Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў
Шрифт:
Так паспрыяў Мішка нашай перамозе, выратаваўшы ў час кулямёт і кулямётчыкаў. І з якіх толькі палкоў не прыходзілі чырвонаармейцы падзівіцца на казачнага артыста-кулямётчыка, прывітаць яго са славай і перамогай. Гэтую славу дзяліў з Мішкам і яго заўзяты таварыш Жук, які апынуўся разам з ім на заваяваным беразе. Але абодва яны не задзіралі носа ад славы і паціхеньку рабілі свае справы - артыстычныя і баявыя: гледзячы па абставінах. Калі бой - Мішка патроны насіў. Жук хадзіў у дазоры, у разведку. Калі ціха - абодва паказваюць чырвонаармейцам «сусветную гідру» і ўсякія іншыя свае «спектаклі». А ў часы адпачынку ціха сумавалі па сваім таварышу Барадатаму, які не мог плаваць і ўсё чакаў на другім беразе, калі паставяць праз раку дашчаты мост, каб перабрацца да дружбакоў. Ён
– Бе-э-э-э-э...
Учуўшы гэта, Мішка падміргваў Жуку, і той заліваўся вясёлым і басавітым брэхам: «Гаў... гаў... гаў...» Гэта значыла: «Не сумуй, мілы, хутка стрэнемся!» І сапраўды, праз якія дні два Барадаты пераправіўся праз мост і далучыўся да сяброў. І радасці колькі было ў яго: ён і скакаў, і кідаўся ў рожкі, і спрабаваў на галаву нават стаць, і ніяк у яго гэта не выходзіла. Не ведаў казёл, што і рабіць ад вялікіх пачуццяў, і хапіўшы шматок сена, паднёс яго ў падарунак сябрам. Тыя хаця і адмовіліся пачціва ад такога шчырага падарунка, але не прамінулі лізнуць па чарзе ў самую бараду ў знак вялікай дружбы. Лізнулі і пачалі чыхаць. Як-ніяк, іх любімы таварыш не пакідаў сваіх дрэнных звычак, не пакідаў ласавацца махоркай. Таму і ад барады ішоў заўсёды такі цяжкі дух, што Жук задзіраў нос як мага вышэй, каб гэтага пазбавіцца. Але што ж ты зробіш з гэтым тытуннікам! Усё ж такі таварышы. Таму і даравалі яму звычайны гэты тытунёвы грэх.
Мішкава вядомасць рабілася з кожным днём усё большай і большай. І Мішкавы кулямётчыкі назіралі часам падазроныя паводзіны некаторых дэлегацый, якія прыходзілі нібы падзівіцца са славутага артыста. Задужа ўжо залішне частавалі цукрам, прыносілі спецыяльныя порцыі добрага мяса, абпойвалі Мішку малаком. Відаць было, што Мішку хочуць падкупіць, каб тым ці іншым манерам пераманіць яго да сябе з трэцяга батальёна. Мішка даволі абыякава адносіўся да ўсякіх праяўленняў павагі і пачцівасці да свае паважанае асобы, яго асабліва не хвалявалі ўсякія замілаванні яго гераізмам і пахвальбы яго артыстычным здольнасцям. Але ўсё, чым частавалі, спажываў старанна і акуратна, не абдзяляючы і сваіх верных дружбакоў - Барадатага і Жука. І ў гэтых пачастунках была небяспека, на іх мог паслізнуцца Мішка, дапусціць той ці іншы благі ўчынак. Слабы быў характар у Мішкі на ўсякія ласункі.
І вось аднае начы, якраз перад самым наступленнем, не стала Мішкі. Быў Мішка і няма Мішкі! І не маленькі, здаецца, не іголка якая-небудзь, а знайсці ніяк не маглі. Абшукалі ўсе прыдарожныя кусты і лагчынкі, перавярнулі дагары нагамі ўвесь абоз - а можа, Мішка ў возе схаваўся, - але ніякіх слядоў Мішкавае прысутнасці знайсці не маглі. Пыталіся ў Барадатага і Жука, але якія з іх адказчыкі. Хадзілі абодва як тручаныя мухі, таксама па Мішку сумавалі. Барадаты нават кінуў махорку ў чырвонаармейцаў выпрошваць, да таго заселі ў яго галаве невясёлыя думкі аб загінуўшым без усякіх вестак таварышу. Прайшоў дзень, за ім яшчэ дзень, цэлы тыдзень прамільгнуў непрыкметна, а Мішкі няма і няма. Ні духу ні слуху аб батальённым артысце. Чырвонаармейцы з першага і другога батальёнаў пачалі падсмейвацца з трэцяга батальёна: «Ага! Не змаглі прыглядзець за сваім улюбёнцам, не ўпадабаў ён вас, упрочкі пайшоў! Цяпер мы к вам ні Жука, ні Вясёлую Бараду не пусцім, кепскія з вас гаспадары!»
Ну, як жа можна было зносіць падобную знявагу!
Няўжо здрадзіў батальёну? Няўжо да другіх уцёк? А мо пацягнула жывёліну ў лес, да родных дрэў і кустоў?
І сяк і так думалі чырвонаармейцы. І не знаходзілі адказу на свае думкі. Але гарачыя былі дні: паходы, штодзённыя бойкі, і хутка ў паходных клопатах пачалі забывацца на Мішку. І зусім нечакана і непрадбачана адбылася цёплая сустрэча са сваімі артыстамі.
Полк размясціўся на начлег у лесе. Расклалі цяпельцы, абагрэліся, павячэралі, спаць ляглі. А пад самую раніцу дазоры натрапілі паблізу ад трэцяга батальёна на
Тут іх і накрылі. Чырвонаармейцы не ведалі спачатку, што рабіць: радавацца ці з Мішкам лаяцца. Знойдзеныя харчы гаварылі аб яўным рабаўніцтве, і прычынай ва ўсім гэтым быў няйначай Мішка.
Капцёры палка, убачыўшы Мішкавы харчовыя запасы, кінуліся з перапуду да сваіх вазоў, але там было ўсё ў парадку, усё на месцы, ніякага крадзяжу не аказалася. Але ж не з неба звалілася ўсё да Мішкі.
І толькі позняй раніцай выявіліся ўсе абставіны справы. З суседняга палка, які начаваў непадалёку ад Мішкавага батальёна, прыбеглі напалоханыя капцёры.
– Братцы, бяда! Ваш Мішка - разбойнік, мех харчоў расцягнуў, рабаўніцтва ўчыніў сярод начы...
– А як да вас трапіў наш Мішка?
– учынілі тут строгі допыт капцёрам чырвонаармейцы трэцяга батальёна. І капцёры, каб выручыць пакрадзеныя Мішкам рэчы, вымушаны былі расказаць усю шчырую праўду аб тым, як надумаліся яны скрасці Мішку і як удалося заманіць яго ў свой полк.
– Чым, чым не прываблівалі мы Мішку, каб пераманіць у свой полк. І мясам - не дужа Мішка быў ахвочы рушыць. І малаком - не ідзе...
І толькі калі дасталі яны паўкацялка мёду, спакусіўся Мішка і цёмнай парою пайшоў за імі, ішоў аж да самага палка. А там накінуліся на Мішку, звязалі яго, прывязалі да воза вяроўкамі. Так і вандраваў Мішка ў другім палку зусім другой дывізіі, увесь час прывязаны да воза. А калі і адвязвалі яго, дык пасля колькі дзён дарогі Мішка страціў усякую надзею вярнуцца ў родны батальён. Але за час паходу палкі зноў збліжаліся і, як бачым, нават начавалі ў адным лесе непадалёчку адзін ад аднаго. Тут Мішка і ўчуў уначы галасы сваіх таварышаў, Жука і Барадатага, і, пайшоўшы на гэтыя галасы, патрапіў зноў у родны батальён. Але, успомніўшы пра некаторыя харчовыя склады, якія па несвядомасці лічыў за сваю ўласную маёмасць, Мішка надумаўся перацягнуць гэтыя запасы ў родны батальён і перацёг сёе-тое паціхеньку з чужога палка.
Так абстаялі справы з Мішкавым знікненнем і з учыненым ім потым дзёрзкім рабаўніцтвам.
Чырвонаармейцы саромілі чужых капцёраў:
– Гэта вам навука, як чужых артыстаў красці, толькі жывотнае псуеце, дрэнныя звычкі яму прывіваючы...
Урэшце прымірыліся. Узялі з капцёраў пэўную кантрыбуцыю харчамі на ўтрыманне артыстаў і, не пакідаючы ўшчуваць іх, аддалі ім забраныя Мішкам харчы.
Так вярнуўся Мішка ў свой родны батальён, да сваіх заўзятых дружбакоў-таварышаў.
Чырвонаармейцы казалі праўду, калі папракалі капцёраў другога палка ў не зусім добрым абыходжанні з Мішкам, у благім выхаванні яго. Мішкава знікненне мела для яго не зусім добрыя вынікі ў яго характары і звычках. І мы раскажам тут, як наш здольны артыст па вялікай несвядомасці сваёй ледзь не загінуў, трапіўшы ў марадзёры. І што яшчэ горш, спакусіў на благі ўчынак і легкадумнага таварыша свайго - Барадатага. Жук, асабіста не зацікаўлены ў Мішкавых справах, у злачынцы не трапіў і застаўся ў баку ад гэтай справы.