Чорная страла
Шрифт:
— Вы мяне клікалі, сэр Дэніэл? — спытаў малады Шэлтан.
— Ага, я цябе клікаў, — адказаў рыцар. — Што гэта за чуткі дайшлі да маіх вушэй? Няўжо я так кепска апекаваў цябе, што ты перастаў мне давяраць? Ці, можа, ты хочаш перайсці на бок маіх ворагаў, таму што я пацярпеў няўдачу? Клянуся небам, ты не падобны на свайго бацьку! Бацька твой быў адданы сваім сябрам і ў добрую пагоду і ў слоту… А ты, Дзік, відаць, сябра толькі на пагодлівы дзень і цяпер шукаеш зручнага моманту пакінуць сваіх сяброў.
— Даруйце, сэр Дэніэл,
— Гаварыць ты ўмееш, — сказаў сэр Дэніэл. І, раптоўна разлютаваўшыся, працягваў: — Удзячнасць і вернасць — гэта словы, Дзік Шэлтан. Мне патрэбны не словы, а справы. У гэты час, калі мне пагражае небяспека, калі імя маё заплямлена, калі землі мае канфіскаваны, калі лясы поўныя людзей, якія чакаюць маёй пагібелі, — дзе твая ўдзячнасць, дзе вернасць? У мяне застаўся маленькі атрад адданых людзей. А ты атручваеш ім сэрцы каварнымі нашэптваннямі. Гэта што — удзячнасць? Або вернасць? Збаў мяне ад такой удзячнасці! Але ж чаго ты хочаш! Кажы! Мы на ўсё гатовы даць табе адказ. Калі ты што-небудзь маеш супраць мяне, скажы аб гэтым шчыра.
— Сэр, — адказаў Дзік, — я быў немаўлём, калі загінуў мой бацька. Да майго слыху дайшло, што ён быў ганебна забіты. Да майго слыху дайшло, — я нічога не хачу ўтойваць, — што вы прымалі ўдзел у яго гібелі. І я павінен шчыра абвясціць вам, што не магу адчуваць сябе спакойным і не магу дапамагаць вам, пакуль не вырашу ўсіх сваіх сумненняў.
Сэр Дэніэл апусціўся на лаўку. Ён падпёр падбародак рукою і пільна глянуў Дзіку ў твар.
— І ты мяркуеш, што я здольны, забіўшы чалавека, зрабіцца апекуном яго сына? — спытаў ён.
— Даруйце мне, калі адказ мой будзе не зусім ветлівым, — сказаў Дзік. — Але ж вы выдатна ведаеце, што быць апекуном вельмі выгадна. Хіба ўсе гэтыя гады вы не карысталіся маімі даходамі і не кіравалі маімі людзьмі? Хіба вы не разлічваеце атрымаць грошы за мой будучы шлюб? Не ведаю, колькі вы за яго атрымаеце, але сякі-такі даход ён вам прынясе. Яшчэ раз прашу даравання, але, калі вы здольныя былі на такую подласць, як забойства чалавека, які даверыўся вам, чаму ж не ўявіць, што вы маглі здзейсніць і другую подласць, меншую, чым першая?
— У тваім узросце я не быў такім падазроным, — сурова сказаў Дэніэл. — А сэр Олівер, свяшчэннік, як ён мог аказацца вінаватым у такой справе?
— Сабака бяжыць туды, куды яму загадвае гаспадар, — сказаў Дзік. — Усім вядома, што гэты свяшчэннік — ваша паслухмяная прылада. Я, можа быць, гавару занадта вольна, але зараз, сэр Дэніэл, не да ветлівасці. На мае шчырыя пытанні я хачу атрымаць шчырыя адказы. А вы мне нічога не адказваеце! Вы, замест таго каб адказваць, задаеце мне пытанні. Папярэджваю вас, сэр Дэніэл: такім
— Я дам табе праўдзівы адказ, майстар Рычард, — сказаў рыцар. — Я быў бы няшчыры, калі б утаіў, што ты разгневаў мяне. Але нават у гневе я хачу быць справядлівым. Прыйдзі да мяне з гэтымі пытаннямі, калі ты дасягнеш паўналецця і рукі мае не будуць больш звязаны апякунствам над табою. Прыйдзі да мяне тады, і я дам табе адказ, якога ты заслугоўваеш, — кулаком у зубы. А да таго часу ў цябе ёсць два выйсці: або вазьмі назад свае знявагі, трымай язык за зубамі і змагайся за чалавека, які карміў цябе і змагаўся за цябе, калі ты быў малы, або — дзверы адчынены, лясы поўныя маіх ворагаў — ідзі!
Энергія, з якой былі вымаўлены гэтыя словы, позірк, якім яны суправаджаліся, — усё гэта пахіснула Дзіка, аднак ён не мог не заўважыць, што не атрымаў адказу на сваё пытанне.
— Я ад усёй душы хачу паверыць вам, сэр Дэніэл, — сказаў ён. — Пераканайце мяне, што вы не прымалі ўдзелу ў забойстве майго бацькі.
— Ці задаволіць цябе маё слова гонару, Дзік? — спытаў рыцар.
— Так, — адказаў хлопчык.
— Даю табе слова гонару, клянуся табе вечнай асалодай маёй душы і тым адказам, які мне давядзецца даць Богу за ўсе мае справы, што я ні прама, ні ўскосна не вінаваты ў смерці твайго бацькі!
Ён працягнуў Дзіку сваю руку, і Дзік горача паціснуў яе. Абодва яны не заўважылі, як свяшчэннік, пачуўшы гэтую ўрачыстую і хлуслівую клятву, нават прыўзняўся ад жаху і адчаю.
— Ах, — усклікнуў Дзік, — няхай ваша велікадушнасць дапаможа вам дараваць мне! Які я нягоднік, што дазволіў сумненню закрасціся ў маю душу. Але цяпер ужо я больш ніколі сумнявацца ў вас не буду.
— Я дарую табе, Дзік, — сказаў сэр Дэніэл. — Ты яшчэ не ведаеш свету, ты яшчэ не ведаеш, якое гняздо сплёў у ім паклёп.
— Я тым болей варты ганьбавання, — дадаў Дзік, — што паклёпнікі абвінавачвалі не столькі вас, колькі сэра Олівера…
Пры гэтых словах ён павярнуўся да свяшчэнніка і раптам перапыніў сваю прамову на паўслове. Гэты высокі, румяны, тоўсты і важны чалавек быў абсалютна зніякавелы: румянец знік з яго твару, рукі і ногі дрыжалі, губы шапталі малітвы. Ледзь Дзік скіраваў на яго позірк, як ён пранізліва ўскрыкнуў і закрыў твар рукамі.
Сэр Дэніэл кінуўся да яго і ў шаленстве схапіў яго за плячо. І ўсе падазрэнні Дзіка адразу прачнуліся зноў.
— Няхай сэр Олівер таксама дасць клятву, — сказаў ён. — Бо гэта яго і абвінавачваюць у забойстве майго бацькі.
— Ён дасць клятву, — сказаў рыцар.
Сэр Олівер моўчкі замахаў на яго рукамі.
— Клянуся небам, вы дасце клятву! — закрычаў сэр Дэніэл сам не свой ад шаленства. — Кляніцеся тут, на гэтай кнізе! — працягваў ён, падняўшы трэбнік, які ўпаў на падлогу. — Што? Вы прымушаеце мяне сумнявацца ў вас? Кляніцеся! Я загадваю.