Бастан кешкен, кµз кµрген

Сагындык Алтынбекула

маймылша ыржыдап отыра беру ана алды.

Титтей де болса айтылан сзден, удеден ауытымайы.

Сенімді жоалтпайы та. “кесі лгенді де естіртеді” дегендей, плен

жастап асандара зейнет аы тленбейді, оларды брыны

алдыран суммасы таусылды десе, жрегіміз жарылмас еді.

Отан! Отан! Отан! Деп сіп едік. азір сол отан деп скендерді

басарып отырандар лы Отан соысын тек кинодан ана креді.Ол

кезде олар жалаая жргендер еді. Ол киноны зі дл емес,

кркемдеген

трі ана. “арнымны ашанына ренжімеймін,

адірімні ашанына ренжимін”. Отан кмектесуді ойса, балама

берген арызымды алып, кнімді ткіземін де. Ашыланнан шыан

121

сздерім еді. аза маалында: “Ксіле сйлегенні брі ксем емес,

шешіле сйлегенні брі шешен емес”, “Сзді кптігі емес, септігі

керек”, “Кдік алыдаса, мітті ты ашады” – делініпті.

Халыты жауы ма еді?!

Тарихты жеке адам жасамайды, халы жасайды деп йретті бізді. Ал

мал, дрысы да солай. Біра сол халыты бастаушы, соына

ерітуші, креске жмылдырушы, насихаттап йттеушісі бар. Ол –

адам, не бір топ, здерінше саясаты бар, ат тбілендей ауым ран

топ деп тсінемін. Жабайылытан айыып, топ-топ болып

ауымдасаннан бергі мірдегі адамзат лі бір-бірімен жауласып

келеді. Алашы кездегісі жейтін тама шін таласса, кейінгілері

байлыа, билікке таласудан жауласуа ауысан.

Осылайша лкейе келіп, мемлекет пайда болса, сол мемлекеттер

бір-бірімен жауласуы туады. Ал бір мемлекетті ішінде мір сріп-а,

халы жауы деген ым жасаушылар да бар. Сонда алай? Бл-

билікке таласушылы. Ойлап арайышы: патшалы Россия ішінен жік

шыып, партиягершілік пайда болды. райсысы з саясаттарын

насихаттады. Езуші, езілуші деп, екі топа блді. Оларды ксемдері

кімдер екен? Езуші топты айтпай-а ояйы, езілуші топты

бастаушыны зі р жаяу таптан шыан ба екен? Ол да ауатты,

лді тымнан шыан адам. Біра уаытысында білім алып, топ

рып, билік марлыа кшкендер. Жеіске ие бола бастаандары

халыты соына ертіп, екінші жаын халыты жауы санаан. Билік

олына толы келген со, екінші жаыны бас ктерерлік адамдарын

наыз жауыз санап, кзін жойан, жоюа тырысан, уына

шырытып, тіпті бірін-біріне айдан салу саясатын олданан:

жапалаты таса ран, таспен жапалаты ран. Соларды ішінен

пысыайлау, елермелерін пайдаланып, здерін здеріне жау

крсеткен. Сонымен, діннен де, ділден де айырылып, жойылып,

жойылуа айнала бастаан. Не деген атыпезерлік десеізші: билік

шін бауырын (ханды кезінде) лімге иан, лтірген. алан топты

ойша айдаан. зімізді мір срген кезімізді – а айтайышы.

Бірінші дние жзілік соысты кезі, патшалы Россия лап,

совет

кіметі пайда болу кезі. Халыты жауы деп кптеген

салатарымызды кзін бірден жойып жіберді. Сондайларды бірі

Мстафа Шоаев. Кешегі кні осы атты атауа да орыты емес пе?

Бгін ше? Бгін Алаш партиясыны ксемі деп, оан ас беріп,

ескерткішін ойып, жер атауларын беріп жатармыз. Ішімізде

Хамелеондар баршылы. Кеше басаша сйлеп, басаша саясат

стап, бгін жалт етіп жргендерден лі тірілері бар. Мстафа –

аза. Ал халы шін айысан жан. Білімді, алан білімін халы шін

жмсауа тырысан адам. Ол білімсіз, топас, жаулы ойлаан адам

болса, шет елге сыймас еді, адірменді болмас еді. Енді совет

заманынын оя трып, айта рылан егеменді ел болды деп,

122

таиямызды аспана латырып, жрегіміз жарыла айайлап жрген

кезімізге келейікші.

аза халыны аймаы деп айтуа келетін Олжас

Слейменов, Мхтар Шаханов та ел басшыларынан толы олдау

тапты ма? Олжасты “Аз и я” кітабы шін кзін ртып жібере

жаздаан жо па? Сонда ол не шін айыпты болды? Шындыты

бетін кзге тртіп длелдегені шін! Семейді жадайын ктергені

ше? рине, олдаан болды, дегенмен, амалсыздан ана, толы

олдады деп мен з басым айта алмаймын. Сол шін де, бл сотар

арамызда жрсе, халыты соына ертіп, бізді былыымызды

бетімізге баса береді деп, бір шет елге, Италияа, алыс елге,

елшілікке жіберіп отыр деп санаймын. Оны онда емес, мнда

тындыратыны мол еді. Кзге крінбесін, сйел сияты болмасын деу.

Халыты амын ойлаан ерді халы натады. Сол келесі сайлауда

президент болып кетер ме екен деушілер де жо емес-ті. Шешіп айту

бестік болар, біра ол теледидарда президенттікке таласпаймын

дегенді айтты ой.

Мхтар ше? Мхтар – жайана батыр емес, аралы батыр дер

едім. Ол сйлегенде арасы имылдап кетеді. Жрт бып, тншыып

тран кезде, айайлап шыты емес пе? "1986 жылы Желтосан -

1917 жылы кіші Октябрь!" Бкл дние жзіне млім болды. Ал,

осыны жасаан, аза халын басынан, арабы тбет ше?! Оны

олдап, лі сатап келе жатандарды ойлаызшы!

Сол кезде де ішімізде ыпа, жоары орында отырушылар болды.

Тіпті соларды сойылып соып, халын мытан сатындар да болды

емес пе?! Мхтар болса, айыспай арсы трды, халыны намысы

оны оздырып жіберді. Мны да алыс болмаса да, бір елге, ырыза,

елшілікке жіберді: Тынышталсын, сотарларды соына тсе

бермесінге салды. Ол тсе берсе, оларды сйенішіні кіліне тиіп

оларымыза басты. рине, мны жасап отырандарды мен