Гронкі гневу
Шрифт:
Том крыкнуў яму:
— Гэй! Што тут такое?
Патрульны, не спяшаючыся, вярнуўся.
— Там нейкая затрымка. Вы не хвалюйцеся — праедзеце. Толькі без абгону.
Застракаталі матацыклетныя маторы. Машыны рушылі наперад, грузавік Джоўдаў ішоў апошні. Двое матацыклістаў ехалі наперадзе, двое ззаду.
Том затрывожыўся:
— Не разумею, у чым справа.
— Можа, аб'езд, — выказаў здагадку Эл.
— Дык навошта тады гэтыя матацыклісты? Не падабаецца нешта мне гэта.
Пярэднія матацыклы прыбавілі скорасць. Калона старых машын таксама пайшла шпарчэй. Эл
— У гэтых машынах такія ж людзі, як мы, — сказаў Том. — Не па нутры мне гэта.
Раптам матацыклы ў галаве калоны збочылі з шашы на пасыпаную жвірам пад'язную дарогу. Машыны павярнулі за імі. Матацыклы імчаліся з аглушальным трэскам. Уздоўж дарогі, у кювеце, Том убачыў людзей — усе мужчыны, убачыў іх раскрытыя раты — відаць, яны нешта крычалі, убачыў іх сціснутыя кулакі і гнеўныя твары. Нейкая тоўстая жанчына кінулася да машын, але адзін з матацыклістаў перарэзаў ёй дарогу. Высокія сеткаватыя вароты расчыніліся, усе шэсць машын заехалі ў іх, і вароты зачыніліся. Матацыклы развярнуліся і на вялікай хуткасці панесліся назад. Цяпер, калі грукат матацыклетных матораў сціх, сталі чутны крыкі людзей, што тоўпіліся ў прыдарожнай канаве. За варотамі, на ўсыпанай жвірам дарозе, былі двое з драбавікамі. Адзін з іх закрычаў:
— Далей, далей, давайце далей! Чаго сталі?
Машыны паехалі наперад, потым усе шэсць павярнулі налева і апынуліся ў лагеры для зборшчыкаў фруктаў. У ім было пяцьдзесят маленькіх домікаў, падобных да скрынь — пляскаты дах, адно акенца і дзверы. Гэтыя домікі-скрыні стаялі правільным прамавугольнікам. У канцы лагера ўзвышалася цыстэрна з вадой. З другога боку была маленькая бакалейная крамка. Уздоўж кожнага рада домікаў па двое расхаджвалі людзі з драбавікамі; на кашулях у іх былі вялікія сярэбраныя зоркі.
Машыны спыніліся. Двое канторшчыкаў абышлі ўсе шэсць па чарзе.
— На працу хочаце наняцца?
— Вядома, хочам. Але што тут такое робіцца?
— Вас гэта не датычыцца. Праца вам патрэбна?
— Ну я ж сказаў.
— Прозвішча?
— Джоўд.
— Мужчын колькі?
— Чацвёра.
— Жанчын?
— Дзве.
— Дзяцей?
— Двое.
— Працаваць усе могуць?
— Думаю, усе.
— Добра. Знайдзіце домік нумар шэсцьдзесят тры. Плата — пяць цэнтаў за скрыню. Пабітыя фрукты не прымаем. Ну едзьце. Адразу ж выходзьце на працу.
Машыны паехалі далей. На дзвярах кожнага доміка, афарбаванага ў чырвоны колер, быў намаляваны нумар.
— Шэсцьдзесят. Тут шасцідзесяты, — сказаў Том. — Значыць, крыху далей. Шэсцьдзесят адзін, шэсцьдзесят два… Вось і наш.
Эл падвёў грузавік да самых дзвярэй доміка. Верхнія пасажыры саскочылі з машыны і пачалі разгублена азірацца па баках. Да доміка падышлі двое шэрыфавых памагатых. Яны пільна ўглядаліся кожнаму мужчыну ў твар.
— Прозвішча?
— Джоўд, — нецярпліва адказаў Том. — Скажыце, што тут у вас адбываецца?
Адзін палісмен выняў з кішэні доўгі спіс.
— У мяне такое не значыцца. Табе яно ніколі на вочы не траплялася? Правер па нумары машыны.
— Не, такога ў мяне няма. Як быццам усё ў парадку.
— Цяпер слухайце. Не рабіце нам ніякіх непрыемнасцей. Займайцеся сваёй
Том доўга глядзеў на іх.
— Гэта каб мы адчувалі сябе як дома.
Маці адчыніла дзверы і ўвайшла ў домік. Падлога заплюхана салам. У адзіным пакоіку стаяла ржавая жалезная печка — і больш нічога. Ножкамі ёй служылі дзве цагліны, іржавы бляшаны комін быў прасунуты праз дзірку ў столі-даху. У пакоі моцна пахла падгарэлым салам і потам. Ружа Сарона стала каля маці.
— І тут мы будзем жыць?
Памаўчаўшы трохі, маці адказала:
— Ну а дзе ж? Памыем, і не так ужо і кепска будзе. Трэба тут добра паскрэбці.
— У палатцы лепш, — сказала Ружа Сарона.
— Тут падлога ёсць, — нагадала ёй маці. — А ў дождж працякаць не будзе. — Яна павярнулася да дзвярэй. — Разгружацца трэба.
Мужчыны моўчкі знімалі паклажу з грузавіка. Нейкае трывожнае пачуццё авалодала імі. Вялікі прамавугольнік домікаў-скрынь маўчаў. Па вулачцы прайшла жанчына, але нават не зірнула на прыезджых. Галава ў яе была апушчаная, падол бруднай сарпінкавай сукенкі абтрапаўся і вісеў шматкамі.
Агульная паныласць перадалася Руці і Ўінфілду. Яны не кінуліся разведваць новае месца — стаялі каля самага грузавіка, каля дарослых, і тужліва паглядалі на пыльную вулачку — то ў адзін бок глянуць, то ў другі. Уінфілд падабраў з зямлі кавалак пакавальнага дроту, перагнуў яго некалькі разоў і зламаў. Тады загнуў кароткі абломак каленцам і пачаў круціць яго ў руцэ.
Калі Том з бацькам пачалі пераносіць матрацы ў дом, да грузавіка падышоў канторшчык у зелянковых штанах і ў сіняй кашулі з чорным гальштукам. Праз тоўстыя шкельцы акуляраў у сярэбранай аправе вызіралі блізарукія, пачырванелыя вочы, зрэнкі іх глядзелі пільна, ва ўпор, як агеньчыкі начных ліхтароў. Канторшчык выцягнуў шыю, разглядаючы Тома.
— Трэба ўнесці вас у спіс, — сказаў ён. — Колькі чалавек пойдзе працаваць?
— Нас чацвёра мужчын, — адказаў Том. — А праца цяжкая?
— Збор персікаў. Аплата здзельная. Пяць цэнтаў за скрыню.
— Можна і дзецям збіраць?
— Чаму ж не. Толькі каб акуратна.
У дзвярах паказалася маці.
— Вось прыбяру і таксама пайду памагу. Нам няма чаго есці, містэр. Нам заплацяць адразу?
— Не, грошай адразу не дадуць. Але можна браць у крэдыт у краме на тое, што вам налічаць.
— Дык хадзем, чаго марудзіць, — сказаў Том. — Я сёння да ночы хачу мяса з хлебам паесці. Куды нам ісці, містэр?
— Я сам іду туды. Ідзіце са мной.
Том, бацька, Эл і дзядзька Джон пакрочылі следам за канторшчыкам па пясчанай вулачцы, увайшлі ў сад і апынуліся сярод персікавых дрэў. Вузкае лісце ўжо зажаўцелася. Персікі абсыпалі галіны маленькімі залаціста-чырвонымі шарыкамі. Сярод дрэў узвышаліся піраміды пустых скрынь. Людзі снавалі па садзе — рвалі персікі ў вёдры, з вёдраў перакладалі ў скрыні, адносілі поўныя скрыні на прыёмачны пункт, а там, каля грузавікоў, іх чакалі прыёмшчыкі, якія ставілі адзнакі супраць прозвішча зборшчыка.