БЕЛАРУСЬ УЧОРА І СЯНЬНЯ
Шрифт:
o 1522—1572 — Княжаньне Жыгімонта III Аўгуста.
o 1525 — Др. Францішак Скарына залажыў першую беларускую друкарню ў Вільні.
o 1529 — Выданьне соймам першага рукапіснага Статуту Вялікага Княства ў беларускай мове.
o 1538 — Арганізацыя першай пратэстанцкай школы ў Вільні.
o 1554 — Далучэньне Лівоніі да Вялікага Княства Літоўскага.
o 1556— Заснаваньне школы права ў Вільні.
o 1557— Жыгімонт Аўгуст выдаў закон аб «Валочнай памеры», які рэфармаваў сельскую
o 1558— Пачатак Лівонскай вайны.
o 1562 — Сымон Будны выдаў у Нясьвіжы пабеларуску Катэхізіс, а Васіль Цяпінскі Сьв. Эвангельле.
o 1565— Арганізацыя земскіх судоў.
o 1566— Другое выданьне Літоўскага Статуту.
o 1569—Падпісана Люблінская вунія.
o 1574 — У Вільні паўстала беларуская друкарня братоў Мамонічаў.
o 1576—1586 — Княжаньне Сьцяпана Баторага.
o 1578 — Заснаваньне ў Вільні езуіцкай калегіі.
o 1579—Выдана лясная устава, паводле якое лясы, вазёры, рэкі, лугі ўважаліся за собскасьць гаспадарства і з гэтага часу паўсталі на Беларусі сэрвітуты.
o 1587—1632 — Княжаньне Жыгімонта IV Вазы.
o 1588— Трэцяе выданьне Літоўскага Статуту (друкам) у беларускай мове.
o 1589— Прамова Мялешкі на Варшаўскім сойме.
o 1595 — Берасьцейская царкоўная вунія.
o 1595 — Паўстаньні казакаў і сялян пад кіраўніцтвам Налівайкі.
o 1597 — Атрыманьне Віцебскам Майдэборскага права.
o 1606—1610 — Паўстаньні рамесьнікаў у Магілеве.
o 1610 — Плач Мялета Сматрыцкага па беларускіх магнатах, што адыходзілі ў польскі бок.
o 1609—1618 — Паход палякоў, беларусаў і жмудзінаў на Маскву.
o 1620 — Адведзіны Канстантынопальскага патрыярха Тэафіля ў Беларусі.
o 1623 — Паўстаньне гараджан Віцебску і забойства вуніяцкага арцыбіскупа Кунцэвіча.
o 1632—1648— Княжаньне Уладыслава IV Вазы.
o 1634 — Сьмерць канцлера Лявона Сапегі.
o 1648—1654 — Вызвольная барацьба беларускага і ўкраінскага народаў супроць польскіх паноў. Паўстаньні на чале з Небабам, Непалічам, Хвеськам, Крывашапкам і Гаркушом.
o 1655 — Пачатак вайны Швэдыі з Польшчай.
o 1655 — Спроба Януша Радзівіла ўнезалежніць Вялікае Княства.
o 1661 — Паўстаньне мяшчан гораду Магілева супроць Расеі.
o 1648—1668 — Княжаньне Яна Казіміра.
o 1669—1673 — Княжаньне Міхала Вісьнявецкага.
o 1654—1667 — Вайна Расеі з Вялікім Княствам і Польшчай.
o 1667 — Андрусаўскі мір.
o 1674—1696 — Княжаньне Яна Сабескага.
o 1697—1733 — Княжаньне Аўгуста II Саса.
o 1697 — Скасаваньне беларускай мовы ў урадах і судох і ўвядзеньне польскай мовы ў ВКЛ.
o 1700—1701 —Хваляваньне сялян у Слонімшчыне. 1700—1721 — Вайна з Швэдыяй.
o 1733—1764 —
o 1740—1744 — Крычаўскае паўстаньне
o 1761 — Мазырскае паўстаньне
o 1764—1795 — Княжаньне Аўгуста IV (Станіслава Панятоўскага).
o 1767 — Слуцкая канфэдэрацыя
o 1773 — Першы разьдзел Беларусі і Польшчы
o 1776 — Адняцьце Майдэборскага права ад гарадоў Беларусі Кацярынаю II
o 1793 — Другі разьдзел Беларусі і Польшчы
o 1795 — Трэці разьдзел Беларусі і Польшчы
o 1797 — Сялянскія паўстаньні супроць Расеі
o 1805 — Радзіўся першы беларускі сялянскі паэт Паўлюк Бахрым.
o 1811-Спроба расейскага цара Аляксандра I узнавіць Вялікае Княства Літоўскае
o 1812 — Паход Напалеона на Маскву і баі ў Беларусі.
o 1812—VII.—1 — Напалеон абвесьціў узнаўленьне Вялікага Княства Літоўскага
o 1831— Першае польскае паўстаньне супроць Расеі
o 1832— Зачыненьне Віленскага Унівэрсытэту
o 1839— Скасаваньне вуніі на Беларусі
o 1839— Забарона казаньняў у беларускай мове ў сьвятынях
o 1840— Скасаваньне важнасьці Статуту Вялікага Княства
o 1861— Скасаваньне прыгону
o 1862— Пачала выходзіць першая нелегальная беларуская газэта«Мужыцкая Праўда».
o 1863— Другое паўстаньне супроць Расеі ў Польшчы і на Беларусі Паўстаньнем гэтым на Беларусі кіраваў Кастусь Каліноўскі.
o 1864— 10 сакавіка па загадзе Мураўёва ў Вільні быў павешаны змагар за волю беларускага народу Кастусь Каліноўскі.
o 1864 — Стварэньне першае беларускае опэры.
o 1867 — Забарона беларускага друку.
o 1870 — Выхад у сьвет у Жэнэве беларускага часапісу «Зговар»
o 1881 — Ігнат Грынявіцкі забіў расейскага цара Аляксандра II і сам пры гэтым зьгінуў.
o 1884 — Выйшаў у сьвет часапіс беларускіх народавольцаў «Гоман».
o 1886 — Беларускае згуртаваньне каля газэты «Мінскі Лісток».
o 1889 — Выхад у сьвет беларускага часапісу «Свабода».
o 1891 — Выхад першага зборніка вершаў Францішка Багушэвіча «Беларуская Дудка» з слаўнай прадмовай да яго.
o 1891 — Паўстала першая беларуская студэнцкая арганізацыя
o 1900 — Сьмерць Францішка Багушэвіча.
o 1902 — Заснаваньне Беларускай Рэвалюцыйнай Грамады
o 1905 — Рэвалюцыя супроць царскага самадзяржаўя.
o 1905 — 30 ліпеня выданы быў маніфэст аб рэлігійнай вольнасьці і грамадзкіх свабодах у Расеі.
o 1906— 1 (14 па н. ст.) верасьня выйшла першая легальная беларуская газэта «Наша Доля».
o 1906—10 лістапада пачала выходзіць газэта «Наша Ніва», якая найбольш прычынілася да адраджэньня беларускага народу.