Отколотое зеркало / Китек к?зге
Шрифт:
Р?фикъ ?зен гафу итк?нг?, к?тм?г?нд? акчалы булганга с?енеп, укытучысына р?хм?тл?р укып, кибетт?н алып кайткан вак-т?якк? машина откандай с?енеп, тир?-юньг? нур сирпеп утырган ?нисен к?з алдына китереп, кибетк? й?герде. Гад?тенч? мич янында кайнашкан ?нисе, «эшл?п алганчы бурычка батасы?» дип улын ?рл?г?нд?й булып, аннан да бигр?к олы ?анлы Н?симне? улына «карак» тамгасын ябыштырудан коткарып калуы ?чен ме? р?хм?тл?р укып, Л?йс?нен ит?ген? алып, кич буе белг?н догаларын укыды.
Укытучы бел?н укучы араларыннан ?ил-я?гыр да ?тм?слек якын кешел?рг? ?верелдел?р. Р?фикъ, урта м?кт?пне у?ышлы т?мамлагач, тракторчы ярд?мчесе булып даими эшк? урнашты ??м беренче хезм?т хакыннан, в?гъд?сен ?т?п, ?нисене? и?ен? ак Ырынбур ш?лен салды. Егет ??в?л т?рле курслар,
Кем ген? булмасын, кая гына эшл?м?сен, инде ч?чл?ре коелгач та, Н?сим бел?н Р?сим?не? и? турылыклы дуслары, таянычлы ярд?мчел?ре булып калды. Эне-се?елл?рен д? укытып чыгарды, фани д?ньяны ташлап китк?нче, ?нисен ?рм?г?н ?ирг? утыртмады, кадер-х?рм?тт? яш?тте, аны? к?зл?ренд? Т??ре нуры балкый дип кабатлаудан туймады. Балаларына, х?тта оныкларына, ?ае чыккан саен, олы ?анлы, ми?ербанлы ??м и? кир?к вакытта Н?сим абыйсы бирг?н 30 сум акча турында елый-елый с?йл??д?н туктамады. Мен? шул ул ?лм?т м?кт?бе укучысы Р?фикъ Гайнановны? гыйбр?тле караклык тарихы.
2015
Китек к?зге
Табигатьне? ямь-яшел т?ск? кереп, к?язл?неп утырган к?нн?рене? берсенд? егетене? ч?ч?к б?йл?ме бел?н каршы алуына шикл?нм?г?н яшь кыз М?ск?? самолётыннан т?ште. Мен? ул ?йл?неп торган тимер тасмадан спорт чантасын алып, бер читк?р?к китеп, дустыны? озын, т?з г??д?сен пырдымсызланып эзли башлады. Кайтучыларны? б?хетлел?рен якыннары машиналарында ?илдереп алып китте, б?гъзел?ре ?рсез таксистларны? татлы с?зен? алданды, кес? ш?рифл?ре такырраклары автобус тукталышына титаклады. Бернич? д?кыйка элек кен? умарта к?чед?й г?л?п торган алан х?тле к?т?-каршы алу залы бушап калды. Аэропорт хезм?тк?рл?ре, арлы-бирле й?ренеп, чираттагы рейсны каршы алуга ?зерл?н? башладылар. Тик кызны? танышы гына к?ренм?де. ?пк?, ачу, гарьл?н? тудырган дулкынлануы к?зл?рен?, й?зен?, г??д?сен? чыккан кыз ?з ягына юн?лг?н чит караш сизеп сиск?неп китте. Урамга чыгу ишеге янында аны? Алёшасыннан кыскарак буйлы, т?г?р?к й?зле, ??йге ак костюм киг?н бер ир-егет к?пт?нге танышы сыман, кызыксынуын яшермич?, а?а тек?леп карап тора ик?н. «Нишл?п бу абзый, оялмыйча, мине ил?к аша уздыра торгандыр, бигр?к т?рбиясез кешел?р бар инде», – дип уйлап, кыз, ни пычагыма кир?к ми?а мондый узгынчы дип, ?з-?зен? ул якка карамаска ?мер бирс? д?, аяз к?к й?зед?й з??г?р к?зл?ре ху?абик?л?рене? ихтыярына буйсынмас булдылар. К?рер к?зг? егерме биш-утыз яшьл?рд? ген? тоелса да, ки? ма?гаен капларга тиешле ко?гырт ч?чл?ре шактый мул артка чигенг?н, ул да кемнедер к?т? к?р?се?, кулындагы машина ачкычларын уйнатып борчылуын яшерерг? тырышканы сизел?. К?т? залында озын-озак басып тору икесене? д? к?н т?ртибенд? каралмаган булса да, ни чарадан бичара, алар, мог?изага, зарыгып к?тк?н кешел?рене? капылт килеп чыгуына ?метл?неп, бер-берсен? яшерен-орынтын караш ташлап, й?зл?рен? ваемсызлык т?смере чыгаргандай булып, урында таптанып торалар. «Алёша мине каршы алырга бу ад?мне ?иб?рм?деме ик?н?» кебек сагыз уен Л?йл? кискен р?вешт? кире какты, шактый горур, б?йсез басып торуына, ?стенд?ге затлы киемен? караганда бер д? к?нлекче, йомышчы малайга охшамаган иде егет. Аны? якты нур шикелле ?зен? т?б?лг?н карашында Л?йл? б?тен т?н к?з?н?кл?ре бел?н ?зен? таныш булмаган ?ылылык, м?рх?м?тлелек сирпелешен тойды. Буш залны, диварлар буена тезелг?н ясалма к?н тышлы диваннарны ?йр?н? д? озаккарак китте.
Рейсларны ?йтеп торучы туктаган арада урнашкан зы?гылдап торган тынлыкны, язылмаган кануннар буенча, ир-ат заты бозарга тиеш иде. Егет, кыз ягына в?карь ген? атлый-атлый, тиешле соравын бирде:
– Гафу итегез кызыксынуым ?чен, сезне? каршы алырга тиешле кешегез килеп ?итм?г?н, ахры?
?зен кыю, т?в?кк?л, б?йл?нчекл?рне тиз урыннарына утырта алучыга санап й?рг?н,
– Шулайрак килеп чыкты шул. Егетем каршыларга тиеш иде д?, к?ренми. Бик т?г?л, т?ртипле кеше кебек иде югыйс?.
Борчылуын, ышанычы акланмавын сиздерм?ск? тырышса да, тавышыны? дулкыннар сыртыннан элдертк?н к?йм? шикелле тигезсез, калтырабрак чыгуы аны? чарасызлыгына д?лил кебек кабул ителде.
– Шулай булгалый. И? ышанычлыга санап й?рг?н якыны?ны? авыр х?лг? куйганын сизми д? каласы?, – дип, егет ??в?л гомуми ф?лс?ф?г? ?леш чыгарганнан со?, ?з х?ср?те бел?н д? уртаклашырга була. С?зл?рен? икег? б?лс??, й?к ?и?елр?к к?т?рел? диг?н м?гън? салып:
– ?зем д? шундыйрак х?лд? калдым. Кат-кат шалтыратып, каршы алуымны зин?арлап сораган кешем самолёттан т?шм?де. К?ефем кырылды, болай да юк вакытымны бар итеп килг?н идем.
– Кайтырга тиешле кешегез хатыныгыз идеме? – дип, телене? кыюлыгына ?зе та? калып сорап куюын кыз сизми д? калды. «Си?а барыбер т?гелме, х?чтер?ш?» кебегр?к ?авапка лаек булуын а?лаган кыз бит алмаларыны? оялудан алсуланып китеп, ч?ч т?пл?ренн?н салкын тир б?реп чыгуын тойды.
Дуамал с?аленн?н кызны? у?айсызлануын а?лаган егет: «Битараф кеше мондый сорау бирми», – дип кен? уйлап ?лгерде ??м асыл затны? кызыксынуын урынсызмы, т?рбиясезлекме дип, туры ?авап бир?не м??б?ри санамыйча:
– И? авыр х?лд?н д? чыгу юлы, ??р начарны?, таба белс??, у?ай ягы була, дил?рме ?ле. Мин, м?с?л?н, машина бел?н сезне, ?зем шикелле ?к б?лаг? тарыган кешене, ?ен? илтеп куя алам, – дип, ?авап к?теп тормыйча, иелеп, кызны? спорт чантасын кулына алды. Кызны? а?а ияр?д?н башка чарасы юк иде. ?мма р?хм?т бел?н чикл?н?се урынга кыз ачыкламыш сорау бирде:
– Сез ??рн?рс?г?, аеруча кыен х?лл?рг? философларча, гомумир?к б?я бир?сезме, ??р тиск?ред?н у?ай якны эзлисезме?
– Белгечлеге? шул булгач, кая барасы? инде. ?зе?н?н качып котылып булмый, дил?р. ??р каршылыкны? чишелеш ноктасын эзл?рг? туры кил?, – дип, егет, телен? салына-салына, машинасыны? ишекл?рен ачты. Читт?р?к к?теп басып торган кыз тарафына борылып:
– Ш?т, безг? танышырга да вакыт ?итк?ндер. Мин Марат абый булам. Мулла кушканы Морад булса да, ?и?еллек ?чен французчалаштырыбрак ?йт?м. Киемн?регезг?, сумкаларыгызга караганда сезне? исемегез… Х?зер ?йт?м. Регина, Эльмира, Эльвира, Карина, Альбина й? Алина кебегр?ктер дип фаразлыйм.
– Мен? ялгыштыгыз, Марат-Морад ипт?ш. Л?йл? булам мин, – диде кыз, машинага якынрак кил?-килешк?.
– Д?рт к?пч?кле атым искитм?ле булмаса да, ху?асын ты?лый, кир?к ?ирг? алып бара, – дип, Морад, алгы ишекне ачып, кызны утырырга чакырды.
– Мин арткы утыргычка утырып й?рерг? яратам. М?мкин булса…
– Тел?гегез. Р?хим итегез. Кунак тел?ге – ху?а ?чен закун, – ди-ди, Морад ?з ягыны? арткы ишеген ачты.
– Мин сезне? кунак статусын алдыммыни инде? Алып кайткан ?чен т?ли д? алам, – диде кыз, ни с?йл?г?нен ?зе д? б?ял?п ?иткермич?.
– Акчагыз артык булса бирерсез. Аспирант кешег? анысы да ярап куяр, – дип к?л?-к?л?, кыз артыннан ишекне япты.
«Машиналарны к?рг?л?г?н кыз булырга охшый, ?ле ген? танышкан кеше бел?н ян?ш? утырып барырга тел?м?ве д? н?рс?недер а?лата торгандыр», – дип уйлап куйды Морад. Атаклы якташыбыз академик-химик Арбузов бервакытта да й?рт?чесе янына утырмаган. Сорасалар, элеккеге дворян баласы, «барин кучер бел?н ян?ш? утырып й?ри алмый» дип ?авап бир? торган булган.
Машина олы юлга чыккач, Морад арттагы юлны к?з?теп бару ?чен ?ск? элеп куелган к?згед?н Л?йл?не? чагылышына к?з т?шереп алды. Артык н?фис, г?з?л дип к?т?релеп б?релерлек булмаса да, кыз с?йкемле й?зле, нечк? билле, ?ыйнак г??д?ле иде. Бит тиресене? кыймм?тле биз?н?л?рг? к?некк?нлеген, юлга ?айлаштырып киелг?н ?с киемн?рене? д?, базар тауарлары булмыйча, кыймм?тле ик?нлекл?рен чамалавы авыр т?гел. З??г?р к?зл?рене? кырыйларына к?гел?ем буяу т?шерелг?н. К?р?се?, егетен? матуррак к?ренерг? тырышып, самолётта да биз?н? ?м?лен тапкан.