Евангелле ад Мамы

Барадулін Рыгор

Якушоўка

Мемарыяльны камень вырас цяжка, Дзе пасвіла маёнтак цішыня. Бязважкая Смугі зімовай дзяжка Сціскае стан разлененага дня. Снег за беспамяцце бялейшы зябне. Прыгледзься лепш — Убачыш Белавеж. Ніхто не звягне, Не зяхне, не зяпне. Ў каго спытаць: Ці ведаеш? Czy wiesz? Разгорнутыя над рыпучай цішай Стрэх шыферныя вокладкі відаць. Тут белы страх Гатоў мяняцца нішай З зацятасцю, адчуўшы багадаць. Не тоіцца, Што вырасла на волі, Бяроза — Разгалінілася ўся. Тут

сыпалі й на хвост сароцы солі, Хацелі чуць пра белага лася. Касілі цёмны луг касіянеры. Меў моцны дух набытак неслабы. Зірні: Няўжо на полі пасінелі, Як шыбеніцы — Вольныя слупы?

Каліновец

Як п’е гарэлку бедна басота, Згадаўшы чуллівасці грэшны смак, Спявае маркотна Зянон Пазняк Караткевічаву песню любімую. Ажно засаромелася пяшчота: І я самоту слязьмі не вымыю… Здалося, Ранішні Каліноўскі Марыську прымроіў, Адчуўшы скон. Зянон — Беларуссю саснёны сон, Што зноў пачувае сябе Дзяржаваю. Хутчэй з плячэй Чужыя абноскі, Няколка йсці маладой атаваю. Тварыў бы, думаў Сабе ў асалоду Паэта, мысліўца, мастак, Аднак Пазьняк — Як той перазяблы грак Сагрэецца баразной узаранаю. Пан Бог Паслаў каліноўца народу Вярнуць душу І Айчыну забраную.

Скіба волі аржаная

Любіце хлеў І заплывайце здорам, Хто моліцца На ўлежнасць ды на ўежнасць, А тых, Каго пячэ гаючы сорам, Чакаюць Воля, Роўнасць, Незалежнасць. Хто любіць волю сэрцам апантаным, Таму чужой няволі не бывае. І лязгат кайданоў за акіянам Такі ж сіберны, Як і ў родным краі. На волнасць у Расіі позірк косы, Ён косіць луг нязломнікаў Касцюшкі, Шматуе беларускія нябёсы Сувораву на ордэнскія стужкі. Дух сыціць Скіба волі аржаная. У роўнасці нязменнае найменне. Над нашай Незалежнасцю лунае Касьцюшкавага меча блаславенне.

* * * Без галавы…

Без галавы, Каб не магла яна І ў думках нават палічыць ахвяры, Каб вочы ёй не выпекла віна, Што звыкла піць пакуты З поўнай чары. Без рук, Бо як адымеш мерцвякоў, Якіх наўзмаш перахрысцілі мечы. …Пасля за ўсіх далоні ад цвікоў Не адвядзе Адзін Па-чалавечы… Ці ахінута ў воблака адна Той радасці, Што ў тагасвецці знікла. Надкрыллі адрастуць. І зноў вайна Пачне маліцца: — Уваскрэсні, Ніка!

Полацкі менталітэт

Уладзіміру Арлову

Ёсць полацкі менталітэт — Ад Еўфрасінні, ад Скарыны, Ад той абрынутай адрыны, Дзе сон шукаў Свой сонны след. Ён цемры пазычаў святла, Каб стала вечнасцю імгненне, Ляцеў вышэй жаўрук здзіўлення, Люцела рупнасці пчала. Ад Полацка пачаўся свет. Пра небачолых кажам: З нашых! Ёсць Беларусь, А гэта значыць — Ёсць полацкі менталітэт!

Любоў да Радзімы

Вочы маюць сляпыя, Вушы маюць глухія, І бязмозгія не без ілбоў. Настальгія па настальгіі — Гэта

й ёсць Да Радзімы любоў.

Ненасытнасць

Раскулачылі ноч і дзень, Раскулачылі труны й калыскі, Выкарчавалі сумлення пень, Адлучылі лыжку ад міскі. Атаму расшчапілі кулак, Так назад і не сашчапілі. І ніяк Не нацешымся ўсмак У сваёй ненасытнай сіле…

Беларусам у выраі

З дому гналі нас маскоўшчыны сівяры Пры цары, Род наш звесці хацелі на ветах Пры саветах. Нам турму муравалі Чырвоныя муляры Ў радасных бальшавіцкіх дэкрэтах. Кралі наша і бралі, што маглі, Маскалі, Смакавалі з пагардай прысмакі Палякі. У каго дык гулі Ашалела гулі, Мы з хаўтураў брылі, небаракі. Мы сплаўляем вякі, Асначы крывічы, Мы не знікнем на радасць чужынцам. І завём, З выраю думкамі летучы, Млечны Шлях Беларускім Гасцінцам, — Да яго не дацягнуцца каты, Ім вяртаюцца душы дахаты…

Ды як?

Спісяжваў нам спіны Варшаўскі бізун, Спасажваў з роднае хаты Маскоўскі бот, Узважваў наш лямант Берлінскі штых. Ды нас ад вятроў затуляў Лясун, Дрыжаў за нас на марозе Чарот. Мы з тых, Хто на зорах калыша Свой род. Плечы горбілі нам Абраз хатулі, Гнеў свой насілі мы У рэзгінах ды ў бярэмцах. Мы былі, мы жылі Пры паляках, расейцах, Пры немцах. Маўчалі ў кулак. Ды як, Адвіхурыўшыся ў завірусе, Стаць нам Гаспадарамі свае зямлі, Беларусамі ў Беларусі? Ці засвярбяць, Ці хоць забаляць калі Сціснутыя ў кулаку мазалі?

БЗВ

БЗВ — Бог Заклікаў Вас, Беларускага Войска воі. БЗВ — так чытае час: Беларусь Заваюе Волю! БЗВ — Быць Заўжды Вякам Даўжнікамі ў крывіцкай славы. Нашай не аддамо чужакам Ні сцяжыны, а ні канавы. Хросным бацькам Пан Грунвальд быў, Пані Ворша — маткаю хроснай. Беларускага Войска парыў Ткаўся на высакосных кроснах. У Айчыны світае чало. Досыць нас вадзілі па хлудзе. Беларускае Войска было. Беларускае Войска будзе! На жалезны характар Руды Мае наша зямля святая. Ведаем, дзе віры, дзе брады. БЗВ — Бой Змаганцаў Вітае!

Вернута быць павінна

Спадчына — Гэта не штосці такое смачнае, Гэта тое святое, Што часам страчана, Што вернута быць павінна. Спадчына — Пупавіна, Што лучыць з Сусветам, з прасветам, З прабацькаўшчынай, з праайчынай, І досвіткавай лучынай Доўжыць імгненне Прапрашчураўскага агменю. Спадчына — Неўмірушчая мачына, З якой расцвітае Полымя, Што на папялішча вяртае. Спадчына — З-пад чаўна развагі Хваля здагадак, Што заплывае ў абсягі сагі, Якую чытацьме нашчадак, Каб працяг адчуў свой пачатак.