Поўны збор твораў у чатырнаццаці тамах. Том 7
Шрифт:
Стар. 261. …і думаў, што трэба будзе памерці па-людску. — У ранейшай рэдакцыі: «і адчуваў, што трэба змагацца».
Стар. 261. …не жадаючы ўступіць гэтаму немцу. — У ранейшай рэдакцыі: «не хочучы ўступіць у гэтай бяззбройнай барацьбе».
Стар. 262. Услед за першымі выскачылі… — У ранейшай рэдакцыі перад гэтым сказам ішоў наступны: «Жудаснае пачыналася».
Стар. 263. …у яго кароткім жыцці. — У ранейшай рэдакцыі: «у яго кароткім няўдалым
Упершыню — газ. «Чырвоная змена», 1959, 13 снеж. Друкуецца паводле: Зб. тв.: У 6 т. Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. Т. 6. Там жа пазначаны год напісання — 1959.
Пры падрыхтоўцы кніжнага выдання твора (у кнізе «Жураўліны крык» (1960); менавіта ў гэтай рэдакцыі апавяданне было апублікавана і ў 6-томным Зборы твораў) аўтарам былі ўнесены невялікія дапаўненні (ці ўзноўлены скарачэнні, якія маглі быць зроблены падчас першай публікацыі ў газ. «Чырвоная змена», — высветліць гэта не ўяўляецца магчымым, паколькі рукапіс ці машынапіс апавядання не захаваўся) і невялікія праўкі, сярод якіх вылучаюцца наступныя:
Стар. 267. На ўра атакаваць, і канец. — У ранейшай рэдакцыі: «На ўра атакаваць і кропка».
Стар. 267. …тонкі, як дубец… — У ранейшай рэдакцыі: «тонкі, як хвошч».
Стар. 267. …усім было чамусьці няёмка. — У ранейшай рэдакцыі: «нясцерпна няёмка».
Стар. 267. А то ўсё бедаваў, чым будзеш займацца. — У ранейшай рэдакцыі: «…чым на гражданцы заняцца».
Стар. 269. …незвычайнае і дзівоснае сонца. — У ранейшай рэдакцыі: «незвычайнае і дзівоснае ў гэтую раніцу сонца».
Стар. 270. …коратка кіўнуў Чарняку. Той прывычна падпарадкаваўся, але, ступіўшы крокаў два, чагосьці спыніўся, паглядзеў на сяржанта, і ў гэтым яго позірку востра адбілася нейкая незвычайная жаласлівая знямога. — У ранейшай рэдакцыі: «…коратка кіўнуў Чарняку — давай, маўляў, ідзі першы».
Стар. 270. …што ў яго дома старая маці… — У ранейшай рэдакцыі: «дзевяностагадовая маці».
Стар. 271. …што на пяць хвілін не дажыў да чаканага дня. — У ранейшай рэдакцыі: «…хто на пяць хвілін не дажыў за чатыры гады чаканага дня».
Упершыню — зб. «Жураўліны крык». Мн.: Дзяржвыд БССР, 1960.
Друкуецца па тым жа выданні. Там жа пазначаны год напісання — 1959.
Упершыню — на рускай мове ў перакладзе аўтара пад назвай «Эстафета Победы» ў газ. «Во славу Родины», 1959, 11 окт. Упершыню на беларускай мове пад назвай «Эстафета» — зб. «Жураўліны крык». Мн.: Дзяржвыд БССР, 1960. Там жа пазначаны год напісання — 1959.
Друкуецца паводле: Зб. тв.: У 6 т. Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. Т. 6.
Аўтарызаваны машынапіс пад назвай «Эстафета вайны» (6 старонак) захоўваецца
Упершыню пад назвай «След на зямлі» — часоп. «Полымя», 1960, № 3. У першым кніжным выданні — у зб. «Жураўліны крык». Мн.: Дзяржвыд БССР, 1960 — пад назвай «Сляды на зямлі». Друкуецца па гэтым выданні. Там жа пазначаны год напісання — 1959.
Падчас падрыхтоўкі кніжнага выдання аўтарам былі зроблены невялікія стылёвыя праўкі, у тым ліку ў апошнім абзацы слова «след» было напісана ў множным ліку, што ў выніку прывяло да карэкціроўкі назвы.
Упершыню пад назвай «Суседзі» — газ. «Гродзенская праўда», 1963, 3 лют.(?).
Друкуецца паводле машынапісу (8 стар.), які захоўваецца ў Архіве В. Быкава.
Пра гэтае апавяданне В. Быкаў пісаў у лісце да Е. Лось:
«…„Сабакі“ мае — так сабе твор, ад няма чаго рабіць. Пісаўся для „Вожыка“, але там нешта не спадабаўся, таксама, відаць, з-за прэтэнцыёзнай назвы». Зыходзячы з гэтага ліста, можна меркаваць, што год напісання твора, магчыма, — 1960.
Упершыню пад назвай «Акраец хлеба» — газ. «Літаратура і мастацтва», 1960, 16 снеж. У першым кніжным выданні — зб. «Адна ноч». Мн.: Беларусь, 1965 — пад назвай «Хлебны акраец».
Друкуецца па другім выданні. Там жа пазначаны год напісання — 1960.
Пры састаўленні плана-праспекта Збора твораў у 4-х тт. (Мн.: Мастацкая літаратура, 1980–1982) пісьменнік назаве гэтае апавяданне «Акрайчык хлеба», аднак у канчатковы варыянт 4-га тома яно ўключана не будзе.
Машынапіс апавядання з аўтарскай і нязначнай рэдактарскай праўкай і пад назвай «Трэба разумець» (якая закрэслена, мяркуючы па ўсім, самім аўтарам, зверху напісана: «Акраец хлеба») захоўваецца ў фондзе газ. «Літаратура і мастацтва»: БДАМЛіМ. Ф. 12, воп. 1, адз. зах. 570, арк. 1—10. Напрыканцы машынапісу стаіць подпіс: «В. Быкаў»; ніжэй рукой пісьменніка: «25.8.60 г.».
Упершыню — часоп. «Маладосць», 1961, № 2.
Друкуецца паводле: зб. «Адна ноч». Мн.: Беларусь, 1965. Там жа пазначаны год напісання — 1961.
Машынапіс апавядання з даволі значнай аўтарскай і рэдактарскай праўкай захоўваецца ў фондзе часоп. «Маладосць»: БДАМЛіМ. Ф. 37, воп. 1, адз. зах. 167, 1—23. Аднак тая праўка падчас падрыхтоўкі першага кніжнага выдання ўлічана не была — апавяданне было апублікавана практычна ў ранейшай рэдакцыі, за выключэннем толькі заканчэння, якое выглядала наступным чынам:
Стар. 335. …не сказаў чалавеку нічога. — Пасля гэтага сказа ішло:
«Толькі не ў стане адолець уладарных турботаў службы Турок запытаўся: