Син биир к??тэр эбиппин…
Шрифт:
Маннык дойдуга кии ама баар буолуо дуо? Баар буоллахтарына, лн да бттлэр ини…
ук! Ол эрээри, бэйи, дьэ уота арыый хамсаата: мас сыыа эбии быраылынна. Ноо! Торбостор соуйбут харахтарын уоттара крн кннлэр… гстэрин! Уон ордуга биир торбос – србэ ордуга икки харах! Бии сарбаныыр оох кэннинээи хараа, бии ллэниир муннуктааы хара арыый кирийэргэ дылы гыннылар.
йдн крдхх, бу аан дойду киэргэлэ, ньургун чэчирэ – икки атахтаах, иннинэн сирэйдээх бу хотон балааа, иин иигэр син биир эмиэ баар эбит. Оо! Кимнээхтэр, хайдах эрэ дьон, хайа эрэ мунаахтар буоллугут?
Тугуй, дооор?! Ччккэлэрэ диэн буоллаа дуу?.. Ааар хараа суох, эрбэин курдук сэрбэйбит баттахтаах, мас эмэгэт курдук ууох сирэйдээх,
– Дьаакыап, бааргын дуо? – диэн ыйытта сытыахсыт.
– Баарбын, – диэтэ, хааытын тобоун торбос муостатын баыгар, долборук муннугар (кистэлэ умуахтаах эбит) илдьэн уура-уура уонна хатырыгынан саба тардан кэбистэ.
Бу икки ардыгар оонньорбут т-та буолан барда.
– Кн т буолла? – диэн ыйытан саайда.
– Кн буолбатах, тн ээ, – диэтэ Дьаакып. Ону биирдэрэ «тртр ынах» диэн ииттэ.
Бу тэйбит оонньор кимий диэтэххэ, кырдьык дааны кнн саана оччотооу йээ кии аатыран сылдьыбыт ааттаах Уот Уйбаан бэйэтэ этэ. Дьи трд-ууа быстар дьадаы, уус дьон этилэр. Хас да сыл устатыгар Лаамыга, тайаа сылдьыбыта. Онтон «кнн» кэлэн, иккис ойоун кииттэн арааран ылбыта. Бэрт сытыы йдх, ыпсарыылаах, уоттаах тыллаах кии этэ. Аа бэлэмигэр хаалбыт, ынах кэннин кэтиири эрэ билэр дьонтон атын кии этэ. Сут дьылга уу тааарар массыына оорторон, онон ходуатын угуттаабыта. Быа миэлисэтэ оорон, улуус бурдугун кини тартарбыта. Эдэр эрдэинэ кнт-туруорута, хоодуота да срдэээ . Кыраттан сылтаан Семенов диэн сэтээтэли сирэйгэ биэрэн баран, дьыалаа ылларбакка, куотан хаалбыта . Сааын тухары, туох да рээ суох эрээри, албакаат эбит. Чугастааы баайдар, куттанан, аахсар киилэрэ кини эбитэ . Ыраахтааы йэтин саана сокуоннайын туолбут кии барыта лбгэ сктн диэн мккэрэ . Кнн саана ойууну, таараны дааны итээйбэт курдук буолара. Сыылынай судаарыскайдары кытта доордоор, кэрэхсээн кэпсэтэр кини этэ. Олор кинини «Сиимэнэбис» диэн ааттыыллара . Кырдьыгынан, бу харааа баттаппыт тыа сиригэр ахсааннаах кии этэ. Оттон билигин, тн буолбутун билбэккэ, «кн т буолла?» диэн ыйытар буолан сыттаа, трппт оолоро аттыларыгар крбт, дьиэлэригэр олорпот буоллахтара, хотоо Дьаакып сордоох кртгэр биэрэн олортохторо… Кыбысталлара, сааталлара бачча эбитэ дуу, абааы крллр, кэччэйэллэрэ бачча эбитэ дуу, ону туох да билбэт…
Ону толкуйдаабакка эрэ оонньор диэки эргиллэн крдхх, бу сордоох оронуттан оргууй туран кэллэ. Ону Дьаакып баран сиэтэн аалан, бтнн кстбэт ынах сааа дл олох маска, уот иннигэр, олорто уонна эттэ: «Оонньор, сарсын Ороустуба эбээ, бу киээ алаадьыта, ону билэин дуо?»
– Ээ, суох, тукаам, билбэппин, – диэтэ оонньор уонна, буспут куолас курдук саара махайбыт тбтн тгэр тэрэн, тайаар йнн, уотун туомугар иттэ олордо…
Дьаакып р дьиээ таыста.
Хотон дьиэ иэ эмиэ сыыйа чуумпутуйда, боруорда. Арай, туох эрэ улахан ыарыыга баттаппыт курдук, тот слэр ынчыктыыллара ииллэр. Сонно крдхх дааны, имик-самык, туттахха дааны, тыбыс-тымныы, ибис-инчээй, сып-сытыган буолан, хотон дьиэ танары тайахтанан, клгрэн турда. Ол ортотугар бии эдэр эрдэинэ дьон таара гынан пт, илин-кэлин србт оонньордоро суос-соотоун, кэрэх трдгэин курдук, хохоллон олороро.
– Туох айыым иннигэр бу курдук тутан эрэр буоллулар, ама да кырдьыбытым,
Хотон аана кыыкыр гына тстэ. Оох кэнниттэн саах крдьээччи Дьаакып, кыпчырыйан тахсан, чанчыкка крн-истэн кылахачыта турда. Бии анараа дьиээ ллэр, клгрэр бэйэтэ бу килбиэннээх дьиээ оо курдук сэрбэйэн, туох эрэ эргэ миинньиги туруору туппут курдук буолан кыччаан, симэлийэн хаалла. р дьиэ дьоно клэ-сала, клмрд олороллор эбит. Хайыы-йээ остуолларыгар аыы олорбуттар.
– Дьаакыап, кэл, мэ – бу оонньор алаадьыта, бу бэйэ киэнэ, – диэн хотун икки сиринэн симилиэс абырахтаах, лааа бараммыт тимир тэриэлкэни уонна биир мас чохоону биэрдэ. Дьаакып кирик-харык туттан, тырыпыай ойон кэлэн, ылла.
– Бу оонньор киэнэ дуо?
– Туох акаарыный, дооор! Оттон мас чохооо оонньор киэнэ буолбат дуо? Таас тэриэлкэнэн далбардаттараары гынаын дуо? Эчи сууйуута да кыайтарбат, – диэтэ хотун.
– Хайа, дааар, аны харааа тоо тэн кэбиээрэй, баран уотта тутан биэри, – диэн тойон дьаайда.
– Бэйи, мин киириим, – диэтэ бии альбом суруйар кыыспыт.
– Чэ, хорум эрэ, онно эмиэ тугу крдн ол инчээй хотоо киирээри гынны? Ол т ээ сыыын-сыраанын тэпсээри дуо?
– Суох, мин ээбэр киирбэппин ээ, Дьаакыпка уот эрэ тутан биэриэм этэ.
– Чэ сгн олор. Бар, нокоо, эн уотта тутан биэр.
Бии Уйбаанчык диэн кйг уолбут, рбт курдук, эттигиэт-эппэтигиэт диэххэ айылаах ойон туран тымтык умата охсон киирдилэр.
Т эмэ ыга баайыллыбыт ынахтар икки ардыларынан симсэн этээ кэллилэр. Дьаакып ынах сааын балай эрэ бэллэйдээтэ да, кыаммата, хата сылааын таптыы истэ.
Оонньор хайыы-йээ утуйбут.
Дьаакып алаадьыларын киллэрэн былыргылыы ньахчаар, с атахтаах дьоодьонуу турар остуолга уурда уонна уотун оорон, хатырык эбии оттон баран алаадьытын ырытта. Оонньор киэнэ с курупчаакылаах, ханнык эрэ арыылаах алаадьы буолла. Оттон киниэнэ трт курупчаакылаах буолла. Маны крн баран ымах гынарга дылы гынна, хараын туома кылахаччыйа тстэ. Кини оонньортон хайаан да ордорун сблээччи, тээ дуу, итэээ дуу буоллар, сарсыы кн слэргэ бэрт дьаныардаах, трйлээх кн буолуо этэ.
– Эээ, тур-тур, – диэтэ Уйбаанчык, оонньору тардыалыы-тардыалыы.
Оонньор уугунна.
– Ким саараын? Оом Уйбаанчыккын дуо? Эйигиттэн атын ким миигин ээм диэбит , – оотун оройуттан аргыый сыллаан ылла. Уонна имэрийэ-имэрийэ: – Тоо киирди? – диэн ыйытта.
– Ээ, Дьаакыпка алаадьы киллэристим. Сарсын Ороустуба , инньэ гынан дьоммут алаадьы оорбуттара. Уонна, эээ, мин эйиэхэ лбттэн бу икки алаадьыны киллэрдим уонна киээ дьонум утуйдахтарына алаадьыбын барытын киллэриэм, тииэ суох кии эн сиэ буоллаа дии, мин лэппиэскэ да сиэим, – диэтэ.
– Ээ, чыычаахпын даа! Миигин аынар буруйдаах буолаын эн эмиэ кйглнн, сырдык рэхтэн матан, балбаах лэитэ буолан эрдэи. Абатын даа, бу оом рээ суох буолуох хара соро буоллаа! Аны кэлэн мин тугу гыныамый?.. Чэ, чыычааыам, алаадьыгын бэйэ сиэхтээ, мин ллрбн дааны лм…
– Уйбаанчыак, чэ бар, таыс, дьону мхтэрэ, – диэн Дьаакып дьаайан киирэн барда, остуолун уот кытыытыгар тарта. Уокка турар хаарбах, тумсунан тэстэр чаанньыгын аалан, дэиннээх буор чааскыга оонньорго чэй кутта уонна бэйэтигэр, тргэнник сойор, срн диэн, мас чохооо кутунна.