашады;

шаыран жерге барса, рметке кенелесі, ал салырттыа

салынып бармай алса, шаыруа зар боласы.

артайанда жасалынан сый – рметке мтыла беру –

сыпайылыты кемдігі; жастара да жол беру - негелілік.

Жастар йымдасан жерге артты араласып отыруы – намсыз

тірлік, адірді ашыру жолы.

Келінні келісті боланы ата – ананы ажарыны жананы де,