Сакрэт Тунгускага метэарыта, Прыгоды шасцікласніка Максіма
Шрифт:
— Цішэй, цішэй, — замахаў рукамі Косця. — Вунь Рая стаіць, пачуе.
Сапраўды, каля дзвярэй нашага класа стаяла старшыня нашага піянерскага атрада Рая Салевіч.
— Аб чым сакрэтнічаеце, дружбакі? — Яна падазрона глянула на нас.
— Задачку рашалі,— хуценька адказаў я.
— Перад урокам гісторыі? Хлусіць не ўмееш.
І тут празвінеў званок. Мы з Косцем пабеглі ў клас.
— Не прагаварыся пра латарэю, — напомніў мне Косця. — Дзе два, там трэці лішні.
Разбітага збана не склеіш
Пасля
Выходзіць, не хлусіў Косця, выходзіць, можна ехаць на выстаўку. Цяпер авечка, можна сказаць, у бабулі ў хляве стаіць. Пусціць тата ў горад, абавязкова пусціць, бо здагадаўся я, як тату і маме дагадзіць. Як, запытаеце? Ды вельмі проста. Можаце і самі гэта паспрабаваць. Прыйшоў я са школы, спярша ходнікі павыбіваў, а пасля падлогу памыў, ходнікі заслаў: што яшчэ зрабіць, каб маме спадабалася? Думаў, думаў і нарэшце дадумаўся: трэба кветак нарваць, букет на стол паставіць.
Каля нашага дома ёсць невялікі гародчык. Многа розных кветак мама там насявае і насаджвае. Праўда, цяпер, восенню, толькі астры цвітуць.
Збегаў я ў гародчык, вялікі-вялікі букет астраў нарваў, у крыштальную вазу паставіў, сеў, у акно гляджу — маму і тату чакаю.
Бачу: нарэшце ідуць. Ужо ў пад'ездзе іхнія крокі чуюцца. Цікава, што скажуць яны мне?
Вось зайшлі ў кватэру, шэпчуцца.
— Вера, няўжо Максім падлогу памыў?
— Відаць, ён.
Я сцішыўся, маўчу. Няхай яшчэ паразважаюць.
— Вера, можа, маці да нас прыехала?
— Не, яна казала, што не хутка прыедзе.
— Значыць, Максім.
— Канешне, Максім. Ды разувайся ты.
А я на крэсле ад нецярпення аж падскокваю. Чаго яны там топчуцца? Заходзілі б хутчэй.
Нарэшце зайшлі мама і тата. Мама адразу букет заўважыла.
— Максім, ты і букет прынёс?
— Падабаецца? — пытаюся.
— Вельмі,— прагаварыла мама. — Як гэта ты надумаў?
Тата ўважліва паглядзеў на мяне.
— Можа, ён двойку прынёс? Можа, сваю віну загладжвае?
Я пакрыўдзіўся.
— Не выклікалі мяне сёння. Проста я для вас падарунак падрыхтаваў.
— Падарунак? — пачухаў патыліцу тата.
— Падарунак. У вас заўтра свята. Дзень работнікаў сельскай гаспадаркі. Дык няхай яно вам запомніцца.
— Дзякую, Максім, — сказаў тата. — Сапраўды, заўтра свята. Мяне ўжо і на рабоце павіншавалі, прэмію далі.
Тата выняў з кішэні два рублі.
— Трымай. Цукерак сабе купіш.
Узяў я грошы і думаю: «Заўтра за іх чатыры білеты куплю. Трэба папрасіцца ў таты, каб у горад пусціў. Цяпер, пакуль добры».
— Тата, дазволь у горад на выстаўку з'ездзіць. Я не адзін паеду. З Косцем. Яго пусцілі.
Тата павярнуўся да мамы.
— Але, заўтра і ад нас павязуць жывёлу на выстаўку. Хацелася і мне пад'ехаць, паглядзець, ды трэба на ферме быць. Думаў, што вазьму Максіма ў горад… Не выходзіць.
— Можа, аднаго адпусцім? — запытала мама.
— Мне не шкада. Няхай бы паехаў. Але хто за яго ўрокі будзе вучыць?
«Калі б удвух з татам паехалі, то і ўрокаў не трэба было б вучыць, — падумаў я. — Знарок прычыну знаходзіць, каб не пусціць. Але што цяпер скажаце?»
— Тата, у панядзелак мы не вучымся. Нас на бульбу пасылаюць.
— Што
— Не хвалюйся, — супакоіў я тату, — мы ў школе правілы вулічнага руху ўжо шосты год вучым.
— За шэсць гадоў не толькі правілы вулічнага руху, але і кітайскую грамату можна вывучыць, — ці то жартам, ці то ўсур'ёз прагаварыў тата.
Але я асабліва не прыслухоўваўся да ягонай гаворкі. Галоўнае, што ў горад адпусціў. Я быў на сёмым небе ад радасці. Два рублі ёсць, чатыры латарэйныя білеты куплю. Чатыры білеты! Няблага выходзіць. За чатыры білеты я не адну авечку, а дзве выйграю. Але дзе вяроўку ўзяць, каб гэтых авечак дамоў прывесці? Дзе? У таты папрасіць? Не, гэта не выйдзе. Трэба так зрабіць, каб і не здагадваўся тата, што авечак прывяду, няхай авечкі для яго будуць неспадзяванкаю. Няхай здзівіцца, няхай паглядзіць, што і я на нешта здатны. Дык дзе ж у нас вяроўкі ляжаць? У кладоўцы? Не, няма. У ваннай? Таксама няма. Вось дзіва. Ва ўсёй кватэры ніводнай вяроўкі не знойдзеш. А на балконе? На балконе ёсць шнур. Мама на ім бялізну вешае. Калі мы ў кватэру пераехалі, тата на балконе, на сценах, з аднаго і з другога боку, жалезныя вугольнікі прымацаваў. У вугольніках загадзя дзіркі зрабіў і ў гэтыя дзіркі прасадзіў шнур, а канцы шнура на вузел заціснуў. Не хопіць у мяне сілы вузлы развязаць. Прыйдзецца шнур нажом абрэзаць. А потым? Што будзе потым? Убачыць тата, што шнур парэзаны. Пазнае… Што ж рабіць? Ну і няхай пазнае, не бяда. Усё-такі я авечак прывяду. Авечкі вунь колькі каштуюць…
Вечарам я ўзяў на кухні нож і ціхенечка пракраўся на балкон. Раз — з аднаго боку нажом, раз — з другога — упала вяроўка. А ў мяне на душы стала нядобра, так нядобра, быццам нешта благое зрабіў.
— Максім, чаго ты на балкон пайшоў? — раптам пачуўся мамін голас.
Я аж здрыгануўся ад неспадзеўкі. Вось як выйшла. На сваім балконе сваёй мамы баюся. Што ж сказаць ёй? Што?..
— Максім, чаго маўчыш?
— Мама, мне салёнага агурка захацелася. Дзе агуркі стаяць? — само сабою вырвалася ў мяне.
— У выварцы агуркі. Выварка ў куце стаіць, — сказала мама.
Я падняў з падлогі шнур, скруціў яго і засунуў у кішэню. Пачакаў некалькі хвілін, непрыкметна прайшоў у свой пакой, распрануўся і лёг у ложак, з галавою накрыўшыся коўдрай.
Нядобра, ой як нядобра на душы! І было б з-за чаго, здаецца. Нейкі капеечны шнур, а спакою чамусьці няма. Няўжо я ў чым вінаваты? Няўжо? Ды позна. Ужо позна дакараць сябе. Як сказала б бабуля, разбітага збана не склеіш.
Век жыві — век вучыся
Уночы мне прысніўся сон. Быццам выйграў я не авечку, а барана. І той баран у нас у кватэры стаіць. Стаіць і, як на дражджах, расце. Раздуўся, тоўсты-тоўсты стаў, нібы вялізны шар. А рогі, рогі якія! Вострыя, быццам дзве сталёвыя пікі. «Бэ-э-э», — крычыць баран і проста да мяне ў пакой тупае. «Няўжо ён у дзверы пралезе?» — думаю я з жахам. І шапчу: «Не чапай мяне, баранчык. Не чапай. Навошта я табе спатрэбіўся?» А баран чалавечым голасам кажа: «А навошта ты шнур абрэзаў? Куды цяпер твая мама бялізну павесіць?»