Блізкае і далёкае
Шрифт:
— У мяне, Павел, сягоння нібы свята — скончылі жаць, малоцім… Гара з плеч. Горача мне было з казакамі маімі ў жніўні гэтым, напёкся досыць. Але — добра, што добра канчаецца…
Раптам схапіў Паўлаву руку i моцна сціснуў.
— Ну, на гэтым скончым… Пара i чэсць ведаць, як Насця кажа. Ідзі адлежвайся, бо хутка ў работу вазьму. На адпачынак вялікі не спадзявайся, — хоць ты i друг мой, — не дам. Патрэбны ты, казак, мне…
— Не, брат, нічога не зробіш.
Павел смяецца, б’е Марціна па плячы:
— Нічога не зробіш — хоць ты цяпер i мае непасрэднае вышастаяшчае начальства,
Павел паціснуў на развітанне руку, паволі пайшоў дахаты. Ён думаў пра тое, што мінула сем год, як ён не рабіў у калгасе, сем не абы-якіх год, адгрукала тры вайны — i вось ён зноў ідзе па вуліцы, як хадзіў некалі хлопцам пасля спаткання з Насцяю… I Марцін тут ходзіць. Паранены, скалечаны… («Як шкода, што няма яго Ганны!..»)
Багата, багата каго не стала ў Каранеўцы. Андрэя няма… Гаркушы Андрэя, яго таварыша… Алена гадоў на дваццаць пастарэла (колькі гаварыў мне, бывала, пра яе Андрэй. А ёй — кожны дзень, мусіць, па два лісты пасылаў, пакуль можна было…)
I Каранеўка не тая цяпер. Палова яе — з таго краю, які будаваўся ў апошнія гады — пайшла з агнём; там, дзе цяпер папялішчы i новыя зрубы, стаялі раней прасторныя, светлыя хаты, цвілі пад вокнамі акацыі i каштаны. (Каля Андрэевай хаты на лавачцы збіраліся кожны вечар дзяўчаты i хлопцы — спачатку спявалі, гаманілі, потым разыходзіліся парамі, хто куды… Толькі Андрэй з Аленаю заставаліся на лавачцы, шапталіся аб нечым да світання)…
Падышоўшы да сваёй хаты, Павел спыніўся, раздумваючы, ісці ў хату ці можа пайсці ў поле, на шум малатарні, туды, дзе людзі… Пастаяўшы хвіліну, паволі падаўся далей. «Прыйдзе ўслед, знойдзе, харошая мая», — падумаў пра Насцю.
Чаму не хочацца спаць? — Ён-жа ўжо трэція суткі не счыняе вачэй, ушчэнт змардаваўся з дарогі i ад бяссонніцы. Чаму хочацца глядзець i глядзець на гэтыя палі, на хаты, слухаць няўціхнае мармытанне малатарні?
Эх, хто ведае, што цяпер у Паўла на душы?
У канцы вуліцы напаткаў старога чалавека ў вайсковай шапцы з выцвілым малінавым аколышам. Стары ішоў павольна, апусціўшы галаву, згорбіўшыся, у правай руцэ была сякера з доўгім выслізганым рукамі тапарышчам. Чалавек быў паглыблены ў нейкія свае думкі, відаць, разважаў сам з сабою. «Стары Скорык, Васілёў бацька», — пазнаў Павел.
— Дзядзька Скорык, куды вы так рана?
— А-а? — прахапіўся той. — Хто-ж гэта? — жмурыў блеклыя слепаватыя вочы стары, узіраючыся ў твар вайскоўца:
— Паўлік Абуховіч?! — пазнаў ён, нарэшце, i жоўтыя яго бровы слаба дрогнулі. — Мне казалі, што прыехаў, учора… Ды вось, на працу… Марцін сказаў, што трэба канчаць свіран… цеслярам сказаў.
— Вы ў цяслярнай брыгадзе?
— Што кажаш? Ага, цясляр, Паўлік… Дык я i іду…
— Рана-ж яшчэ, дзядзька Скорык! Хто-ж у такую рань пачынае працу?
— Э, чаго там рана, Паўлік. От дацягнуся памалу, вазьму сякеру ды буду цюкаць памаленьку…
«Колькі-ж яму цяпер год?» — падумаў са здзіўленнем Павел, пазіраючы ўслед старому, які паволі брыў па вуліцы. Яшчэ калі Павел ішоў у армію, Скорыку было каля сямідзесяці, ужо тады ён быў ледзь не самы стары чалавек у
Сонца пакуль недзе спала, але на вуліцы пачынала днець. На траве ляжалі буйныя мутныя кроплі расы. Павел павярнуў з вуліцы на дарогу, што паўз калгасны двор вядзе ў поле.
На дварэ, як i на вуліцы, было яшчэ пуста, адно каля кароўніка ішлі дзве жанчыны з цынкавымі вёдрамі, напэўна, даяркі. Раптам да Паўла дайшло спакойнае, прадяжнае — му-у, му-у-у, дыхнула салодкім пахам цёплага сырадою.
Ен акінуў шэрымі, крыху стомленымі вачыма спачатку прыземістую даўгую будыніну кароўніка, на якой яшчэ не паспелі пасівець бярвенні, потым канюшню, што цягнулася насупраць, з другога боку двара. За канюшняй тырчэў яшчэ адзін даўгі зруб, але няскончаны; пляскаты яго верх, без крокваў, нагадаў Паўлу хаты, якія ён бачыў, калі ваяваў на Каўказе.
Паўлу ўспомніліся Марцінавы словы: «Горка было спачатку. Hi каня, ні каровы. Толькі вол, дый той гол, як у прымаўцы… Мяхі з насеннем плішчылі аж на „Кругі“ на ўласным гарбу. Зямлю дык жалязякамі калупалі…»
За калгасным дваром на выхадзе ў поле яго дагнала Насця.
— Лёг-бы, падрамаў трохі! Нібы не паспееш пабачыць заўтра. А то вочы, як медзякі, — папракнула Паўла i, гарэзна ўсміхнуўшыся, дадала: — Калі яшчэ я гадзінку пабуду з табою адна? То жніво, а то госці — нацалавацца як след няма калі…
Павел засмяяўся. Да спадобы была яму Насціна задзірыстая шчырасць i вясёласць…
— Што-ж гэта вас ні свет ні зара прынесла сюды, — такімі словамі спаткала ix Алена, калі яны прыйшлі на ток.
— А ты вось запытайся яго, — Насця з папрокам зірнула на свайго чалавека. — Хіба-ж яго, упартага, стрымаеш?.. Ат, няхай, не перарвецца… Паспіць яшчэ, хопіць часу.
Алена засядзелася на вечары ў ix у гасцях нядоўга. Павел, для якога яна была вельмі дарагім госцем, з самага пачатку вечара заўважыў, што ёй сярод гэтага вясёлага тлуму i гаворак нялёгка. Павел непрыкметна сачыў за ёю i стараўся развесяліць. Алена то смяялася разам з усімі, то раптам хмурнела, пухкія, як у дзяцей, губы дрыжэлі, i Паўлу здавалася, што яна вось-вось зарыдае. Яна першай паднялася i пачала было развітвацца, але Насця ўгаварыла яе застацца. Усё-ткі Алена села за стол неахвотна. Не мінула, напэўна, i поўгадзіны, як устала зноў…
На мастку стаіць Вольга. Як заўважыла Паўла, кінула ўсё, саскочыла. Усміхаючыся шырока, папраўляючы рукою запыленыя бялявыя валасы, што выбіліся з-пад хусткі, падышла да Паўла.
— Дзень добры, Павел! Паглядзець хочаш на нас тут… Шумна тут, пыльна — бачыш — чорная якая? I няёмка паказвацца такой госцю.
— Ну, скажаш. Самы прыгожы выгляд! Пазайздросціць можна!
— Не смейся, Паўлік!
— Ад шчырага сэрца, Волечка!..
Каля Паўла хутка збіраўся натоўп. Пра тое, што ён вярнуўся з арміі, ведала, мусіць, усё сяло, але бачыць яго давялося мала каму, бо людзі ўвесь дзень былі на полі. Ад сцірты, ад трактара, ад вазоў, на якіх вазілі снапы i мяшкі са збожжам, падыходзілі i падыходзілі жанчыны, мужчыны, падлеткі. Віталіся з земляком.