Добры дзень, мая Шыпшына
Шрифт:
Праз год Уладзіслаў вярнуўся.
Раніца, як і тады, была ціхая і сонечная. Прыстоіўшы пад знаёмаю хвояй, ён у думках павітаўся з возерам і спусціўся да затокі.
Рыба бралася горш, чым зазвычай, але цераз пару гадзін у вядзерцы ўжо хапіла б на юшку. Здымаючы новага гарапашнага акунька, Уладзіслаў адчуваў, як замірае ў чаканні сэрца. Ён падымаў вочы, але побач па-ранейшаму нікога не было. Адно возера ляжала перад ім, нейкае абыякавае і адчужанае, і воддаль бязмэтна і тужліва мітусілася над вадою белая чайка.
Ён пакінуў вуды і вядзерца каля затокі і паволі пайшоў прыбярэжнаю
Гэты раз малых рыбароў не было. Чамусьці не было відаць і шчупачкоў, што заўсёды грэліся тут у сонечных промнях, адкідваючы на жоўтае дно негустыя цені. Некалькі хвілін Уладзіслаў у задуменні стаяў над нейкай каламутнаю сёння рэчкай. Казка не паўтарылася, значыць, дзяўчына ў зялёным уборы была толькі казкай. I ўсё ж душу вярэдзіла адчуванне, што ён губляе, а мо ўжо назаўсёды страціў штосьці дарагое і незаменнае.
Аднойчы ўвечары ў яго зазваніў тэлефон.
— Уладзіслаў...— пачуўся ў трубцы нягучны жаночы голас, і яго апякла салодкая і трывожная здагадка
— Я слухаю,- таймуючы хваляванне, адказаў ён.
— Уладзіслаў...
– журліва звінелі цёплыя льдзінкі.
— Гэта я! Я прыехаў! Я слухаю!
– крычау ен
— Уладзіслаў... Уладзіслаў... Уладзіслау...
– журботна і манатонна паўтарала трубка адно і тое ж, нібыта занісанае дзесьці на бясконцую магнітафонную стужку слова...
Маўклівы маналог
Ачхі! Ачхі! Выбачайце, шаноўныя. Ачхі! Вось так і ачынаешся кожнае раніцы. Каб ён пражыўся ў апраметнай з самымі зацятымі грэшнікамі! Гэта я пра катар. Ачхі! У якім жа гэта годзе прыстаў ён да мяне, не раўнуючы як святая доказная інквізіцыя да бязвіннае душы? Ачхі! Праклятая чохаўка вытрасла з маёй гарапашнай галавы, нібы зернейкі відуку, усе дарэшты даты. Затое, дзякаваць богу, у якога я не верую з адна тысяча шэсцьсот задаўненага года, усё астатняе ў памяці трымаецца, быццам дзеялася не даўней мінулай нядзелі.
Вось як учора было, бачу праявы таго злашчаснага лета, калі ў наваколлі трывала гэткая сухмень, што ўвачавідкі жоўклі зялёныя сенажаці і пачыналі ўжо людцы паспалітыя загадваць, ці не давядзецца сёлета разгаўляцца грэшным чынам катамі ці кашчавымі сабакамі. I прычыніўся той парою ў нашым касцёле нечуваны цуд. Аднойчы, пачакаўшы, пакуль арганісты ўзяў першы акорд і хор утрапёна зацягнуў «Ave Maria!», заступніца наша маці боская заплакала ў сваім алтары буйнымі, як боб, слязамі. Не дзіва, што падхапіў я тады пякельны катар. Цэлы месяц ні на хвілю не зачыняліся касцельныя дзверы, і скавьтшоў у храме было болей, чымся анёлаў на нябёсах.
Адале скажу вам, шаноўныя, прачуўшы аб наскіх дзівосах ды нагледзеўшыся на збоі вернікаў, што цягнуліся да нас, не стрываў, пусціў слязу Мікола-ўгоднік з праваслаўнай царквы, якая касавурылася на касцёл цераз пляц. А там ва уніяцкім храме Звеставання, што каля торжышча, пачалі прамаўляць падчас ютрані прарокі Захарыя ды Ісайя, і ўсё,
Ведама ж, дакацілася пагудка пра небывалыя падзеі куды след, і разы тры ніштавата прычасціў сухую, як порах, зямельку дождж. А потым жыхары знакамітага нашага места ды сяляне паблізных вёсак і зусім паарлелі, убачыўшы, як папаўзлі з замкавае брамы вазы з соллю і княскія людзі сажань за сажнем сталі густа прысольваць брукаванку ўсцяж возера, паўз фару і да самага віленскага тракту. Зноў заманулася яснавяльможнаму валадару праехацца ўлетку на санках, прамчаць новую каханку на мядзведжай запрэжцы. А людцам паспалітым таксама ўсцеха — да трэцяга калена сабранае солі стане.
Ачхі! Вы ўжо даруйце, шаноўныя, трэба начхацца ў запас, бо дзе гэта вы бачылі святога Пётру, які чхае на музейных наведнікаў?
Ну так, цяпер я экспанат. Але, калі хтосьці з вас скажа: «Sic transie gloria mundi» 1 я запярэчу. Хіба рацыя наракаць мне на свой лёс? Было нас шасцёра братоў, а застаўся на свеце адно я. А ці не паважны век мае без малога чатырыста гадоў, пражытыя ў гэтых барочных мурах, што памятаюць ядры маскоўскага цара, шведскага караля і французскага імператара ды град нялічаных асколкаў нямецкіх бомб?
Часам я шкадую, што ў мяне драўлянае сэрца, а часам радуюся з тае самае прычыны, бо іначай яно не вытрывала б усяго, што мне выпала пабачыць. Але, відаць, яно не зусім драўлянае, бо такімі вось чыстымі вясновымі ранкамі, калі маладыя сонечныя промні запальваюць пазалоту капітэляў і гзымсаў, а на бельтя сцены шматкалёрна кладуцца цёплыя водсветы вітражоў, я адчуваю, як маё сэрца прачынаецца і дзесьці там, у душы, нараджаецца ціхая музыка...
Ачхі! О жудлівае насланнё Люцыпара! Ачхі! Усё, апошні раз, бо вунь ужо ідзе Алена, як зазвычай, усмешлівая, лёгкая і пекная, што той анёлак.
Наша навуковая супрацоўніца стагоддзі на тры з паловаю маладзейшая за мяне, аднак у яе галоўцы з дробненькімі залацістымі кудзеркамі змяшчаецца гэтулькі імёнаў, падзей і, галоўнае, датаў, што нават я крышачку зайздрошчу ёй. Праўда, калі чытаеш пра ўчыненую стральцамі разню і калі на ўласныя вочы бачыш, як плыве цераз храм чырвонае ручво і ў ім кешкаецца немаўля — гэта, прысягаю светлай памяццю майго бацькі, зусім розныя рэчы. Ды лепей, шаноўныя, замест жудлівых прыгадаў, пакуль Алена з экскурсіяй падыдзе бліжэй, намалюю я вам свой партрэт.
У мяне грубаваты, але мужны і нават паглядны твар з шырока пасаджанымі вачыма. Вятрыска жыццёвых нягодаў ваяўніча ўскудлаціў мае густыя валасы і бараду. На дужых рамёнах — апанча. Ці трэба дадаваць, што, як і належыць святому, трымаюся я з годнасцю. Тым болып у маіх каструбаватых руках звыклага да працы чалавека не абы-што, а ключ ад райскае брамы.
Вам цікава, адкуль музейны экспанат гэтак добра ведае сваё аблічча, быццам штодня круціцца каля люстра, усё роўна як дзяўчына на выданні? А летась пашчасціла і мне глянуць у люстэрка, калі тыдні з два вылежваўся на стале ў рэстаўратараў, што няблага падлячылі мае старэчыя хваробы. Апроч, вядома, чохаўкі, а прызнацца ў ёй перашкодзіла мая прыродная сціпласць.