Разрушыцель
Шрифт:
— Яшчэ апошняе дазвольце…
— Так-так!
— У сувязі з пастаўленай партыяй задачай паляпшэння ўмоў адпачынку працоўных калектываў, а таксама для стварэння новых зразумелых любому савецкаму грамадзяніну славутых мясцін, хачу прапанаваць праект прынцыпова іншага аб’екта, які не мае аналагаў у свеце.
— Ого!
— Ідэя ў тым, каб у прыгарадзе Нёмана вырыць самую глыбокую ў свеце яміну. Мяне перапаўняе захапленне! Задума вельмі простая: зямлю з ямы будзем высыпаць тут жа. Утворым такім чынам адзін з самых вялікіх штучных пагоркаў. На вяршыні можна стварыць гарналыжную трасу, праклаўшы спуск ад найвышэйшага пункту на самае дно.
—
— Аб’ект стане не толькі помнікам працоўнай славы Нёмана, але і набудзе значэнне спартовага збудавання, стане ўлюбёным месцам адпачынку. Прыцягнем турыстаў.
— Во ёлупень!
— У найніжэйшай кропцы ямы ўмуруем капсулу з пасланнем нашчадкам. Можна будзе падумаць наконт усталявання на дне пастаяннай “вахты памяці” з піянераў, – не здаваўся архітэктар. Відаць, геніяльнасць задумы поўнасцю паглынула ягоны розум. – Ведаеце, нават калі ў капіталістычных краінах захочуць перасягнуць наш працоўны подзвіг, нёманскія будаўнікі заўсёды паглыбяць яму і адпаведна падсыплюць узгорак!
— Гэта звальненне!
— Але славутыя мясціны? Турысты! Помнік працоўнай славы!
— Пайшоў вон адсюль! Бачыць цябе больш не хачу. Прынамсі сёння.
Архітэктар, нічога не кажучы, хуценька сабраў усе паперы ў ахапак ды выляцеў прэч. Шэф плюнуў.
— Слухайце, а мне дык спадабалася. Прыгожа і чысценька, – пляснула ў далоні Ядвіга Антонаўна.
— Ой, пашкадуйце маё сэрца, – застанаў Васілій Іванавіч.
— Ну яма – гэта мо ён занадта ліха ўзяў. Але квартальчык-та харошы. Вось нарэшце павыкідаем, пазбавімся старога ламачча і пабудуем сапраўдны гістарычны цэнтр. Чэхія там, Галандыя, сталіца Масква – сапраўдная гісторыя! Так бы наш горад пахарашэў. Ммм…
— Гэх, дык а што, таварыш Ядвіга, вы лічыце сапраўднай гісторыяй? Мяне вось цікавіць. Дзе вы праводзіце мяжу паміж гістарычным і негістарычным?
— Васілій Іванавіч, я думаю, што гісторыя – гэта тое, чым ганарацца. Вось Пётр Першы, вось Сувораў – гэта наша гісторыя. А ўсё іншае – ну хто пра тое ведае? Гэта ж мы ў школе не праходзілі. Ой, я нават задумвацца не хачу. Мне план трэба рабіць.
— Так, слушна. Пра ўсё вартае нам сапраўды распавядалі са младых нагцей. Але я нават больш лічу, – ён прыўзняўся ды прыхіліўся да Ядвігі Антонаўны.
— Гэта не да распаўсюду, вы разумееце. Прыватнае маё меркаванне, калі ўжо мы з вамі добрыя калегі, – і далей зусім шэптам. – Дык вось гісторыя – гэта ж прастытутка. Я, прызнацца, трохі больш ведаю, мне сакрэтныя зводкі прадастаўляюць з КДБ пра буржуазныя погляды і псеўдадасягненні ў гістарычнай галіне. Не, скажу я вам! Не будзе шчасця на гэтай зямлі калі мы хватку аслабім.
Распальваючыся, шэф гаварыў усё гучней і гучней.
— Адзін, разумееш, тое мелець, іншы – другое. Яны спрачаюцца, аргументуюць. Здавалася б, скажы – як насамрэч было? Дык не! І нашыя акадэмікі – ведаеце, я канешне не магу нашым не верыць, але ж і тыя спрачаюцца. І ўсё гэта гісторыя. Ну што паробіш? Усё правільна Уладзімір Ільіч сказаў пра гісторыю. Што ён там сказаў?... Эээ, ладна, потым прыгадаю.
Ядвіга Антонаўна ўзнёсла слухала кіраўніка, а той яшчэ з паўгадзіны, адыходзячы ад яміны, разважаў аб гістарычнай прастытуцыі. Гэта было дасціпна, хлёстка
9
За прамінулыя дні Роберт паспеў нямала. Сустракаўся з патрэбнымі людзьмі: з кантралёрамі, аператарамі, паспеў пераправерыць бухгалтэрыю праекта. Нават вызначыў перспектыўныя для распрацоўкі аб’екты. Канешне, ледзь не забыўшы, усё ж заскочыў на педінстытуцкі гістфак пабалбатаць з дэканам пра міжнароднае супрацоўніцтва. Атрымаў запэўненні ў шчырай падтрымцы, і хопіць.
Сёння вельмі важна было пабачыць загадчыка фондавага аддзела нёманскага музея Валянціна Пятровіча. Ён – ключавая асоба сярод мясцовых краязнаўцаў. Гэты чалавек мог быць небяспечным.
Але надвор’е не прадказвала бяды. На Нёман церушыў прыгожы травеньскі дождж з вялікімі-вялікімі кроплямі. Кожная – з порцыю эспрэса.
Шлях да музея ляжаў паўз два высачэзныя касцёлы на цэнтральнай плошчы. Адзін з іх, чырвоны, акурат быў прадметам Робертавай зацікаўленасці. Не першы ўжо раз за гэтыя дні ён асцярожна зайшоў унутр. У касцёле, як заўсёды, панавала цішыня. Зусім не так, як у Страсбургу або Антверпене. Калісьці іх аграмадныя гатычныя катэдры будаваліся для прытулку месцічаў, як сродак выратавання. Сабор – своеасаблівы каўчэг.
Сёння яны нарэшце пераўтварыліся ў гэтыя каўчэгі. У грандыёзных саборах еўрапейскіх культурных сталіц штодня бывае кожнай турыстычнай істоты па пары. Размаўляюць на дзясятках моваў, і ўсе бязбожнікі. Бо сапраўды веруючаму чалавеку аўдыягід у храме не патрэбны! Прыемны жаночы голас нашэптвае пра год узвядзення, вышыню трансепта ды іншую лухту. А пра выратаванне душы? Маўчыць. Дык адкуль ім ведаць, ці не д’ябал гэта? Урэшце, калі б бог захацеў аднавіць сусветнае аднамоўе, дык усе турысты ўжо сабраліся да яго паслуг у адным месцы. Але бог не хацеў, і яны працягвалі слухаць аўдыёгіды. У Нёманскім жа касцёле стаяла змрочная цішыня.
Састарэлы будынак музея – колішні каралеўскі палац – даўно не бачыў нават касметычнага рамонту. Роберт набыў квіток ды прайшоўся па экспазіцыі. Усё было занадта прадказальна. У найлепшых савецкіх традыцыях.
У адной з залаў ён нават натрапіў на экскурсію для групы з усходніх абласцей. Экскурсавод ціснуў на экскурсантаў, таропка і блытана распавядаў гісторыі пра ратныя подзвігі продкаў. Ён жангляваў датамі, указваў на розныя экспанаты, нібы граючы імі ў напёрсткі. Не даваў слухачам шанцу задумацца. Роберт быў знаёмы з гэтай адмысловай тэхнікай паказу, спецыяльна распрацаванай органамі. Планавалася, што паступова савецкія музеі зусім перастануць прымаць самастойных наведвальнікаў і пяройдуць на выключнае экскурсійнае абслугоўванне. Уласна кажучы, замежнікаў і так ужо некалькі гадоў не пускалі сюды без суправаджэння. Сам ён трапіў у музей толькі таму, што касірка не ўгледзела чужынца.