Гронкі гневу
Шрифт:
— Ну, думайце, — сказала маці. — Больш я не магу глядзець, як сям'я галадае. Сала ў мяне на адзін дзень. І ўсё. Разашарна абрадзіцца, яе трэба добра карміць. Думайце!
— Тут вада гарачая, туалеты… — пачаў бацька.
— Туалетамі сыты не будзеш.
Том сказаў:
— Сёння прыязджаў адзін, клікаў нас у Мэрысвіль. Фрукты збіраць.
— Чаму ж нам туды не паехаць? — рашуча запыталася маці.
— Сам не ведаю, — адказаў Том. — Нешта не спадабаўся мне гэты чалавек. Вельмі ўжо ўгаворваў. А плата якая, не сказаў.
Маці прамовіла:
— Едзем.
— Вельмі ўжо далёка, — сказаў Том. — На бензін не хопіць. Не дабяромся. Вось ты, ма, кажаш — думайце. А я толькі і раблю, што думаю. Увесь час думаю.
Дзядзька Джон сказаў:
— Тут адзін гаварыў, быццам хутка пачнуць бавоўну збіраць у Туларэ. Ад лагера, кажа, недалёка.
— Трэба ехаць адсюль, і як мага хутчэй. Хоць лагер добры, а я тут усё роўна больш не застануся. — Маці падхапіла вядро і пайшла ў санітарны блок па гарачую ваду.
— Маці ў нас зусім нейкая незгаворлівая стала, — сказаў Том. — Даўно ўжо яе такой злоснай не бачыў. Аж кіпіць.
Бацька з палёгкай уздыхнуў:
— Што ж, яна хоць начыстую загаварыла. Я ўжо колькі начэй не сплю, галава разрываецца. А цяпер можна ўсё адкрыта абмеркаваць.
Маці вярнулася з поўным вядром вады, ад якой ішла пара.
— Ну што, падумалі? — патрабавальна запыталася яна.
— Усё яшчэ вырашаем, — адказаў Том. — А што, калі і праўда на поўнач рушыць — туды, дзе бавоўна? Тут мы ўжо ўсё абшнарылі. Нічога тут не знойдзеш, гэта ясна. Давайце, можа, адразу і пагрузімся, паедзем на поўнач. Якраз паспеем да самага збору. Мне так і карціць ужо адчуць пад рукой бавоўну. Бак у цябе поўны, Эл?
— Амаль поўны — дзвюх цаляў не хапае да верху.
— Думаю, даедзем.
Маці занесла талерку над вядром.
— Ну дык як? — запыталася яна.
Том сказаў:
— Тваё ўзяло, ма. Здаецца, едзем. Так, тата?
— Трэба, думаю, ехаць, — адказаў бацька.
Маці перавяла на яго позірк.
— Калі?
— Марудзіць нельга. Можна і заўтра рана.
— Раніцай і паедзем. Я ж сказала вам, колькі ў нас засталося.
— Ты, ма, не думай, што я не хачу. Я ўжо два тыдні дасыта не еў. Жывот набіваць — набіваў, ды толку ад такой яды мала.
Маці акунула талерку ў вядро.
— Раніцай едзем, — сказала яна.
Бацька хмыкнуў.
— Вось якія часы насталі, — з'едліва сказаў ён. — Раней мужчына ўсім распараджаўся. А цяпер жанчыны камандуюць. Відаць, самая пара прызапасіць дручок.
Маці паставіла на скрыню талерку, з якой яшчэ сцякала вада, і, не падымаючы галавы, усміхнулася:
— Што ж, бацька, прызапась. Вось будзем сытыя, займеем дах над галавой, тады, можа, палка табе і згадзіцца, будзеш пеўнем хадзіць. А цяпер ты сваёй справай не займаешся, не думаеш, не працуеш. Было б так, што ж, мог бы ўзяцца і за дручок, а жанчыны толькі насамі шморгалі б і хаваліся па кутках, як мышы. Думаеш, вось зараз возьмеш палку і наб'еш жанчыну? Не, даражэнькі! Табе давядзецца ўступіць
Бацька атарапела ўхмыльнуўся.
— Ты хоць пры дзецях такога не гаварыла б, ім такія словы карысці не прынясуць.
— А ты спярша накармі іх, а пасля разважай, што ім на карысць, а што не, — адрэзала маці.
Бацька абурана падняўся і пайшоў ад палаткі, дзядзька Джон паплёўся за ім.
Рукі маці ўсё яшчэ плюхаліся ў вадзе, але позірк яе скіраваўся ў спіны мужчын, і яна з гордасцю сказала Тому:
— Ён малайчына. Трымаецца яшчэ. У яго рукі свярбяць даць мне лупцоўкі.
Том засмяяўся:
— Ты што ж гэта — наўмысна яго раз'ятрываеш?
— А што ж ты думаў? Мужчына іншы раз мучыцца, мучыцца, усе пячонкі сабе выгрызае, потым кладзецца і памірае з тугі. А калі яго як след раззлаваць, тады ўсё добра. Бацька слова грубага не вымавіў, але аж ашалеў ад злосці. Цяпер ён мне пакажа.
Эл падняўся са скрыні:
— Пайду крыху прайдуся па лагеры.
— Лепш машыну праверыў бы перад дарогай, — напомніў яму Том.
— Ужо ўсё праверана.
— Калі не так, маму на цябе напушчу.
— Ну праверыў я яе. — Эл пакрочыў між палатак.
Том уздыхнуў:
— А я нешта стаміўся, ма. Можа, і мяне ты раззлуеш?
— Ты разумнейшы, Том. Злаваць цябе без толку. Ты мая апора. Астатнія… што тыя госці… усе, акрамя цябе. А ты не здасі, Том.
Увесь цяжар клаўся на яго плечы.
— Не па нутры мне гэта, — сказаў ён. — Я пагуляць хачу, як Эл. І ўзлавацца хачу, як тата, альбо напіцца, як дзядзька Джон.
Маці пакруціла галавой:
— Нічога ў цябе не выйдзе, Том. Я ведаю. З тае пары ведаю, як ты яшчэ маленькі быў. У цябе не атрымаецца. Ёсць людзі, якія заўсёды застаюцца самі сабой, больш нічым. Вось Эл — малец, на ўме ў яго адны дзяўчаты. Ты ніколі такім не быў, Том.
— Быў, быў. І цяпер такі.
— Не. Што б ні рабіў, ты застаешся самім сабой. Я гэта заўсёды ведала. Ты толькі языком іншы раз любіш памалоць.
— Не, ма, ты гэта кінь. Усё не так. Табе толькі здаецца.
Маці паклала нажы і відэльцы на груду талерак.
— Магчыма. Можа, і здаецца. Разашарна, вытры посуд і прымі яго.
Ружа Сарона цяжка паднялася з месца, выпнуўшы свой вялікі жывот. Яна ляніва падышла да скрыні і ўзяла ў рукі памытую талерку.
Том сказаў:
— Так разадзьмулася, што нават вочы ў бакі палезлі.
— Не трэба пакепліваць з яе, — сказала маці. — Яна ў нас малайчына. А ты пайшоў бы развітаўся з кім трэба.
— Ага. І пайду даведаюся, ці далёка туды ехаць.
Маці сказала Ружы Сарона:
— Ён усё гэта кажа не з жадання пакрыўдзіць цябе. А дзе Руці з Уінфілдам?
— Я бачыла, яны пабеглі за татам.
— Ну і няхай.
Ружа Сарона ўпраўлялася з посудам. Маці непрыкметна прыгледзелася да яе.
— Як ты сябе адчуваеш? Шчокі ў цябе нешта запалі.
— Мне сказалі, малако трэба піць, а я не п'ю.