Сакрэт Тунгускага метэарыта, Прыгоды шасцікласніка Максіма
Шрифт:
— Вы разабраліся… А настаўнікаў у вас няма? Без вас яны разбяруцца.
— Цётка Ганна, сёння ў нас дзень самакіравання. Сёння мы самі за настаўнікаў.— Я як мага ратаваўся. — Сёння Пеця Швайдзюк дырэктар. Я сказаў Пецю, што вашага Андрэя ў газеце намалюю.
— Ен намалюе… Дзень самакіравання ў іх. Выдумалі глупства. Распарадчыкі… Я з вамі разбяруся, я разбяруся…
Кашчавыя пальцы Шпачыхі ўжо цягнуліся да майго вуха. Я адсунуўся далей. Маю руку апякло крапівою, ды я не зважаў на гэта.
— Чаму вы кажаце, што
Сам таго не ўсведамляючы, я абараняў наш дзень самакіравання. Мой страх адступіў. Я ўжо не баяўся кашчавых і дужых пальцаў Шпачыхі, якія вось-вось учэпяцца за маё вуха. Мне было крыўдна, што гэты дзень, такі нялёгкі для мяне дзень, яна назвала глупствам.
— Добранькі ты сёння, добранькі,— прамовіла Шпачыха. — Я выведу вас на чыстую ваду. Усіх выведу.
Калені ў мяне падагнуліся, я прыхінуўся да плота і, закрыўшы твар рукамі, заплакаў…
Я не бачыў, адкуль з'явіліся Вольга Пятроўна і мае аднакласнікі: Косця, Рая, Дзяніс, Ігар. Пасля я даведаўся, што яны везлі на вазку Косцевы клеткі і макулатуру. Тады я гэтага не бачыў…
Мяккаю далонню Вольга Пятроўна гладзіла мяне па галаве, прасіла:
— Максім, не плач. Не плач…
А над галавою чуўся спалоханы голас Шпачыхі:
— Я яго не чапала, нават пальцам не кранула… Ен сам…
Вольга Пятроўна падвяла мяне да лаўкі, пасадзіла.
— Супакойся. Не трэба. Чаго ты так? Я зараз пагавару з ёй. Пасядзі.
Не ведаю, аб чым Вольга Пятроўна гаварыла са Шпачыхаю. Толькі спачатку Шпачыха доўга махала рукамі, усё нешта даказвала. А потым сцішылася, змоўкла, і да нас данеслася яе пагрозлівае:
— Ну, я яму, злыдню, пакажу. Прывык на печы адлежвацца.
— Нарэшце возьмецца за Андрэя, — заўважыла Рая.
— І правільна зробіць, — прагаварыў Дзяніс.
— А чаго нам кіснуць? — сказаў Ігар. — Усміхніцеся. Я вас зараз здыму.
Ігар зняў фотаапарат.
— Вольга Пятроўна, да нас ідзіце, — паклікаў ён. — Я гістарычны здымак зраблю.
Вольга Пятроўна развіталася са Шпачыхаю, падышла да нас.
— Гістарычны здымак? — запытала ў Ігара.
— Канешне, гістарычны, — упэўнена прагаварыў Ігар. — Як мы раней у класе жылі? Кожны як у сваёй норцы сядзеў. Хутчэй дамоў спяшаўся. А цяпер разам Косцевы клеткі вязём. — Ігар падміргнуў мне: — Весялей, Максім.
Вольга Пятроўна стала каля нас, усміхнулася і сказала:
— Нарэшце вы разам сабраліся. Як добра, што разам! З малой крыніцы вялікая рака пачынаецца…
Ігар навёў свой фотаапарат.
— Весялей усміхайцеся!.. Вольга Пятроўна… І пстрыкнуў адзін раз, другі…
Гэты фотаздымак і сёння ёсць у мяне. У самым цэнтры, пасярэдзіне, стаіць, усміхаючыся, Вольга Пятроўна, да яе туліцца, ганарліва задраўшы ўгору кірпаты нос, Рая Салевіч, вельмі сур'ёзна
ЧАСТКА ТРЭЦЯЯ
Тое дорага, што нялёгка даецца
Галава не толькі для таго, каб шапку насіць
Мінуў дзень самакіравання. У нашым класе, як і абяцала Вольга Пятроўна, арганізавалі жывёлагадоўчае звяно, але мяне звеннявым не прызначылі. Не паверылі, што змагу звяном кіраваць. Рая Салевіч мне проста ў вочы сказала: «Несур'ёзны ты чалавек, Талерчык. І самастойнасці ў цябе няма».
Самастойнасці няма… Чаму гэта няма? Я ўжо і штаны сам прасую, і сам да ўрокаў рыхтуюся. Ніхто мне не дапамагае. Хіба мала гэтага? Але я прамаўчаў. Усе роўна Раі не дакажаш. І нікому не дакажаш, бо ў дзень самакіравання не зусім добра ў мяне выйшла.
«Адзін дзень — гэта яшчэ не ўсё, — думаў я. — Вы яшчэ пабачыце, ці ёсць у мяне самастойнасць. Пачакайце. Няхай толькі школу закончу. Тады такіх трусоў выгадую, што пазайздросціце. Іх на выстаўку нават павязуць».
А звеннявым прызначылі майго сябра Косцю Цітова. Я адразу здагадаўся, чаму яго прызначылі: ён клеткі ў школу прывёз. Тыя, што для нутрый рабіў. Вось як бывае.
Косцевы клеткі паставілі каля хлеўчыка, у якім паліва ляжала: дровы, брыкет.
Не спадабалася мне, што клеткі на двары паставілі. «Змерзнуць трусы зімою, — думаю. — Нікому галава не баліць».
Аднаго разу я сустрэў Мікалая Аляксандравіча.
— Мікалай Аляксандравіч, няўжо ніхто не ведае, што хутка зіма? Пакалеюць трусы на марозе. Трэба клеткі ў хлеўчык унесці. Частку брыкету на двор выкінем, а на гэта месца клеткі з трусамі паставім, — кажу яму.
А Мікалай Аляксандравіч мне:
— Вільгаці брыкет не любіць. Пойдзе дождж — увесь рассыплецца. Чым печкі будзем паліць?
Не падумаў я пра гэта. Але і трусам не спадабаецца, калі пойдзе дождж. Ды гэта яшчэ, як гаворыцца, паўбяды. А вось калі мароз прыцісне…
Пэўна, не зразумеў мяне Мікалай Аляксандравіч.
— Мікалай Аляксандравіч, трэба штосьці прыдумаць. Замёрзнуць трусы зімою.
— Не хвалюйся, Максім, — супакоіў мяне Мікалай Аляксандравіч. — Трусы не баяцца холаду, у іх поўсць цёплая. Канешне, трэба ў хлеўчыку іх трымаць. Што-небудзь прыдумаем.
І я стаў чакаць, калі Мікалай Аляксандравіч што-небудзь прыдумае. А пакуль клеткі з трусамі стаялі на двары. Клетак было дзве. Па пяць трусоў пасадзілі мы Ў кожную клетку.
Добрыя клеткі змайстраваў Косця. Спераду сетка. Сядзяць трусы, на школьны двор пазіраюць, чакаюць, калі корм прынясём.