Сутарэнні Ромула
Шрифт:
“Ты ў мяне як актрыса!” – часта з гонарам гаварыла Ірынка, худзенькая, але жвавая і пругкая, нібы маладая казуля.
Калі ж яна вернецца? Палітончык, як кажуць, ветрам падшыты… Хоць бы не пацягнулася, натхнёная святам, па вуліцах блукаць… Відаць, фейерверкі пачалі пускаць, неба ажно асвятлілася над плошчай Свабоды.
Жанчына ўздыхнула і хацела ўжо злазіць на падлогу… Але за вакном пачулася сірэна. Праехала пажарная машына… Яшчэ адна… Міліцыя… Устрывожаныя людскія галасы… Нехта прабег туды, дзе ззяла святочнымі сполыскамі неба…
Святочнымі?
Настаўніца кінулася ў вітальню,
Там было пекла… Як у вайну. Сыпаліся іскры, нешта трашчала, выбухала… Валіў чорны дым. З вокнаў высоўваліся языкі полымя і дзеці, якія крычалі, прасілі дапамогі… Пышныя спадніцы, гэтак любоўна пашытыя матулямі і бабулямі, успыхвалі, як фанцікі… Нехта выкідваўся ўніз – кагосьці паспявалі злавіць на расцягнутыя шынялі… Мароз быў такі, што аблітыя вадой выратаваныя рызыкавалі зараз жа памерці ад ахалоджвання… Пад вокнамі клуба мітусіліся роспачныя людзі, выкрыкваючы імёны сваіх дзяцей… Настаўніца таксама бегала і крычала:
– Ірына! Ірачка!
Божа мой, ды ці ёсць Ты – зберагла дачку ад спецдамоў для дзяцей ворагаў народа, ад фашысцкіх карнікаў, ад голаду там, у лесе – каб страціць цяпер, у мірны час, на навагоднім свяце! Алесь, любы, даруй!
– Ірачка!
– Мама!
Настаўніца кінулася на родны голас, расштурхоўваючы людзей.
– Ірачка!
– Я тут!
Высокі ваенны ў шынялі нёс на руках дзяўчынку. Жанчына кінулася да яе.
– Асцярожна. Яна абгарэла… Асабліва ногі… – задыхана і хрыпла прамовіў вайсковец і азірнуўся ў пошуках дапамогі, бо яго захістала. – Дзе ж дактары? Хуткая дапамога? Яе трэба ў бальніцу…
— Мамачка! Як балюча! – плакала Ірынка, і жанчына скінула з сябе футра, разаслала на снезе.
– Кладзіце яе сюды!
Ваенны асцярожна паклаў юную балерыну на футра. І сам са стогнам сеў побач, проста на снег, цяжка перхаючы. Настаўніца зрывала з сябе хустку, кофту, захутвала дачку, плачучы і ад неверагоднай палёгкі, і ад жаху – бо ногі, цудоўныя, таленавітыя ногі яе дачкі былі спрэс ранай…
– Нічога, нічога, любенькая, зараз цябе адвязуць у бальніцу, падлечаць… Будзеш таньчыць лепей, чым раней!
– Мама, ён нас выратаваў! Мы за сцэнай засталіся, выйсці самі не маглі, бо дэкарацыі пападалі. Танечку вынес, Іну… Потым за мной вярнуўся – а я і ісці не магу, бо на мне нешта ляжыць…
Настаўніца схапіла вайскоўца за руку, паднесла яе да вуснаў… Той з няёмкасцю адняў руку.
– Ну што вы! Мы ж савецкія людзі!
Ад пажару светла было, амаль як днём. Жанчына разгледзела выратаваўцу: малады, гадоў дваццаць сем, высокі ўпарты лоб, просты нос, хвалістыя валасы… Нешта было ў гэтым абліччы, што змусіла сэрца сціснуцца ад застарэлага болю.
– Скажыце, прашу вас, як вас завуць?
– Павел Корб-Варановіч, лейтэнант артылерыі, зараз – студэнт фізфаку. Давучваюся.
І закашляўся…
Настаўніца адчула, што ў яе спынілася на хвілю сэрца… Пад горла падступілі рыданні. Не можа быць! Яна ж па запавеце мужа спрабавала перад вайной знайсці Корб-Варановічаў, але дарэмна. Ёсць Гасподзь! Ёсць воля Ягоная…
Ірынка заплакала ад болю… Настаўніца
– Толку не будзе… Занадта шмат параненых, – прахрыпеў той, хто выратаваў Ірыну. – Чакайце, зараз трохі галавакружэнне пройдзе… Дапамагу занесці дзяўчынку. Тут жа бальніца зусім побач.
Лейтэнант Корб-Варановіч стаў на калені, зачэрпнуў прыгаршчай снег, з сілай расцёр твар, скроні… Страсянуў галавой… Падняўся, трохі пахістваючыся, на ногі.
– Дыму наглытаўся… Ну што, маленькая, у дарогу? Пацярпі яшчэ трохі… Як цябе завуць?
Падхапіў на рукі, панёс. Настаўніца мітусілася, паспяваючы за ім, захутваючы на хаду сваё дзіця, нешта гаворачы супакаяльнае, хаця душылі слёзы… А побач гэта жа на руках неслі дзяцей… Кульгалі самі ахвяры, хто мог…
Назаўтра людзі шапталіся, што хаця ў зводках значылася сто семдзесят загінулых падчас пажару ў клубе, насамрэч іх нашмат болей. Шапталіся і пра тэрарыстычны акт… Але следства зваліла ўсё на дзіцячыя штукарствы. Нібыта сын аднаго з НКУСаўцаў з агнём забаўляўся… І ўвогуле, няма чаго языкі распускаць, паніку разводзіць. Не было пажару на навагоднім балі.
Грушаўка, замеценая снегам, нічым не адрознівалася ад звычайнай вёскі, хаця была мінскім прадмесцем, і насялялі яе самыя натуральныя гарадскія пралетарыі. Да весніцаў аднаго з дамкоў падышла высокая жанчына ў цыгейкавым футры і белай пуховай хустцы, з пакункам у руцэ. Руды віславухі сабака весела ірваў ланцуг, сыплючы на някліканую госцю хрыплы брэх. З хаты выйшла таўсманая кабета, хутаючыся ў кажух.
– Што вам?
– Мне Марыну Паўлаўну Варановіч… – адказала госця.
– Гэта з другога боку… Прайдзіце па сцежцы, вось тут, – патлумачыла кабета і гукнула на ланцуговага вартаўніка: – Рудзька, сціхні! Вушы, далібог, закладае!
Рудзька, аднак, заліўся брэхам яшчэ адчайней, але відаць было, што не ад злосці, а каб паскакаць, пагарэзаваць… Хвост у яго круціўся, як прапелер у аэраплана.
– Ціха, ціха, міленькі… – прагаварыла госця, заходзячы на двор. Сцежка, пратаптаная ад веснічак, вяла за рог хаты, хадзілі тут, падобна, досыць часта, і нават пяском пасыпалі. За рогам аказаўся яшчэ адзін ганак і дзверы, акуратна пафарбаваныя ў зялёны колер с сінімі ромбамі, якія нагадвалі скандынаўскі арнамент. Жанчына трохі памарудзіла, змагаючы хваляванне, і пастукала ў дзверы. Пачуліся крокі, груканула клямка. Гаспадыня, худзенькая, невысокая жанчына з зусім сівымі валасамі, забранымі ў вузел, глядзела на госцю насцярожана-запытальна.
– Добры дзень, Марына Паўлаўна! Я… мне трэба з вамі пагаварыць. Ваш сын нядаўна на пажары выратаваў маю дачку.
Насцярожанасць знікла з вачэй гаспадыні.
– Праходзьце, калі ласка…
У хаце вясковага не было нічога. Нават грубку нехта расфарбаваў дэкадэнцкімі сінімі вензелямі на белым фоне. Шмат кніг – на паліцах, на этажэрках, старасвецкі круглы столік, накрыты кавалкам цюлю, з вышытымі па краях рабінавымі гронкамі, зверху на круку звісае газоўка. На стале – парцалянавыя кубкі і цукарніца, у куце ля вакна – швейная машынка “Зінгер”… Дарэвалюцыйная, сапраўднае багацце ў пасляваенным горадзе.