Добры дзень, мая Шыпшына

Уладзімір Арлоў

Назаўтра я ўбачыла на дзвярах крыва надрапанае слова. Я шкрэбла дзверы кухонным нажом, плакала ад бездапаможнасці і чамусьці думала пра таго хлопца з выцвілымі валасамі.

Праз тыдзень я зноў пайшла ў музей.

Не надо печалиться...

З песні

Бясперстых

Сёння пятніца, а па пятніцах настрой у мяне заўсёды вышэй звычайнага.

Люблю я гэтыя нашы гутаркі пад пірагі і чарку гарэліцы на святаянніку або на мяце. Далібог, гімнастыка для розуму і адпачынак душы.

Тым

больш кампанія свая, даўняя, людзі інтэлігентныя, у кожнага штосьці за душой.

Віктар Алімпавіч на сёння абяцаў цэлую лекцыю пра НЛА. Цікавае ў дырэктара кінатэатра хобі — неапазнаныя лятаючыя аб'екты. Картатэку спецыяльную вядзе. Апантаны чалавек! Недзе ў Новасібірску прафесар ёсць, усё жыццё праблему Тунгускага метэарыта даследуе, дык наш Віктар Алімпавіч яму лісты піша. Казаў, такія факцікі ёсць, самага скептычнага скептыка пераканаюць, што за намі нейкая звышцывілізацыя з космасу назірае. Хто яго ведае, можа, і сапраўды назірае.

Віталь Дзянісавіч з Казімірам Баляслававічам будуць, канешне, толькі пасміхацца. Гэта людзі сур'ёзныя, іх перад усім зямныя справы цікавяць.

Віталь Дзянісавіч — рэдактар нашай абласной газеты. Вось дзе чалавек разнастайны: і грыбавік выдатны, і ягаднік, і рыбак. Ніводнага выхаднога ў горадзе не сядзіць. Летась пудовага сама на жабу ўзяў. Увесну на пенсію збіраецца. Прыгледзеў ужо хату ў вёсцы, паедзе кніжку пісаць. Мара ягоная — на пенсіі кнігу напісаць. Хата, зразумела, пры самым возеры. Лазня, лодка, усё як мае быць. Вечарамі цяпер новую сетачку пляце. Карацей, ведае чалавек, што яму трэба.

Як і Казімір Баляслававіч. I чаго толькі ў школе, дзе ён дырэктарам, няма! Тут вам і цяпліцы, і музей, і абсерваторыя. Вучань сёлета новую зорку адкрыў, адначасова з японскімі астраномамі,— у цэнтральных газетах пісалі. Яшчэ пару гадкоў, і будзе наш Казімір заслужаным настаўнікам. Як піць даць.

А вось Васіль Максімавіч на мой агеньчык ужо не завітвае. У яго цяпер другія інтарэсы. Ну, вядома, маладая жонка! Маладая, ды ранняя. Узяла дзяўчынка сваё ад жыцця, ажно з ліхвой. I з Галубовічам круціла да самага таго выпадку, а, бач ты, прыкінулася божай авечкай, не каму-небудзь, а вядомаму пісьменніку галаву ачмурыла, так сказаць, інжынеру чалавечых душ. А там зноў за старое возьмецца. I будуць табе, голубе наш Васіль Максімавіч, замест лаўровага вянка шыкоўныя рогі. Але.

Мо правільна Казімір лічыць, што гэта самае ўжо і цяпер пачалося. Як падмянілі нашага пісьменніка. Старых знаёмых унікае, сустрэнецца на вуліцы, буркне нешта, і далей. Вечна незадаволены, ад запрашэнняў адмаўляецца. Ну ды, як кажуць, вольнаму воля. Нашы пірагі і без яго не зачарсцвеюць.

Пасядзім, пагамонім, жанкі песню завядуць. У маёй Глафіры такі голас, што заслухаешся.

Можа, людзі і жывуць дзеля такіх вось вечароў.

Пачакай, даражэнькі, пачакай. Нешта ты зарана марам аддаешся. Даклад за цябе, як ні круці, ніхто не напіша. Галоўнае, канешне, добра пачаць. Штосьці такое пра помнікі закруціць трэба, пра, так сказаць, неацэнную культурную спадчыну. Дзе тут мой нататнік з цытатамі? Так-так... Вось гэта, бадай, падыдзе. «Культура народа вызначаецца тым, як ён ставіцца да свайго мінулага». Так і пачнём...

Яніна

Пакуль была мама, мне жылося хоць і нясоладка, ды ў бясконцай чарадзе аднолькавых дзён усё ж выпадалі сонечныя прасветы.

Пасля вучылішча я працавала на размнажальнай машыне, капіравала незразумелыя

чарцяжы і графікі. Спачатку гэты занятак адно стамляў мяне, але з часам ён стаў гнясці і нават палохаць. Машына ціха гула, і я здымала з яе барабана новыя і новыя шараватыя копіі. Дзень пры дні паўтаралася тое самае, і пачынала мроіцца, што праз машыну праходзяць не толькі гэтыя няўцямныя паперы, але і мой рабочы пакой, старая пыльная ліпа за акном, аўтобусны прыпынак з нязменным натоўпам... Узнікала хваравітае адчуванне, што нейкі з маіх дзён таксама трапіў у машыну і цяпер яна выпускае са сваіх жалезных вантробаў несканчонае мноства аднолькавых шэрых дзён-копій — не толькі дзеля мяне, але і дзеля іншых людзей, перад якімі я нібыта раблюся вінаватаю.

Жыла я на кватэры ў старэнькай дзівакаватай бабулі. А восьмай гадзіне вечара яна зачынялася з сярэдзіны, і трапіць у кватэру было ўжо немагчыма. Праўда, я не пазнілася, бо нікуды не хадзіла: сябровак у мяне не было, знаёмых хлопцаў — таксама. Вечарамі я прыдумвала сабе якую-небудзь справу: мыла падлогу ці перабірала рэчы ў сваёй валізе — абы было за што зацяць рукі, а потым сядзела з гаспадыняю перад тэлевізарам; бабуля была дазвання глухая, аднак выключала тэлевізар, толькі калі заканчваліся ўсе перадачы.

Вось так і йшло жыццё. Але я пакутавала не ад самоты — да яе я паспела прызвычаіцца даўно, яшчэ ў школе.

Бацька ўсё прапіваў, і мы з мамаю жылі на яе невялікую пенсію па хваробе. У старэйшых класах мне вельмі хацелася на школьныя вечары ці на танцы ў РДК, аднак куды я магла пайсці ў пераніцаванай сукенцы, што насіла тры гады? Божа, як я зайздросціла Люсьцы з нашага класа! Яе бацька быў дырэктарам завода, і яна апраналася, як прынцэса. Напэўна, для шчасця мне хапіла б адной бэзавай сукенкі, у якой Люська ішла аднойчы па нашай вуліцы пад руку з лейтэнантам.

Ад крыўды, ад таго, што ніхто з аднакласніц не хацеў са мной сябраваць, я часта плакала горкімі слязамі. Ды чалавек з усім звыкаецца, і я спакваля супакоілася і прывыкла заўсёды быць адной. Цяпер у мяне з'явіліся грошы, але, не задумваючыся аб гэтым, я ўжо даўно неяк ціха пагадзілася з доляю папялушкі і амаль не купляла сабе абновак, апрача самага неабходнага.

Я мучылася не ад самоты — ад зачараванага кола аднастайнасці і непатрэбнасці нікому, ад таго, што была здатная толькі націскаць кнопкі сваёй машыны і складваць роўнымі стосікамі копіі. На зацішным брукаваным дворыку, праз які я хадзіла на працу, мне почасту сустракаўся малады мастак з мальбертам, Ён маляваў белыя званіцы сабора, што ўздымаліся воддаль над стракатымі дахамі старога горада, маляваў заўжды адно і тое ж, і ўсё роўна яго жыццё ў параўнанні з маім здавалася казачна незвычайным.

Але тады яшчэ жыла мама, і ў выхадныя можна было паехаць на ранішнім аўтобусе ў наш раённы гарадок, адшчапіць знаёмыя весніцы і пачуць усцешаны брэх Жука, а потым убачыць стуленую маміну постаць і слязінку на змаршчакаватай шчацэ. Мы мала гаманілі; не трэба было слоў, каб мне даведацца пра маміна жыццё, а ёй — пра маё, але як добра было рабіць разам якую-небудзь работу і проста маўчаць, ведаючы, што мама ўсё разумее і любіць мяне — адзіная на ўсім свеце. А ўвечары, перад сном, я клала галаву на маміны калені, заплюшчвала вочы, і мама расплятала маю касу. У гэтыя хвіліны ўся горыч і непамыслоты адступалі далёка-далёка, і я чула сябе маленькай дзяўчынкай, якой наканавана не тое, што даў лёс, а зусім іншае жыццё.