Сутарэнні Ромула
Шрифт:
Арсенія асцярожна вызваліла руку.
– А чаму ты лічыш, што маеш права мяне дапытваць? Я ўжо вялікая дзяўчынка. Якая табе справа, дзе я была?
Скрыніч закінуў чарнавалосую галаву, нібыта сабраўся завыць, але раптам засмяяўся. Сухавата, няшчыра… Але ўсё-ткі цяпер ён быў болей падобны да звычайнага цынічна-вясёлага Вячкі.
– Ну, мне ж трэба праверыць, ці спраўджваецца тое, што я напісаў пра сваіх герояў… Памятаеш, я абяцаў, што мы пражывем дакладна ўвесь мой новы раман?
Вячка дастаў з заплечніка сінюю пластыкавую тэчку, тузануў гумку, знайшоў патрэбны аркуш…
– “Яе проста пацягнула да гэтага немаладога, ненавіснага чалавека нейкая неадольная сіла… Іх пацалунак
У Арсеніі пацямнела ўваччу ад гневу. Яна ірванула з Вячкавых рук паперу, скамячыла, кінула…
– Перастань! Даніла, калі б пачытаў, цябе б праз вакно выкінуў!
– Значыць, праўда! – вусны Вячкавы дарэмна спрабавалі скласціся ва ўсмешку. – Ён для цябе ўжо “Даніла”! Вось яна, моц пісьменніцкага ўяўлення! Усё па плане!
– Ты што, хочаш сказаць, што спланаваў, каб я і Корб-Варановіч… – Ася захлынулася ад абурэння.
– Не я спланаваў – Кніга! – урачыста абвесціў Вячка. – Куды ж ты магла падзецца ад свайго кону…
А Даніла таксама гаварыў пра кон…
І Ася зусім бы паверыла ў гэты блёкат, у сваю марыянеткавую асуджанасць, калі б… Калі б у Скрыніча не дрыжэлі вусны, не плёскаўся на дне зялёных вачэй боль, калі б той самы боль не хаваўся за блазенскім тонам…
Ды аўтар фэнтэзі нават схуднеў за гэтую ноч, твар выснажыўся, як ад смяротнай пакуты…
– Ты што, пешкі да Мінску дабіраўся? – вырвалася ў Асі з нечаканай шкадобай, і вочы Скрыніча адразу ўспыхнулі. Шкадаванне – найвялікшая абраза для таго, хто хоча быць пераможцам.
– Ну чаму пешкі, на рыжскай фуры з марожанай рыбай даехаў, як пан. Не разам з рыбай, вядома, а ў кабіне з кіроўцам. Байкамі пра здані беларускіх дарог расплаціўся. Напрыклад, пра Міколку-паравоза… Стаіць сабе такі хлопчык ноччу ля дарогі і паказвае голую дупу ўсім машынам, што едуць з захаду. А як машына параўняецца з тым месцам – няма нікога… Толькі на асфальце белай крэйдай роспіс Міхася Лынькова. Эдмундасу, кіроўцу, дужа гісторыя спадабалася.
Скрыніч відавочна змог суняць свае псіхі на сёння. Што ж, нават Плябанскія млыны, ад якіх Няміга стагоддзямі разлівалася, аднойчы знеслі…
– Наконт маладзенькіх дурнічак – гэта я пажартаваў. Прабач. Заносіць часам. А папярэдні раздзел, пра трыццаць восьмы год, чытала? Я табе на “мыла” скінуў…
Арсенія вырашыла прыняць “люльку міра” з пісьменніцкіх рук.
– Не, прабач, не да таго было…
І зноў пачырванела. Ну так, “да звязды” ёй было… І яшчэ не да адной “звязды”…
– Тады пайшлі ў кавярню! Ты ж, як я зразумеў па тваім выглядзе – быццам верабей, які гругана задзёўб – сёння, прынамсі, на працу вяртацца не збіраешся? Пачытаеш, а тады рушым у Ройна… Думаеш, я ўпушчу паглядзець, што там наш гісторык выкапае? На гэты выпадак нават машыну пазычыў у сябра.
Вячка ўрачыста пакруціў на пальцы ключы.
– У геніяльных пісьменнікаў свае перавагі. Можна не купляць уласнай машыны, пакуль ёсць багатыя адданыя прыхільнікі.
– У Ройна!
Значыць, Ася хутка ўбачыць Данілу! Які, вядома, зноў напусціць на сябе фанабэрыю, а яна… Яна абалье яго пагардай, і расцвеліць, і давядзе да тэмпературы вадкага металу, бо цяпер выдатна ведае, што пад абалонкай ганарыстага волата жыве безабароннае даверлівае дзіцё, якое прагне любові і прагне аддаваць сваю любоў – нават калі ведае, што не варта… Відаць, Асіны спадзяванні адбіліся на твары…
– З’еш лімон… –
У кавярні яны занялі самы кутні столік, аддзелены ад залы стылізаванай пад сцяну сярэднявечнага замка перагародкай. Свечка палала ў каваным падсвечніку, адкідваючы цені, падобныя да зубцоў каралеўскай кароны. Вячка замовіў дзве кавы-латэ.
– Ведаеш, мяне заўсёды нервуе, калі бачу, як нашыя міфы замяшчаюцца іншакультурнымі. Вось як называецца гэтая кавярня? “Три богатыря”. Чаму “богатыри”? Чаму не рыцары? Людзі нашыя, калі ўяўляюць сваё мінулае, думаюць пра церамы і баярскія шапкі… “Каб не Пётр Першы, у нас бы дасюль каптаны з доўгімі рукавамі насілі ды сарафаны з какошнікамі…” А тое, што калі ў Масковіі быў Пётр Першы, у нас быў Жыгімонт, і ніякіх церамоў і баяраў – ужо і ўявіць не могуць… Што і ў Менску, і ў Гародні, і ў Нясвіжы яшчэ да таго, як Пётр пачаў рэфармаваць сваіх русічаў, насілі пудраныя парыкі, ладзілі балі і філасофскія дыспуты, біліся на шаблях па дуэльным кодэксе і ўчынялі маскарады…
Арсенія тужліва лізнула смачную белую пенку з лыжкі… Вячка зноў усеўся на ўлюбёнага дрыгканта і ляцеў над верасовай пусткаю, аж туман з-пад капытоў курэў… Але ж і Корб-Варановіч – з таго самага куста, няўжо ён таксама на сняданак і вячэру пачне чытаць лекцыі? А Вячка гаварыў ліхаманкава, быццам нешта сам у сабе загаворваў, замаўляў хваробу:
– А параўнаць Грунвальдскую бойку з Лядовым пабоішчам – гэта ж смех! У бітве на Дубровенскім полі 40 тысячаў крыжакоў забілі, і яшчэ 15 тысячаў у палон узялі. А Аляксандр Неўскі, названы брат сына татарскага хана, на Няве разбіў усяго 5 тысячаў шведаў. У знакамітым Лядовым пабоішчы з абодвух бакоў білася 25 тысячаў вояў… У дзесяць разоў меней, чым пад Грунвальдам. 400 нямецкіх рыцараў забілі, 50 узялі ў палон… Лакальныя бойкі, якія не мелі вялікага гістарычнага значэння. Але цяпер Аляксандра Неўскага ведаюць усе, у школе вучаць, а пра Грунвальд браткам-беларусам трэба яшчэ даводзіць, што меў да нас дачыненне і ўвогуле нешта значыць… Так што нам трэба вучыцца, як ствараць уласныя міфы! Нават што ёсць, раскруціць не можам… Алеша Паповіч, Дабрыня Нікіціч, разумееш…
Вячка нарэшце выгаварыўся і ўсміхнуўся амаль жаласна.
– Добра, ты пакуль чытай, а я пакурыць схаджу…
“А Даніла не курыць”, – мімаволі падумала Ася і адразу ж зазлавала на сябе за гэткую зацыкленасць. Нешта пачала ў думках звязваць сваё жыццё з гісторыкам… З чаго б то?
А хутка не магла думаць ні пра што болей, акрым лёсаў іхніх прадзедаў…
“Ані слова пакоры… Ані намёку на згоду… Хай робяць з ім, што хочуць”.
Апошнія радкі расплываліся ў вачах ад слёз. Ася апусціла галаву на стол, паўзверх аркушаў, не ў змозе назіраць гламурнае начынне кавярні… Бо ўяўленне давала зусім іншыя малюнкі… На якіх людзі з прастрэленымі патыліцамі валіліся ў ямы… Няўжо так і было? А гэтыя жорсткія словы аднаго з герояў… Пра ўзаемнае прыцягненне Вяжэвічаў і Корб-Варановічаў і абавязковую здраду… Зямля ў Курапатах – вось што з’яднала іх лёсы. Ася ўсхліпнула і агледзелася. Вячка яшчэ не вярнуўся. Але які ж ён таленавіты! Так пісаць, такое праз сябе прапусціць… Ды ёй, звычайнай, шараговай дзеўчынёсе, трэба з яго парушынкі здзімаць, кілімам слацца… А ён з-за яе яшчэ перажывае! Любая іншая зараз песні б спявала ад радасці, што сталася музай такога пісьменніка! Што, магчыма, ён падорыць ёй сваё каханне… Корб-Варановіч жа гаварыў пра гэта…