Сэрца на далоні
Шрифт:
— Што маем новае, Кірыла Васільевіч?
— Па групе чыгуначнікаў знайшоў гару новых дакументаў, па групе Савіча… — Шыковіч развёў рукамі. — Акрамя ўсяго іншага, гэтыя людзі здорава ўмелі маўчаць.
— Але, — згадзіўся чэкіст. — Не дзеля ўласнай славы яны змагаліся. І не думалі, што нам з вамі прыйдзецца не спаць начамі, каб даследаваць іх дзейнасць.
Не спыняючы размовы, маёр набраў нумар тэлефона, коратка загадаў:
— Арыштаванага Дымара да мяне.
Шыковіч устрапянуўся:
— Што-небудзь
— Зараз пабачыце і пачуеце, — усміхнуўся Сербаноўскі. Падняўся з-за стала, пацягнуўся, падышоў да акна і адчыніў фортачку. — Як ваш сябра Яраш жыве?
Шыковіч насцярожыўся: ці не дайшла і сюды, у гэты старажытны будынак, плётка пра сувязь Антона о Зосяй? Адказаў жартам:
— Рэжа людзей без літасці.
— Мне Вагін расказваў: здорава ён выступіў на сесіі. Малайчына!
— Але. Прыйшлося каму-нікаму пачухацца.
Пастукалі ў дзверы.
— Заходзьце! — гучна крыкнуў Сербаноўскі. Хутка ўзяў ад сцяны крэсла, паставіў на вугал стала, з таго боку, дзе сядзеў сам. Кіўнуў Шыковічу: — Сюды, калі ласка…
Кірыла хутка перасеў.
Ён чакаў убачыць у арыштаваным грамілу з бандыцкай мордай, а ўбачыў раптам у дзвярах старога — сівога, сухога, з пакорліва-дабрадзейным выразам твару. Салдат з аўтаматам на грудзях пачаў дакладваць:
— Таварыш маёр…
Сербаноўскі спыніў яго знакам рукі:
— Пасядзіце ў калідоры.
— Слухаюся, таварыш маёр! — Шчоўкнулі абцасы, бясшумна зачыніліся дзверы.
Стары, як бы раптам успомніўшы, сарваў з галавы кепку:
— Добры дзень, грамадзянін следчы.
— Добры дзень, — адказаў Сербаноўскі як быццам і ветліва, але Шыковіч адразу адчуў знявагу і агіду ў яго голасе.
Маёр стаяў каля акна, залажыўшы рукі за спіну. Шыковіч упершыню ўбачыў яго такім — высокім, стройным, паважным і нават гордым, магчыма, за сваю нялёгкую, але пакуль што вельмі патрэбную прафесію. Ва ўсякім разе, у гэты момант ён зусім быў не падобны на таго сутулага, са змораным тварам капітана, якога Шыковіч некалі сустракаў на вуліцы і чамусьці неўзлюбіў завочна, пакуль не пазнаёміўся, не пачаў разам працаваць.
— Сядайце, — паказаў Сербаноўскі арыштаванаму на крэсла, што стаяла амаль пасярод пакоя.
Стары цяжка ўздыхнуў і сеў. Маёр прайшоў міма яго і зайшоў з другога боку стала на сваё месца.
«Няўжо гэты дзядуля сур'ёзны злачынца? — думаў Шыковіч, разглядаючы арыштаванага. — Такі бяскрыўдны твар. Тонкія кісці, пальцы рук, як у музыкі. Няўжо з інтэлігентаў? Не, ёсць у ім нешта лакейскае. Хутчэй афіцыянт які-небудзь. Сумеў агледзець мяне так, каб не сустрэцца позіркамі. Ацаніў касцюм».
Сапраўды, сівы дзядуля прыкінуў па адзенню: хто гэты другі — цывільны ці пераапрануты чэкіст? Пазнаваць людзей па вопратцы ён умеў добра.
— Грамадзянін… — Сербаноўскі як бы забыўся прозвішча і заглянуў у паперы, — Дымар-Сокалаў-Беразоўскі…
— Ну Дымар, Дымар, Ды-ы-ма-ар, — раздражнёна праскрыпеў стары.
Сербаноўскі ўскінуў галаву, сказаў:
— Я прашу вас спакайней.
— Ды я спакойны, грамадзянін следчы. Я ўжо спакойны, — раптам скіс, згорбіўся арыштаваны, нахіліўся, кранаючыся кепкай падлогі.
— Чым вы займаліся да вайны, Дымар?
— Рабіў закройшчыкам у атэлье.
— У часе вайны?
— Трымаў сваю майстэрню, кравецкую. Невялічкую.
— А яшчэ чым займаліся?
— Эх, грамадзянін начальнік! — ляпнуў раптам стары кепкай па падлозе, выпрастаўся, упершыню не хаваючы вачэй, паглядзеў на Шыковіча. — Не абрыдла вам цягнуць адно і тое ж па дзесяць разоў?
— Адказвайце на пытанні!
— Ну, выконваў некаторыя заданні паліцыі, — глуха, у падлогу, адказаў Дымар.
— Чые яшчэ заданні выконвалі?
— У СД не служыў! — пісклява крыкнуў арыштаваны. — Чаго не было, таго не было! Я ўсё вам сказаў. Нагаворваць на сябе мяне не прымусіце!
— Чакайце, чакайце. Не прыкідвайцеся дурнем. Нам добра вядомы ўзаемаадносіны СД і паліцыі. І вам яны не горш вядомы. Якія канкрэтна заданні вы выконвалі?
Прозвішча выпала ў Шыковіча з галавы — эпізадычная асоба, а яму трэба было ў працэсе запамінаць сотні розных прозвішчаў, беларускіх, расейскіх, нямецкіх. Але калі ён пачуў аб прафесіі гэтага чалавека, то адразу прыгадаў Ярашаў расказ. Не стрымаўся, звярнуўся да Сербаноўскага:
— Прабачце, Анатоль Барысавіч. Як імя, імя па бацьку арыштаванага?
— Адказвайце, Дымар!
— У вас жа запісана.
— Пытаюць у вас.
— Назар Авяр'янавіч.
— Гэты тып шпіёніў за Ярашам, — сказаў Шыковіч маёру.
Дымар зноў выпрастаўся, з неўразуменнем паглядзеў на Шыковіча, які задае пытанні зусім не прафесійна. Значыцца, не чэкіст, не вышэйшы начальнік. Хто ж? Сведка?
— Вы ведаеце Яраша? — спытаў у яго Сербаноўскі.
— Не, не, — хутка, не падумаўшы, адказаў здраднік. — Такога прозвішча не чуў.
— Кузьма Клешч. Пажарнік. Ведалі такога?
Дымар на хвіліну задумаўся, непрыгожа, па-старэчы, звесіўшы сківіцу, ад чаго рот ператварыўся ў нейкую бясформенную шчыліну. Потым як быў узрадаваўся:
— Ах, Клешч? Пажарнік? Помню, помню. Прызнаюся, меў заданне прасачыць за ім. Меў, меў… Але. Грамадзянін начальнік! Прашу запісаць гэта. Не выдаў. Не. Не выдаў, хоць раскусіў, што гэта за птушка. Аро-ол! — на высокай ноце, як бы з захапленнем выгукнуў стары шакал і раптам хіхікнуў: — Гэта ж ён Лучынскага… фота яго пасля размножвалі. А я не выдаў. Добры чалавек. Спадабаўся мне. Значыцца, жыве Кузьма Клешч? Хе-хе, Клешч. Вось вам яшчэ факт. Запішыце. Не выдаў я добрых людзей!