Сакрэт Тунгускага метэарыта, Прыгоды шасцікласніка Максіма
Шрифт:
Лезе баран у дзверы, прасунуўся, падчапіў рогам коўдру, на падлогу сцягвае. Я коўдру штосілы рукамі трымаю, а ён цягне, цягне… Ужо млеюць мае рукі…
— А-а-а!.. — закрычаў я і расплюшчыў вочы.
— Уставай, уставай, — хтосьці за плячо мяне кратае.
Дык гэта ж мама. Яна будзіць мяне і коўдру сцягвае.
— Дай я крыху пасплю, — прашуся я ў мамы.
— Уставай. Хутка будзе аўтобус. Ты ў горад хацеў ехаць.
Аўтобус… У горад… Што, калі мама пойдзе на балкон? Што тады? Тады не бачыць мне горада як сваіх вушэй. Хутчэй, трэба хутчэй з кватэры ўцякаць.
Сон як рукою зняло.
— Мама, ты ідзі.
Мама гладзіць мяне рукою па твары. Якая мяккая, якая ласкавая ў яе рука! А на душы так нядобра…
— Ідзі, мама. Я ўстаю.
— Глядзі, каб зноў не заснуў,— папярэдзіла мяне мама.
Я надзеў штаны, сарочку і накіраваўся ў ванную. Каб хаця тата не прыйшоў: прымусіць зубы чысціць і халоднаю вадою мыцца. Я адкрыў кран, дзе цёплая вада, пырснуў на твар адзін раз, другі. Хопіць. Галоўнае, каб вочы не былі сонныя.
— Зубы чысціў? — данёсся з кухні татаў голас.
— Чысціў,— адгукаюся. — Нейкую пякучую пасту мама купіла. Вельмі за язык кусаецца.
— Не бойся — не ад'есць яна твайго языка, — суцешыў мяне тата.
— Ідзі снедаць, Максім, — паклікала мама.
На стале ўжо стаяць мае любімыя картапляныя дранікі. Над талеркаю ўздымаецца пара. «Толькі з патэльні мама дранікі зняла», — здагадаўся я.
— Табе мяса пасмажыць ці са смятанаю будзеш есці? — пытаецца мама.
— Са смятанаю.
Мама налівае ў сподак смятаны, папярэджвае:
— Каб усё з'еў.
У кішэні шнур ляжыць, быццам муляе там. Дранікі ў горле засядаюць. Ледзь-ледзь з'еў адзін.
— Болей не хачу, — кручу галавою. — Нешта апетыту няма.
Мама ўважліва глядзіць на мяне.
— І праўда, нейкі не такі ты сёння… Хмурны. Быццам не з тае нагі ўстаў.
— Пасля сну заўсёды апетыт кепскі,— кажа тата. — Я на балкон схаджу, гуркоў прынясу. Салёныя гуркі для апетыту добрыя.
— Не трэба на балкон, не трэба, — спалохаўся я. — Учора гуркоў наеўся. Напэўна, пашкодзілі.
Сам не ведаю, адкуль у мяне той апетыт з'явіўся, бо за некалькі хвілін я з'еў цэлую талерку дранікаў. Мама аж усміхнулася.
— Максім, дабаўкі не хочаш?
— Не хачу. У мяне і так жывот трашчыць. Дай капеек на аўтобус.
— Дык у цябе ёсць два рублі.
Два рублі… За два рублі трэба латарэйныя білеты купляць. Не скажаш пра гэта.
— Мама, не хочацца разменьваць.
Мама дастала з кішэні халата трыццаць капеек.
— На адзін білет хопіць, а назад за свае даедзеш. Я апрануў куртку і выскачыў на двор. Толькі тут уздыхнуў вальней. Па вузкай сцежцы, пратаптанай праз нядаўна ўзараную раллю, напрасткі пакрочыў да аўтобуснага прыпынку.
Сонца залаціла лісце на клёнах, якія стаялі паабапал недалёкай шашы. У паветры віселі нябачныя павуцінкі, ліплі на рукі, на твар.
На аўтобусным прыпынку стаялі нашы вяскоўцы. Воддаль, заціснуўшы пад пахаю мех, таптаўся Косця. Я перайшоў праз шашу, прывітаўся з Косцем за руку.
— Вяроўку не забыўся? — запытаў Косця.
— Узяў,— паказаў я на адтапыраную кішэню. — А ты чаму з мехам?
— Нездагадлівы ты, Макс. У чым я нутрыю панясу?
— А-а-а…
«Бэ», — напэўна, сказаў бы Косця, калі б не перапыніў яго вокліч:
— Хлопцы, далёка сабраліся?
Мы, як па камандзе, азірнуліся. Да нас ішоў Сцяпан. Сцяпан працуе шафёрам на калгасным аўтобусе. Сёння, мабыць, вольны дзень у яго.
— Каб Сцяпану ні слова, — таўхануў мяне Косця Ў бок.
Я
І не зачэпіш яго. Адразу бяжыць да маці, жаліцца. А тая тады на ўсю вёску крык паднімае. Не глядзіць, вінаваты ты ці невінаваты. Андрэй, як быў малы, часта хварэў. Дык яна цяпер на яго дзьмухнуць баіцца.
Глянуў я — стаіць каля Шпачыхі конь, у воз запрэжаны. «Сам прывядзі», — кажу Сцяпану. «Ты не бойся, — падміргнуў мне Сцяпан, — я дамовіўся са Шпачыхай. Прывядзі, Максім. На аўтобусе пакатаю». Гэтым ён мяне і падкупіў. Я смела накіраваўся да Шпачышынай хаты, зняў з плота лейцы (відаць, Шпачыха накінула, каб конь не ўцёк), сеў на воз. І тут аднекуль выскачыў Андрэй. «Навошта нашага каня ўзяў?» — закрычаў ён. «Конь не ваш, а калгасны, — сказаў я. — Трэба аўтобус на буксір узяць». — «Аддай лейцы», — падбег да воза Андрэй. «Но, Гняды», — махнуў я лейцамі. А Андрэй не адыходзіцца, скача каля воза. Зноў я размахнуўся лейцамі, каб Гнядога падагнаць, ды незнарок Андрэю па спіне сцебануў. На ўвесь голас заенчыў ён — і адразу Шпачыха з хаты выскачыла. Ухапіла па дарозе нейкую ламачыну і да мяне. Я кулём з воза. А Сцяпан ужо за рулём сядзіць. Адчыніў дзверцы і мяне кліча: «Сюды. Да мяне ўцякай!» Ускочыў я ў аўтобус, Сцяпан на старцёр націснуў, газу дабавіў, і Шпачыха адразу ззаду засталася. «Я яшчэ цябе злаўлю», — яна памахала наўздагон нам ламачынай. А Сцяпан смяецца. «Усё з-за цябе. Падмануў, што аўтобус сапсаваўся», — кажу я. «Не бядуй, — суцешыў мяне Сцяпан. — Во колькі смеху было! Чаго нос павесіў?»
І вось цяпер гэты Сцяпан падышоў да нас — Дык далёка сабраліся? — усміхаецца ў чорныя вусы.
— Куды ўсе едуць. У горад, — сказаў я.
— Нешта на продаж маеце? — паказаў Сцяпан на Косцеў мех.
Мы з Косцем адвярнуліся.
— Сёння ў горад з мяхамі не пускаюць, — не адступаецца Сцяпан.
— Вусатых таксама не пускаюць, — сказаў я.
Сцяпан указальным пальцам пагладзіў свае вусы.
— А ты гумарыст. Люблю гумарыстаў. Дык навошта вы мех узялі? Я без смеху пытаюся. Паверце.
І ў мяне неспадзявана вырвалася:
— Нутрыю ў мяху дамоў павязем. Мы яе ў латарэю выйграем.
— Малайцы хлопцы. Здагадлівыя, — пахваліў нас Сцяпан.
Мы ўсміхнуліся, задаволеныя яго пахвалою. А ен памацаў мех і сказаў:
— Вытрымае.
— Што вытрымае? — не зразумеў яго Косця.
— Ды «Жыгулі», якія вы выйграеце. «Жыгулі» таксама ў мех пхайце. Толькі пасля мяне паклічце. Я мех з машынаю катораму з вас на плечы паддам.
З-за павароткі паказаўся аўтобус, пад'ехаў, стаў каля прыпынку. Мы, не марудзячы, уціснуліся ў дзверы, стараючыся трымацца як мага далей ад Сцяпана.