Залаты ключык, або Прыгоды Бураціны
Шрифт:
Карабас Барабас, выпіўшы шмат віна, падставіў да агню бараду, каб з яе капала наліплая смала.
— Пакладу Бураціна на далонь, — выхваляючыся, гаварыў ён, — другой далонню плясну, — мокрае месца ад яго застанецца.
— Нягоднік цалкам гэтага заслугоўвае, — пацвярджаў Дурамар, — але спачатку яму добра было б паставіць п'явак, каб яны выпілі ўсю кроў…
— Не! — стукаў кулаком Карабас Барабас. — Спачатку я адбяру ў яго залаты ключык…
У размову ўмяшаўся гаспадар, — ён ужо ведаў пра
— Сіньёр, вам няма чаго стамляць сябе пошукамі. Зараз я паклічу двух кемлівых малайцоў, — пакуль вы падмацоўваецеся віном, яны хутка абшукаюць увесь лес і прыцягнуць сюды Бураціна.
— Добра. Пасылай малайцоў, — сказаў Карабас Барабас, падстаўляючы да агню вялізныя падэшвы. І паколькі ён быў п'яны ўжо, дык на ўсё горла заспяваў песню:
Дурны і рахманы
Мой народ драўляны.
Уладарнік лялек —
Вось хто я, каб зналі…
Грозны Карабас,
Слаўны Барабас…
Лялькі прада мною
Сцелюцца травою.
Нават і на кралю
Біч не мае жалю,
Біч у сем хвастоў,
Біч у сем хвастоў.
Як махаць ім стану —
Мой народ слухмяны
Песенькі спявае,
Грошыкі збірае
У маю кішэнь,
У маю кішэнь…
Тады Бураціна змененым голасам завыў з глыбіні збана:
— Адкрый таямніцу, няшчасны, адкрый таямніцу!..
Карабас Барабас ад нечаканасці гучна ляснуў сківіцамі і вылупіўся на Дурамара.
— Гэта ты?
— Не, гэта не я…
— Хто ж сказаў, каб я адкрыў таямніцу?
Дурамар верыў у забабоны; апрача таго, ён таксама выпіў шмат віна. Твар у яго пасінеў і зморшчыўся ад страху, нібы грыб смарчок.
Гледзячы на яго, і Карабас Барабас заляскаў зубамі.
— Адкрый таямніцу, — зноў завыў таемны голас з глыбіні збана, — інакш не ўстанеш з гэтага крэсла, няшчасны!
Карабас Барабас паспрабаваў усхапіцца, але не мог нават і прыўзняцца.
— Яку-ку-кую та-та-таямніцу? — спытаў ён, заікаючыся.
Голас адказаў:
— Таямніцу чарапахі Тарцілы.
Ад жаху Дурамар павольна палез пад стол. У Карабаса Барабаса адвісла сківіца.
— Дзе знаходзяцца дзверы, дзе знаходзяцца дзверы? — нібы вецер у коміне ў асеннюю ноч, правыў голас.
— Адкажу, адкажу, замоўкні, замоўкні! — прашаптаў Карабас Барабас. — Дзверы — у старога Карла ў каморцы, за намаляваным камінкам…
Толькі ён прагаварыў гэтыя словы, з двара ўвайшоў гаспадар.
— Вось надзейныя малайцы, за грошы яны прывядуць да вас, сіньёр, хоць самога чорта…
І ён паказаў на лісіцу Алісу і ката Базіліо, якія стаялі на парозе. Лісіца пачціва зняла стары капялюш.
— Сіньёр Карабас Барабас падорыць нам на беднасць дзесяць залатых манет, і мы аддадзім вам у
Карабас Барабас залез пад бараду ў кішэню камізэлькі, выняў дзесяць залатых.
— Вось грошы, а дзе Бураціна?
Лісіца некалькі разоў пералічыла манеты, уздыхнула, аддаючы палавіну кату, і паказала лапай:
— Ён у гэтым збане, сіньёр, у вас пад носам…
Карабас Барабас схапіў са стала збан і раз'юшана шпурнуў яго на каменную падлогу. З чарапкоў і кучы абгрызеных костак выскачыў Бураціна. Пакуль усе стаялі, разявіўшы раты, ён, як страла, кінуўся з харчэўні на двор проста да пеўня, які ганарліва разглядаў то адным вокам, то другім здохлага чарвячка.
— Гэта ты мяне выдаў, стары катлетны фарш! — злосна выцягнуўшы нос, сказаў яму Бураціна. — Ну, цяпер імчы што маеш духу…
І ён моцна ўчапіўся ў яго генеральскі хвост. Певень, нічога не разумеючы, растапырыў крылы і кінуўся бегчы на цыбатых нагах. Бураціна — у віхры — за ім, — з гары, цераз дарогу, па полі, да лесу.
Карабас Барабас, Дурамар і гаспадар харчэўні апамяталіся нарэшце ад здзіўлення і выбеглі ўслед за Бураціна. Але колькі яны ні азіраліся, яго нідзе не было відаць, толькі далека па полі імчаўся з усяе сілы певень. Але паколькі ўсім было вядома, што ён дурань, то на гэтага пеўня ніхто не звярнуў увагі.
Бураціна першы раз у жыцці прыходзіць у роспач, але ўсё канчаецца шчасліва
Дурны певень змарыўся, ледзь бег, разявіўшы дзюбу. Бураціна выпусціў нарэшце яго пакамечаны хвост.
— Ідзі, генерал, да сваіх курэй…
І адзін пайшоў туды, дзе скрозь лісце ярка блішчала Лебядзінае возера.
Вось і сасна на камяністым узгорку, вось і пячора. Навакол параскідана наламанае галлё. Трава прымята слядамі колаў…
У Бураціна моцна закалацілася сэрца. Ён саскочыў з узгорка, заглянуў пад каравыя карэнні…
Пячора была пустая!!!
Ні Мальвіны, ні П'еро, ні Артамона.
Толькі валяліся дзве анучкі. Ён іх падняў, — гэта былі адарваныя рукавы ад кашулі П'еро.
Сяброў нехта выкраў! Яны загінулі! Бураціна ўпаў ніцма, — нос яго глыбока ўваткнуўся ў зямлю.
Ён толькі цяпер зразумеў, як моцна прывык да сваіх сяброў. Няхай Мальвіна займаецца выхаваннем, няхай П'еро хоць тысячу разоў запар чытае вершыкі, — Бураціна аддаў бы нават залаты ключык, каб зноў убачыць сяброў.
Каля яго галавы бясшумна ўзняўся пульхны пагорачак зямлі, вылез аксамітны крот з ружовымі далонямі, пісклява чхнуў тры разы і сказаў:
«— Я сляпы, але я вельмі добра чую. Сюды пад'язджала каламажка, запрэжаная авечкамі. У ёй сядзеў Ліс, губернатар Горада Дурняў, і сышчыкі. Губернатар загадаў: