Бастан кешкен, кµз кµрген

Сагындык Алтынбекула

Блар мдениетті, зады жбайлары, з й –жаиы, бала-шаасы

боланда ана пайда келтіреді. йтпесе кзі ыли, лаы

салбыраан, р трлі ауруа шалдыа беретін болады да, тымдары

азып, німді болуды орнына лімді болады.Соны круге ауданнан

басты келіп тр ой: «Шалабайды ояндарында шыын кп» деген

ызы аудана да жетсе керек – ті. Жоарыда айттым ой, армиялы

досыны жмысы ілгері баспай жатан со, ажет кмегін жасауа

келген болу керек.

Шалабай

болса, дедек аын, брін крсетіп тр. Бір денелілеу

кжірейген бір оянды лаынан стап алды. лаынан стаан со,

ыбырламайды да, шынырмайды да екен. лкен басты бір жаына

брылан кезде, кіші басты жааыны басын да алып лгерді.

Аралап кріп, баса шаруашылытарда алай асырап жатанын

жолдасына тсіндіріп айтуда.

Бар кеесін айтып, жруге айналанда Шалабай:

–

Ау, уыс йден р шыпаыз! Мына бір ата оянды

сойып та ойдым, жеп кетііз! – дейді.

–

Жо, рахмет, уаытым жо – дейді зеке. Сонда

Шалабай

елпектеп: - азір - а болады, «Лып бота» деген таам тез піседі рі

ауызыыздан дмі еш кетпейді» - деп, адірлі жолдасын тотатады.

Шалабай жас кезінде жабайы оянды тзапен аулауды шебері

болан екен. Сондытан да асыранды оян фермасына бастытыа

сынанда сол зіке екен.

Абыл - был оянды азана, азан деп отыраным

орыстарды шгені, салады. Кріш араластыран. Еркек адамны

дайындааны емес пе, азана саларда жмай салса керек. Бота

піседі: еті ырауылды етіндей жмса та, кріші оыр тартан.

–

О, шіркін! Айтаныдай бар екен! – дейді. зеке. «Лып

ботаны» дмі-й аузымнан кетпейді–ау! Шалабай

болса, лдеашан марм болып кетті.Осы Шалабайды

лып ботасын жегенін зімханны з аузынан есітіп

едім.

47

Араты алжастыруы

«Тілі шолаты

ойы да шола».

(маал)

–

Сен де бір «Мыстан» екенсі! – деп, ат – тонын ала

ашты біреу(атын айтпай-а, біреу деп ала берейік, ел

ішінде бл сырды білетіндер де бар).

–

Ескіріп кеткен іс ой, немене, бл бір 40 жылды ары

жаы еді ой! - деп, ар – ар клді рдасы.

–

алай сен мытпайсы ? айдаыны еске тсіресі де

отырасы.

–

Осы, айтылса, ателік , кін деген кешіріледі, - депті ой,

рас

Болса. Ертеректе ата - бабаларымыз орыс келе жатыр десе,

рейленеді екен. азіргілер соны тілінде сйлегенді де, соны

сйікті асын да игеріп алды емес пе! Сен соны тілінен брын

жесікті асын брып мегергені есіме тсіп отыр. азір ойды ой.

Сонда да айтайын. Жааы «біреу» олы келіп тран кез екен. Сол

кезді жасыларыны сыйлы, рметті ісіне шалдыады.

Ол кезде

оны рметтеп, «Апамбет» деп атаушы еді. Сйтіп , апамбетпен

жолдас болып, барынша жтса керек.

Жазды кні, кн ысты. Кндіз басталан отырыс тнні

ортасынан ауа тарайды. Кйіз й тігілген кез срініп – абынып есікті

ашады. Ырс – ырс етіп ентігіп, тілі аузына сыймай, шл алып

барады.

–

й! Айран бар ма? – Бар. – айда? - Алдыдаы

шкафты ішінде.Сипалап жріп, бір ыдыс олына тседі.

Ішінде сйы зат тр, шамасы айран – ау деп ойлайды.

йтені ашыан иіс апаын ашанда, бр ете алады.

Шлдеп келген байс демін алмастап сіміріп салады да,

шешінбестен масаанаа кіріп, жолдасыны асына

исая кетеді. Та атты. Басалары тран, ркім з

тірлігінде жр. Ол пырылдап жатыр.

Сске тс болды. Жааы ыылдап барып оянды. Жолдасы

балаларынан: «Мынаны ішіндегі айда?» - деп срап жатыр.

Ешайсысы білмейді. Ал йтып ойан айран сол кйінде тр. Сол

кезде жааы «Біреу»:

–

Не іздеп жрсі? – дейді.

–

Мынаны ішіндегі, - дейді жолдасы.

–

Оны мен тнде ішіп ойдым, шлдеген со, - дейді

жааы біреу.

48

–

Ол теріге жаамын деп ойан иім еді ой! - деген екен

йелі.

–

Не де болса кетті! – депті сз таппай.

рдастара

(Марм Ысалы Иманберді деген рдасымнан алан дние еді.

Соны шыармасы)

«Еірейді Мтжаны

Жанына жаын барызбай,

Бажылдайды Тжісі

Мысы крген байыздай.

Бердули тоылдайды,

Шала піскен арбыздай.

Ілиясы арам шп

Шлге біткен жалбыздай,

Тастаан кебіс сияты

Шалабайы жалыз ой».

Жлдегер осырашы

Ертеде, осыдан 40 жыл брын, бізді елде аайынды кісілер

арасында бір жарыс йымдастырылды.

Істейтін іс жо па, лде еріккендік пе, бір сайыс жасауа Тлеу

бастаан тртеу жоспар жасады. Назыды наашы ктереді деген

бар емес пе! Мені наашым 20 – аялдамада ос бие сауып, ымыз

ішіп жатыр. Соан тстенейік деп, рі аалары, рі наашылары

болатындарды Тлеу желіктірген – еді.

–

Ол наашыны жылысы жо еді ой, - деді Яссы аттас

аасы.

–

Жоына жо; мені биемді, Адемені биесін алып,

сауызып

Отыр – дегенде, - ия, - деп остай кетті Жсіпназар. Осы гіме

стінде ауылдас, рі аайын туыс Сатыбалды бар болатын. Ал, онда

барайы деп уделесті. Бір – екі кн брын хабарлауа да келісті.

Уделі кні сске болмай – а жетіп келді. Ткені наашысы хабар