Самоучитель татарского на каждый день
Шрифт:
Бу — этот
шул — этот, тот
теге — тот
андый — таковой
мондый — такой
шундый — такой
мен — вот (не склоняется)
н —
Некоторые из этих местоимений принимают аффиксы падежей, числа, иногда — и принадлежности.
Бу (этот) • болар (эти)
шул (тот, этот) • шулар (те)
теге (тот) • тегелр (те)
андый (такой) • андыйлар (такие)
мондыйлар (такой) • мондыйлар (такие)
шундый (такой) • шундыйлар (такие)
И.п. болар (эти); шулар (они); тегелр (те)
Р.п. боларны (этих); шуларны (их, у них); тегелрне (у тех)
Напр.п. боларга (этим); шуларга (им); тегелрг (тем)
Вин.п. боларны (этих); шуларны (их); тегелрне (тех)
Исх.п. болардан (от этих); шулардан (их, у них); тегелрдн (от тех)
Местн. вр.п. боларда (у этих); шуларда (у них); тегелрд (у тех)
Иногда к указательным местоимениям добавляются аффиксы принадлежности III лица:
бу — бусы (этот
теге — тегесе (тот из тех)
болар — болары (эти из тех)
шул — шунысы (этот из тех)
тегелр — тегелре (те из тех)
Теперь поговорим по-татарски, употребляя указательные местоимения:
1. — Бу абыйны белсеме?
— Юк шул (здесь ул в значении части утверждения).
— Таныш булыгыз: бу — Ршит абый, бу — Галим.
— Рхмт.
2. — Теге студент ничнче курста укый ул?
— ченче курста.
— Фамилиясе ничек?
— Арсланов.
3. — Шул сзне йт ле.
— Хзер: салкын.
— Трем ит.
— Холодно.
4. — Теге клмкне крстегез ле.
— Мгез.
— Рхмт.
5. — Бу чк нич сум?
— Ике йз ун сум.
— Рхмт.
6. — Камил, мондый пластинка кайда бар?
— Бауман урамында «Музыкаль товарлар» кибетенд бар.
— Рхмт.
7. — Гафу итегез, бишенче йорт кайда?
— – н!
— Мансур, мен бу апага йт ле: театр кайда?
— Хзер йтм. Трамвайга утырыгыз. Киров тукталышында тшегез. Шунда крерсез.
— Рхмт.
8. — Ршид, моны Галия апага бир ле.
— Нрс ул?
— Балык.
— Ярар.
9. — хмт, тегене акчасы бармы?
— Юк.
— Нич сум кирк?
— Илле сум.
Задание 1. Переведите предложения.
Моны сиа кем йтте?
Моа син ризамы?
Монда кем утыра?
Моны нинди файдасы бар?
Бу — кем портфеле?
Бу китапны моннан кем алды?
Теге кешене белсеме?
Тегене акчасы бармы?
Теге йттегезме?
Тегене крдеме?
Тегелр кая киттелр?
Тегелрне машиналары ватылган.
Шул кызны биерг чакыр ле.