Крыніцы
Шрифт:
Даніла Платонавіч хітра назіраў за ёй. Ён ведаў, чаго няўрымслівая суседка наведалася ў такі позні час i чаму яна больш рухавая i гаманкая, чым звычайна, — нервуецца, злуецца. Пра церабілку яна зманіла: машына выбрала амаль увесь лён яе звяна i толькі дні тры назад была перакінута ў другі калгас.
Таму стары' не вытрымаў i, як заўсёды, рэзка ў адносінах да яе заўважыў:
— Ты, Аксіння Хвядосаўна, каму другому галаву тлуміла б, а не нам з Наташай. Каго-каго, а цябе не крыўдзяць…
— А мяне, Даніла
— Кажуць, чамадан твой ледзь з машыны знеслі. Пахваліся хоць, што накупляла.
— Далібог, нічога. У час нарады не было калі па магазінах бегаць, а скончылася нарада — дадому захацелася хутчэй.
І гэта праўда. Я i сама так, бывала, як паеду на якую нараду… А табе дык наогул лепш не ездзіць. Толькі ты выехала — i ледзь гора не ўвалілася. З Верай нашай, чула?
— Я была ў яе. Мне ў райздраве сказалі.
— Была? Дзякую табе, Наташачка. Ну, як яна?
— Лепш.
— Дзіцятка будзе жыць?
— Будзе.
— Дай Божа, а то яна не перанясе такога гора. Ты скажы, які цяжкі выпадак, ай-яй. Я так перахвалявалася. Гэта ж шчасце, што Арцём Захаравіч такі залаты чалавек… Толькі я пазваніла — i ён адразу, сярод ночы, сваю «Пабеду» прыслаў. А то невядома, што магло б быць.
Размова ішла аб пляменніцы Аксінні Хвядосаўны, у якой былі вельмі цяжкія роды i якую давялося адвезці ў раённую бальніцу.
— Пабягу ў сельсавет, пазваню яшчэ раз, як яна там, бедная.
Але бегчы Аксіння Хвядосаўна не спяшалася І, магчыма, праседзела б яшчэ доўга — яна любіла пагутарыць, — калі б лямпа пад зялёным абажурам тройчы не міргнула. Механік электрастанцыі даваў сігнал: хто не хоча сядзець у поцемках, хто выйшаў з таго ўзросту, калі святло месяца самае прыемнае, то канчайце справы, лажыцеся спаць.
— Рана сёння, — глянула на насценны гадзіннік Наталля Пятроўна.
— Трэба на сходзе пастанавіць, каб механікі нашы не дурэлі. А то адзін дзень да трох ночы круцяць, a другі — у дзесяць вечара выключаюць, — сказала Аксіння Хвядосаўна.
Наталля Пятроўна пажадала добрай ночы.
— А я да цябе, Платонавіч, — уздыхнуўшы, прамовіла суседка, калі ўрач закрыла за сабой дзверы. — Куды гэта ты маю Райку заутра запрашаеш?
— У школу!
— Навошта? — быццам i не ведаючы нічога, прытворна наіўна перапытала яна.
— Папрацаваць дзянёк. Печы перарабляем. Трэба гліну замясіць, пясочак прасеяць, паднесці.
Аксіння Хвядосаўна хутка ўстала, па-салдацку выпрасталася, гнеўна раздзьмуліся яе ноздры.
— Мне думаецца, канікулы на тое i даюцца, каб дзіця адпачыла…
— Ад чаго? Іншыя дзеці ўсе канікулы ў калгасе працуюць.
— Ну,
Як ні намагаўся стары настаўнік захоўваць спакой i раўнавагу, аднак не здолеў — узлаваўся.
— Вось гэта i здзіўляе мяне, што сама ты сапраўды спіны не разгінаеш, а з дачкі выхоўваеш немаведама каго… паненку, беларучку… Сорам!
— Яна адна ў мяне. Бацька яе жыццё аддаў, каб яе лес быў іншым.
— Ды хіба ад таго, што яна папрацуе, пагоршае яе лес? Аксіння Хвядосаўна!
— А я не хачу, каб людзі бачылі, як мая дачка гліну месіць! — крыкнула яна.
Бабуля Наста дакорліва паківала галавой: цяпер яна асуджала суседку.
Даніла Платонавіч развёў рукамі.
— Ну, прабач… Не пазнаю я цябе, Аксіныя… І дзіўна мне!.. Упершыню чую, каб наш народ траціў павагу да чалавека, які працуе… Дзіўна! Ды хіба пашкодзіла аўтарытэту вось Наталлі Пятроўны, — ён кіўнуў на дзверы, — што яна разам з калгаснікамі i жыта жала, i сена грабла? Ты паглядзі, якую павагу да яе людзі маюць…
— І мяне людзі паважаюць! І ў Мінску ведаюць!
— А за што? За што цябе ведаюць? Хіба не за працу?
— Кожнаму свая дарожка, Даніла Платонавіч! Можа, яшчэ i пра Райку пачуеце… Яна — талент…
Шаблюк узлаваўся не на жарт, безнадзейна махнуў рукой.
— Ды які яна к чорту талент?! Глупства гэта! Псуеце вы дзяўчыну, ды i ўсё… Кружыце галаву i ёй i сабе.
Аксіння Хвядосаўна ажно зардзелася ўся, сціснула кулакі i, здавалася, вось-вось рушыць на старога, каб адпомсціць яму за такую знявагу дачкі.
— г Таму вы, акрамя яе, i не знайшлі больш нікога гліну нагамі мясіць? Цяпер разумею! Дык не пойдзе яна! Не пойдзе! — крыкнула жанчына.
У гэты міг згасла святло, i цемра неяк адразу супакоша Данілу Нлатонавіча: ён ведаў, што спрачацца з гэтай упартай i самаўпэўненай жанчынай безнадзейна, i зноў спакойна сказаў:
— Я гаварыў з Раяй… яна згадзілася. А яна не маленькая, дазволь ёй самой за сябе думаць…
— А я сказала: не пойдзе! — зноў крыкнула Аксіння Хвядосаўна.
У прыцемку мільганула белая хустка. Грукнулі дзверы.
8
Лемяшэвічу ніяк не ўдавалася блізка пазнаёміцца з чалавекам, з якім яму асабліва хацелася зблізіцца i пасябраваць з першага ж дня свайго прыезду ў Крыніцы — з урачом Марозавай-Груздовіч. Ён на кожным кроку чуў яе імя. Калгасніцы проста называлі яе Наташай, мясцовая інтэлігенцыя — Наталляй Пятроўнай, а для тых, хто меў звычку называць людзей па прозвішчу, яна была або Груздовіч, або — Марозава. Але ўсе адзываліся аб ёй з аднолькавай павагай. Выключэннем быў хіба Сяргей Касцянок: ён ні разу не загаварыў пра Наталлю Пятроўну.