Гронкі гневу
Шрифт:
— Я шэсць персікаў з'ела, — паведаміла Руці.
— Ну і панос будзе. А прыбіральні тут паблізу няма.
Крама, якая належала кампаніі, размяшчалася ў павеці з рыфленага жалеза. Вітрыны яна не мела. Маці адчыніла сеткаватыя дзверы і ўвайшла. За прылаўкам яна ўбачыла чалавека вельмі маленькага росту. Ён быў зусім лысы, і голая галава яго сям-там адлівала сінню. Густыя цёмныя бровы высокай дугой узнімаліся над вачамі, і ад гэтага твар яго здаваўся нейкім здзіўленым, крыху нават спалоханым.
— Добры вечар, — павіталася маці.
Прадавец з цікавасцю паглядзеў на яе. Дуга над яго вачамі паднялася яшчэ вышэй.
— Добры вечар, — адказаў ён.
— У мяне квіток на даляр.
— Можаце на даляр узяць, — сказаў прадавец і віскліва хіхікнуў. — Вось так. На адзін даляр. На цэлы даляр. — Ён павёў рукой, паказваючы на свой тавар. — Што хочаце бярыце. — Ён акуратна паправіў нарукаўнікі.
— Думаю мяса ўзяць.
— У нас мяса ёсць усякае. Вось, напрыклад, фарш. Возьмеце фаршу? Дваццаць цэнтаў фунт.
— Ці не завельмі дорага? Па-мойму, апошні раз я брала за пятнаццаць.
— Правільна, — зноў ціха хіхікнуў прадавец. — Але ў той жа час не так ужо і дорага. А паедзеце па фарш у горад, амаль галон бензіну спаліце. Выходзіць, не так у нас і дорага. І бензіну ў вас, відаць, няма.
Маці строга сказала:
— У вас жа не пайшоў галон бензіну, каб прывезці гэтае мяса сюды.
Прадавец весела засмяяўся:
— Вы ўсё дагары нагамі перавярнулі. Мы мяса не купляем, а прадаем. А каб куплялі, ну што ж, тады справа іншая.
Маці прыклала два пальцы да губ і засяроджана насупіла бровы.
— Тут адзін тлушч і храсткі.
— За гэтае мяса я не ручаюся, можа, яно і не зварыцца. І за тое, што сам еў бы яго, таксама не ручаюся. Ды мала чаго я не рабіў бы.
Маці гнеўна глянула на яго, але спакойным тонам запыталася:
— А таннейшае мяса ёсць?
— Булённыя косткі, — адказаў прадавец. — Дзесяць цэнтаў фунт.
— Тут жа адны косткі.
— Адны косткі, — пацвердзіў прадавец. — Смачны суп будзе. Наварысты.
— А супавае мяса ёсць?
— Безумоўна. Дваццаць пяць цэнтаў.
— Давядзецца, відаць, без мяса абысціся. Але і мяса хочацца. Прасілі мяса ўзяць.
— Мяса ўсім хочацца, яно ўсім патрэбна. Вось добры фарш. Сала вытапіце, пойдзе на падліўку. Добры фарш. Нічога ў глум не пойдзе. Костак выкідаць не давядзецца.
— А пачым… пачым бакавіна?
— Вунь куды махнулі! Гэта ядуць толькі на Каляды і ў Дзень дзякавання. Трыццаць пяць цэнтаў фунт. Каб у мяне была індзейка, я б вам яе танней прадаў.
Маці ўздыхнула:
— Дайце два
— Слухаю, мэм. — Прадавец лапаткай паклаў бледнага фаршу на навошчаную паперу. — Што вам яшчэ?
— Хлеба.
— Калі ласка. Вялікі бохан пятнаццаць цэнтаў.
— Цана яму дванаццаць.
— Зусім правільна. Едзьце проста ў горад і купляйце за дванаццаць. Галон бензіну. Што яшчэ возьмеце? Бульбу?
— Ага, бульбу.
— Чвэрць даляра пяць фунтаў. Маці пагрозліва пасунулася да яго:
— Наслухалася я ад вас тут — хопіць! Я ведаю, якія цэны ў горадзе.
Маленькі прадавец падціснуў губы:
— Тады едзьце ў горад.
Маці паглядзела на сваю сціснутую ў кулак руку.
— Што ж гэта такое? — ціха сказала яна. — Вы гаспадар крамы?
— Не. Я толькі прадавец.
Навошта ж вы падсмейваецеся? Вам лягчэй ад гэтага? — Маці глянула на свае сцёртыя да бляску маршчыністыя рукі. — Хто ж тут гаспадар?
— Акцыянернае таварыства «Ферма Гупера», мэм.
— Яна і цэны вызначае?
— Так, мэм.
Маці падняла на яго вочы і слаба ўсміхнулася.
— Усе, хто сюды прыходзіць, вось так злуюць на вас?
Прадавец памаўчаў крыху, перш чым адказаць.
— Так, мэм.
— І таму вы жарты строіце?
— Што вы маеце на ўвазе?
— Такім паганствам займаецеся. Вам і самому сорамна, га? Мусіце аджартоўвацца? — Голас у маці гучаў мякка. Прадавец, як зачараваны, пазіраў на яе і маўчаў. — Значыць, так, — сказала яна. — Сорак цэнтаў — мяса, пятнаццаць — хлеб, дваццаць пяць — бульба. Усяго восемдзесят цэнтаў. А кава колькі?
— Самая танная — дваццаць цэнтаў, мэм.
— Выходзіць даляр. Працавалі сямёра і вось на якую вячэру зарабілі. — Маці зноў глянула на свае рукі. — Запакуйце, — паспешліва прагаварыла яна.
— Слухаю, мэм. Дзякую вам. — Прадавец паклаў бульбу ў пакет і акуратна загнуў яго зверху. Потым пакасіўся на пакупніцу і хуценька перавёў вочы на прылавак. Маці сачыла, як ён пакуе, ледзь прыкметна ўсміхаючыся.
— Як жа вы пайшлі на такую работу? — запыталася яна.
— Чалавеку есці трэба, — адказаў прадавец і рашуча паўтарыў: — Чалавеку трэба есці.
— Якому чалавеку?
Прадавец паклаў на прылавак чатыры пакеты.
— Фарш, бульба, хлеб, кава. Роўна на даляр.
Маці падала яму квіток і пачакала, пакуль ён запіша прозвішча і суму ў журнал.
— Ну вось, — сказаў ён. — Цяпер мы ў разліку.
Маці ўзяла з прылаўка пакеты.
— Яшчэ вось што, — сказала яна. — У нас цукру няма да кавы. Сын мой Том хоча з цукрам. Слухайце, нашы цяпер працуюць у садзе. Адпусціце мне цукру, а квіток я потым прынясу.
Прадавец адвёў вочы ад маці, адвёў іх далёка ўбок.