Залаты ключык, або Прыгоды Бураціны
Шрифт:
Апошнім пратупаў бачком страшэнна брудны дзікі сабака — шакал. Артамон з брэхам кінуўся на яго, — тату Карла ледзь удалося адцягнуць яго за хвост ад сцэны.
Звяры прайшлі. Сонца раптам пагасла. У цемры нейкія рэчы апусціліся зверху, нейкія рэчы высунуліся з бакоў. Пачуўся гук, нібы правялі смычком па струнах.
Загарэліся матавыя вулічныя ліхтарыкі. На сцэне была гарадская плошча. Дзверы ў дамах расчыніліся, выбеглі маленькія чалавечкі, палезлі ў лялечны трамвай. Кандуктар зазваніў, вагонаважаты крутнуў ручку, хлапчук
Праехаў веласіпедыст на колах — не большых за сподачак для варэння. Прабег газетчык, — у чатыры разы складзеныя лісткі адрыўнога календара — вось якой велічыні былі ў яго газеты.
Марожаншчык пракаціў цераз пляцоўку каляску з марожаным. На балкончыкі дамоў выбеглі дзяўчынкі і замахалі яму, а марожаншчык развёў рукамі і сказаў:
— Усё з'елі, прыходзьце другім разам.
Тут заслона апусцілася, і на ёй зноў заблішчаў залаты зігзаг маланкі.
Тата Карла, Мальвіна, П'еро не маглі апамятацца ад захаплення. Бураціна, засунуўшы рукі ў кішэні, задраўшы нос, сказаў, выхваляючыся:
— Што — бачылі? Значыцца, недарэмна я мок у балоце ў цёткі Тарцілы… У гэтым тэатры мы паставім камедыю — ведаеце якую? — «Залаты Ключык, або незвычайныя прыгоды Бураціна і яго сяброў». Карабас Барабас лопне ад зайздрасці.
П'еро пацёр кулакамі наморшчаны лоб:
— Я напішу гэтую камедыю цудоўнымі вершамі.
— Я буду прадаваць марожанае і білеты, — сказала Мальвіна. — Калі вы знойдзеце ў мяне талент, паспрабую іграць ролі прыгожанькіх дзяўчынак…
— Пачакайце, дзеткі, а вучыцца калі ж? — спытаў тата Карла.
Усе разам адказалі:
— Вучыцца будзем раніцай… А вечарам іграць у тэатры…
— Ну, то-та ж, дзеткі, — сказаў тата Карла, — а я ўжо, дзетачкі, буду іграць на катрынцы, каб весяліць паважаную публіку, а калі пачнем ездзіць па Італіі з горада ў горад, буду кіраваць канём ды варыць поліўкў з бараніны з часнаком…
Артамон слухаў, задраўшы вуха, круціў галавой, глядзеў бліскучымі вачыма на сяброў, пытаўся: а яму што рабіць?
Бураціна сказаў:
— Артамон будзе загадваць бутафорыяй і тэатральнымі гарнітурамі, яму дадзім ключы ад кладоўкі. У час спектакля ён можа падрабляць за кулісамі рык ільва, тупат насарога, скрыгат кракадзілавых зубоў, выццё ветру — шляхам хуткага вярчэння хваста — і іншыя неабходныя гукі.
— Ну, а ты, ну, а ты, Бураціна? — пыталіся ўсе. — Чым хочаш быць пры тэатры?
— Дзівакі, у камедыі я буду іграць самога сябе і праслаўлюся на ўвесь свет!
Новы тэатр лялек дае першы спектакль
Карабас Барабас сядзеў перад камінкам у дрэнным настроі. Сырыя дровы ледзь тлелі. На вуліцы ліў дождж. Дзіравы дах тэатра лялек працякаў. У лялек адсырэлі рукі і ногі, на рэпетыцыях ніхто не хацеў працаваць, нават пад пагрозай бізуна ў сем хвастоў.
З раніцы не было прададзена ніводнага білета ў тэатр. Ды і хто пайшоў бы глядзець у Карабаса Барабаса нудныя п'есы і галодных, абшарпаных акцёраў!
На гарадской вежы гадзіннік прабіў шэсць. Карабас Барабас панура павалокся ў глядзельную залу, — пуста.
— Чорт бы пабраў усіх шаноўнейшых гледачоў, — прабурчаў ён і выйшаў на вуліцу. Выйшаўшы, глянуў, міргнуў і разявіў рот так, што туды лёгка магла б заляцець варона.
Насупраць яго тэатра перад вялікай новай палатнянай палаткай стаяў натоўп, не звяртаючы ўвагі на сыры вецер з мора.
Над уваходам у палатку на памосце стаяў даўганосы чалавечак у каўпачку, трубіў у хрыпучую трубу і нешта крычаў.
Публіка смяялася, пляскала ў далоні, і многія заходзілі ў палатку.
Да Карабаса Барабаса падышоў Дурамар; ад яго, як ніколі, пахла тванню.
— Э-хе-хе, — сказаў ён, збіраючы ўвесь твар у кіслыя маршчыны, — нікуды не варты справы з лячэбнымі п'яўкамі. Вось хачу пайсці да іх, — Дурамар паказаў на новую палатку, — хачу папрасіцца ў іх свечкі запальваць ці падмятаць падлогу.
— Чый гэты пракляты тэатр? Адкуль ён узяўся? — зароў Карабас Барабас.
— Гэта самі лялькі адкрылі тэатр лялек «Маланка», яны самі пішуць п'есы ў вершах, самі іграюць.
Карабас Барабас заскрыгатаў зубамі, ірвануў сябе за бараду і пашыбаваў да новай палатнянай палаткі.
Над уваходам у яе Бураціна выкрыкваў:
— Першы паказ цікавай, займальнай камедыі з жыцця драўляных чалавечкаў. Праўдзівы расказ пра тое, як мы перамаглі ўсіх сваіх ворагаў з дапамогай дасціпнасці, адвагі і смеласці…
Каля ўвахода ў тэатр лялек у шкляной будачцы сядзела Мальвіна з прыгожым бантам у блакітных валасах і не паспявала раздаваць білеты ўсім, хто хацеў паглядзець вясёлую камедыю з жыцця лялек.
Тата Карла ў новай аксамітнай куртцы круціў катрынку і весела падміргваў шаноўнейшай публіцы.
Артамон цягнуў за хвост з палаткі лісіцу Алісу, якая прайшла без білета.
Кот Базіліо, таксама безбілетны, паспеў уцячы і сядзеў пад дажджом на дрэве, гледзячы ўніз злоснымі вачыма.
Бураціна, надзьмуўшы шчокі, затрубіў у хрыпучую трубу:
— Спектакль пачынаецца!
І збег па лесвіцы, каб іграць першую сцэну камедыі, у якой паказвалася, як бедны тата Карла выстругвае з палена драўлянага чалавечка, не думаючы, што гэта прынясе яму шчасце.
Апошняй прыпаўзла ў тэатр чарапаха Тарціла, трымаючы ў роце ганаровы білет на пергаментнай паперы з залатымі ражкамі.
Спектакль пачаўся. Карабас Барабас панура вярнуўся ў свой пусты тэатр. Узяў бізун у сем хвастоў. Адамкнуў дзверы ў кладоўку.
— Я вас, паршыўцы, адвучу ленавацца! — люта зароў ён. — Я вас навучу завабліваць да мяне публіку!