Сутарэнні Ромула
Шрифт:
Скрыніч, нібы пачуў яе думкі, паказаўся між столікаў, усеўся, ганарліва адкінуўшы доўгую цёмную грыўку… Ад яго чамусьці пахла не тытунём, а дажджом і палыном… Як ад ваўкалака.
Ася пастаралася ўкласці ў погляд усё захапленне і раскайванне ва ўласных паводзінах:
– Гэта… гэта выдатна!
Вячка, нават не стараючыся схаваць задавальненне, хітнуў галавою, як антычны бог.
– Зразумела, выдатна! Выбітна, я сказаў бы! Больш за тое – знойдзецца аж дваццаць чалавек, якія гэта пачытаюць і захопяцца. З іх яшчэ дзесяць не пабаяцца ўслых пахваліць… Астатніх жаба задушыць, бо яны таксама літаратары.
Ася разгубілася ад такога самабічавання.
– Ну навошта ты перабольшваеш… Твае раманы чытаюцца тысячамі!
– Людзі зараз нічога з таго, што напружвае, не чытаюць. Тым болей ім у лом чытаць па-беларуску. Думаеш, студэнты, што мяне хваляць, паглыналі начамі мае кніжкі? Яны проста чулі, што каб быць прасунутым – трэба мяне хваліць. Вось і ўсё. Я, як і мае калегі, пішу ў вялікую прорву, спадзеючыся, што ў ёй акажацца дно, і нехта асабліва цікаўны калісьці пасвеціць туды ліхтарыкам… Ці выпадкова ўваліцца. Як ты ў Ройнаўскую царкву.
Арсенія адразу ўспомніла, што зараз у тым сутарэнні шчыруе яе… каханак? Жаніх? Блёкат адной ночы? І што ў яе ёсць шанец хутка з ім пабачыцца. Дакрануцца… “Не трэба было так доўга манашкай жыць”, насмешна прагаварыў нехта нядобры ў свядомасці. Шалёная сумесь нянавісці і прыцягнення зноў ударыла ў галаву…
Вячка, які зноў пазмрачнеў, назіраючы за зменамі настрою Асі, кінуў на стол грошы.
– Усё, паехалі… А то дні цяпер кароткія…
Восень злітасцівілася прыўзняць шчыльны шэры вэлюм і зірнула цёмна-сінімі халоднымі вачыма на маленькія хаты, крыты бляхай сядзібны дом з белымі калонамі і голае поле, пасярод якога стаяў невялікі намёт і важдаліся людзі з дзіўным, не зусім сельскагаспадарчым, рыштункам. Вячка пад’ехаў як бліжэй, машына незадаволена падскоквала на барознах. Прытармазіў ля старэнькага чорнага “джыпу”, на якім, падобна, прыехала Варановічаўская каманда.
– Усё, вылазь…
Арсенія выскачыла з “Рэно”… Яшчэ з машыны яна заўважыла сярод іншых плячыстую постаць у скураной куртцы, са скураным шлемам-кяпуркай на попельных непаслухмяных валасах.
Яна доўга пракручвала ў галаве сцэнар іх цяперашняй сустрэчы… Забяспечыць абыякавы выгляд, падысці няспешна… Бо графчык, вядома, напусціць на сябе важнасці, можа, і поглядам не адорыць… Ад уяўленага халоднага выразу на ягоным твары ў Асі загадзя сціскалася сэрца…
А ён узяў і адразу падбег да яе… І яна таксама, аказваецца, ужо бегла яму насустрач… Пацалаваў, прагна, моцна, адарваўшы ад зямлі, ад чаго галава проста пайшла кругам… Паставіў перад сабой, зірнуў строга, як выхавацелька.
– Чаму без шапкі? Мазгі сагрэліся? Вецер жа!
Насунуў ёй на галаву свой скураны шлем.
– Маці маіх будучых дзяцей павінна быць здаровай!
Няўважна кінуў некуды за спіну дзяўчыны:
– Добры дзень, спадар Скрыніч!
І павёў ашалелую дзяўчыну, прыабняўшы, да калегаў.
– Пайшлі знаёміцца… Паўло, Віталь, Алесь – гэта Арсенія Вяжэвіч, літаратарка і мая нявеста.
А ён у гэтым увесь! Ніякай маскіроўкі, намёкаў, нюансаў, пастанавіў нешта шляхціц – так і будзе!
Археолагі рук Асі не падавалі – бо ўпэцканыя былі… Але ўсміхаліся ёй ад душы, не хаваючы
Ася здрыганулася: справа ляжала шэсць вялікіх скруткаў з чорнай цыраты… Перавяла позірк на Корб-Варановіча. Той сумна хітнуў галавой:
– Так, гэта яны… Жаўнеры з атраду Карыбутовіча. Я дамовіўся са святарамі, заўтра зладзім адпяванне… Трое каталікоў, двое праваслаўных, адзін юдэй… Рабіна цяжкавата знайсці, але нібыта атрымаецца.
Арсенія за здзіўленнем зірнула на Данілу: а яна думала, ён так уцаркоўлены ў праваслаўе, што іншай веры не прызнае! Даніла адгадаў яе думкі:
– Так, я праваслаўны. Ад прадзедаў… І веры сваёй не здраджу. Але галоўны Боскі дар чалавеку – свабода. Сапраўдная, боганатхнёная. І калі Гасподзь паважае нашую волю, чаму мы павінны пагарджаць воляю бліжніх? Усе добрыя справы рабіліся з праўдзівай вераю, а гнюсныя – ад фанатызму… На гэтай зямлі не павінна мець уціск нічыя вера.
Побач усчаўся захоплены гуд, праца прыпынілася: чытачы пазналі вялікага пісьменніка Вячку Скрыніча. А паколькі ў гісторыкаў былі з аўтарам гістарычнага фэнтэзі свае рахункі, завіравала дыскусія…
– Ты палуднавала? – Корб-Варановіч, падобна, не перабольшваў пра сваю адказнасць за Асю, апякуючыся ёю, нібы заўсёды так рабіў. – Што ела?
Арсенія сумленна паўспамінала.
– Каву-латэ...
– Ну так, спадар геній спраўджвае запавет Сірано дэ Бержэрака наконт таго, што абед паэта – дзве вінаградзінкі. Пайшлі…
Корб-Варановіч прывёў Арсенію ў намёт, дзе былі састаўленыя нейкія скрыні, грувасціліся заплечнікі і вопратка, бо спрактыкаваныя экспедыцыянеры, вядома, змянілі красоўкі ды скуранкі на гумовікі і балоневыя курткі. Гісторык усадзіў “нявесту” на нейкую скрынку і ўсунуў ёй у рукі вялізную канапку, сапраўдную “канапішчу” з батону, вяндліны і свежага агурка.
– Чакай, тут тэрмас быў з гарбатай… Вось, трымай, не апячыся.
Арсенія паслухмяна спажывала палявую ежу і спрабавала асэнсаваць, што з ёй адбываецца. Тыран і дэспат сядзеў побач і пільна, проста з жарсцю, вывучаў пажаўцелыя паперы. Аж захацелася вярнуць ягоную ўвагу да сваёй персоны.
– Цікавае што знайшлі?
І галавы не падняў.
– Так…
– А пра таямніцу роду Корб-Варановічаў?
– І пра яе… Зараз спусцімся разам, паглядзіш…
– А Калантая не сустрэў?
Не адарваўся ад улюбёных папер.
– Сустрэў…
– Пасварыліся?
У адказ – няўважнае мыканне. Нехта казаў пра шкоду фанатызму…
– Я з “Сокала-прынта” звольнілася…
– Увечары куплю шампанскае, адзначым.
І зноў чытае, чытае, чытае…
– А… Анжэла тэлефанавала?