Поўны збор твораў у чатырнаццаці тамах. Том 10. Кніга 1
Шрифт:
Стар. 139. Пры гэтым зразумела, што дух братэрства, узаемадапамогі, выручкі, уласцівы савецкаму воінскаму калектыву, якасна іншы, чым дух славутага «акопнага братэрства», якое так любілі апяваць некаторыя пісьменнікі Захаду. Ім было выгадна згладжваць з дапамогай прыкладаў гэтага братэрства, салдацкага зямляцтва супярэчнасці паміж людзьмі розных сацыяльных пластоў. Братэрства ж нашых салдат мацнела на прынцыпова іншай аснове: сапраўдным адзінстве іх палітычных і маральных пазіцый, вернасці Радзіме, высокім ідэалам яе будучыні. — Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі, дзе гэты фрагмент заканчваецца наступным чынам: «И мы, советские
Стар. 139. …не была «героямі» ў вузкаканкрэтным разуменні гэтага слова. — У машынапісе: «этих звезд не получила».
Стар. 139. …а можа, и большай… — Адсутнічае ў машынапісе, у часоп. публікацыі «и большей».
Стар. 139. Кінематограф, здаецца, ужо стаіць на шляху да стварэння такога абагульненага вобраза рускага салдата мінулай вайны (успомніце Ямшчыкова і Рукавіцына з «Міру ўваходзячаму»), літаратура ж нічога падобнага яшчэ не стварыла. Замусоліўшы да хадульнасці ўсіх родаў «гераізм», літаратары нерашуча падступаюць да вобраза такога вось салдата-працаўніка. А трэба б смялей. — Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі.
«Мір уваходзячаму» — савецкі мастацкі кінафільм (1961; рэж. А. Алаў і У. Навумаў). Ямшчыкоў і Рукавіцын — героі фільма «Мір уваходзячаму».
Стар. 140. Ці можна грэбаваць праўдай чалавечых паводзін перад тварам смерці? — У машынапісе: «В этом нет ничего зазорного, потому что это — правда, а мы не должны пренебрегать правдой человеческого поведения перед лицом смерти».
Стар. 140. У гэтых адносінах мае выключную цікавасць раман А. Адамовіча «Вайна пад стрэхамі». — У машынапісе: «В этом отношении интересен роман А. Адамовича „Партизаны“».
Стар. 140. У гэтым свежасць і навізна рамана «Вайна пад стрэхамі». — Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі.
Стар. 140. Так, пасля выхаду ў свет «Трэцяй ракеты»… — У машынапісе: «Так, после выхода в свет моей кникжи».
Стар. 141. Мы выдатна памятаем нашы перамогі, але мы часам можа забываць нашы няўдачы, «катлы», у якія траплялі не толькі нямецкія, але і нашы дывізіі. — У машынапісе: «Вряд ли справедливо это, ибо наши неудачи — это не только потери человеческих жизней, но и моральная травма в душах живых, следы которой не исчезают совсем».
Стар. 141. І абсалютна справядліва пісаў Георгій Гулія… — Адсутнічае ў машынапісе. Гулія Георгій (1913–1989) — расійскі пісьменнік абхазскага паходжання.
Стар. 141. …тыя, у каго «пашальваюць нервішкі» і хто не трывае ўпамінанняў аб смерці, могуць выбраць сабе што-небудзь іншае. — Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі.
Стар. 141. …нямецкія полчышчы наступалі на вялізным фронце ад Балтыкі да Чорнага мора… — У машынапісе: «немецкие полчища несколько месяцев безостановочно двигались на восток».
Стар. 141. Адсюль узнікаў празмерны страх здрады, якая ў той год мроілася нам на кожным кроку. — У машынапісе адсутнічае. У часоп. публікацыі: «Отсюда возникал преувеличенный страх перед предательством, изменой, которые в тот год мерещились нам на каждом углу и которых на самом деле не так много и было».
Стар. 142. …калі б мы ведалі свае слабасці
Стар. 142. …або наступлення на Волзе. — У машынапісе: «или наступления на Волге, под Курском и Киевом».
Стар. 142. Пэўная прадузятасць доўгі час… — У машынапісе і часоп. публікацыі: «Ведь не что иное, как закостенелые догмы известного периода вплоть до 1953 года».
Стар. 142. І з гэтай прычыны памятнае выступленне С. С. Смірнова з нарысамі аб абаронцах Брэсцкай крэпасці прагучала адкрыццём у нашай літаратуры. — У часоп. публікацыі далей ідзе: «(В этом отношении в примере С. С. Смирнова мне видится незаурядный гражданский и писательский подвиг.)».
Стар. 142. І думаецца: якія з сучасных чалавечых эмоцый па сваёй глыбіні і сіле можна параўнаць з горам людзей, жорстка абпаленых вайной? — У машынапісе і часоп. публікацыі далей ідзе: «Так может ли безучастно отнестись к этому наша литература?!»
Стар. 142. Беларуская зямля… — У машынапісе: «Русская, белорусская, украинская земля». У часоп. публікацыі: «Белорусская, да и украинская земля».
Стар. 143. Як жа можна дазволіць завянуць гэтаму братэрству… — У машынапісе далей ідзе з новага абзаца: «Тема минувшей войны современна и еще долго будет оставаться хотя бы потому, что каждая ее грань под пером настоящего таланта всякий раз сверкает по-своему, но неизменно ярко и значительно. Сколько уже написано о войне на множестве языков мира; но, несмотря на то, что писать о ней становится все трудней, появляются все новые и новые произведения, радующие, а порой и потрясающие читателя своею правдой и глубиной. И тут нет пределов, возможности этой темы безграничны».
Стар. 143. …цяпер, у час новага ўздыму германскага рэваншызму, як можна лічыць пазбаўленымі сучаснага значэння народныя слёзы, калі злачынцы не пакараны і зноў абдумваюць сваю чорную справу. […] Вельмі хацелася б, каб вечна жылі ў людзях вялікія пачуцці братэрства, любові і нянавісці, народжаныя мінулай вайной. — Гэта фрагмент адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі (пры перадруку ў кн. «Праўдай адзінай» у гэтым фрагменце зроблены невялікія скарачэнні).
Апроч таго, у БДАМЛМ (ф. 12, воп. 1, адз. зах. 885, арк. 14–28) захоўваецца арыгінал аўтарызаванага машынапісу гэтага артыкула з нязначнай стылёвай праўкай пад назвай «Сучаснасць — у праўдзе». На апошнім, 15-м арк. подпіс В. Быкава і памета: «14 снежня 1962 г., Гродна». Гэта, мусіць, адзін з варыянтаў артыкула «Жывыя — памяці мёртвых», які істотна адрозніваецца ад публікацыі ў кн. «Праўдай адзінай». Машынапіс быў прапанаваны пісьменнікам рэдакцыі газ. «Літ. і мастацтва», але не быў надрукаваны і ў красавіку 1963 г. здадзены ў архіў.