Бастан кешкен, кµз кµрген
Шрифт:
басылымдара неге жол бересі?! Халыты айда алып бара
жатырсы?!!
рлы па, зорлы па?!
Осы екі сзді екеуі де намды сз емес. Солай бола тра,
здерін жептеуір адам атарына санап жргендер осы жола тсіп
те жр. Неге олай дейсіз ой. Біреулері олар сталынбаса, рлы
емес, табыс табуды екінші бір трі деп. Ал ол адам мен
адамгершілікті маынасын жете тсіне ме екен? Мен айтар едім:
толы тсінбейді, тсінгенімен мойындамайды, тсінгісі келмейді;
біліне
адамгершілігі айда дер едім.
Сол рлыты трлеріне келейік: а)мал рлау, тарихты рлау, б)
сз рлау не басаа телу, в)біреуді жазан ебегін рлау т. б.
Мал рлаанды бір сзбен парасатсыз дер едім. Тарихты рлаушы
зін "алым" санап, мдениетті ,жетілген саналымын деп ойласа
керек. М ен оны зорлы иесі дер едім. Бларды білгііз келсе, Мрад
Аджийді «Полынь половецкого поля» ("ыпша даласыны
жусаны") атты кітабын тауып оыыз, кзііз аны жетіп, кімні кім
екенін білесіз; тарихымызды танисыз.
Енді сз рлау немесе басаа телуге келсек, мнда саналы трі
де, жаса трі де бар. Оан жан-жаты байыппен арап, зерттеп
барып орытындыа келген дрыс болады. Ауыз дебиетінде жазу-
сызу болмаан тста, ай ортаны аламгері болса, зіне ыайлау
деген боландай. Саналы трде рлаушы тарихты рлаандай, кзін
жмып, зорлыа кірісуші дер едім. Олжас слейменовты "Азия"-
сын оыыз соны ашамын деп, зорлышыл заманда Олжас кінлі де
бола жаздаан жо па!
Енді бір рлыты трі зін "саналы"санайтындарды рлыы. Бл-
наыз шын рлы. Айтайы, бл ылыммен айналысандарды
ішінде кездесіп алады: біреуді ылыми диссертациясын сзбе-сз
аударып, кездескен даталарды жылын згерту немесе бірлі-
жарымды деректерді кейнгі кндерге бейімдеу. Сол сияты
студенттерді арасында диплом орау барысында, сол таырып
брын оралан болса, шіміркенбестен сзбе-сз кшіріп алу
Мндайларды сталанын кргенім де бар.
Енді осы айтыландардан блек рлыты таы бір трі болады екен:
з беделін пайдаланып, жазу – сызу олынан келетін кісіге ауыз
жалайтындай бірдее сынып, з атынан кітап па, ылыми дрежелік
жмыс па жаздыру. азіргі заманда кітап шыару – иынны иыны:
оан алта керек(аражат керек). Жазу – сызу олыннан келгенімен,
аражаты болмаса, жазан олжазба жеке дара трінде зіде
ана болма. Баса біреуге берсе, кпелеме. Сен ай далада
олары сзсіз. Жиенге берген наашылы брышым дей бер.
130
Кмек іздеп, кмескілікке жолыу
Кптен бері бір игілікті іс санап жинатап жрген сыр бойына
лкен тарихи жадайларымен (а табан шбырынды, ала кл
слама оиасы) оныс аударып келген
атасына жататындарды шежіресін жасауа кіріскен жадай бар еді.
Сол басталан істі жарыа шыару керек болды. Мен сияты
осындай істі бастаан Шілік бойында (Отстік азастан обл.)
Сарыпбеклы Нрали деген азамат та бар екен. Бл кісі менен кіші,
біра ата – ана трбиесін крген, лгілі жанядан шыан кісі екен.
Сонымен, екеуімізді бастаан ісімізді рі жинатап, рі толытырып
дегендей ола алды. Шиеліде (ызылорда обл.) Осы атаны
оамы рылып, оны президенті, екі вицепрезиденті, казначейі,
мшелері жне кеесшілері таайындалан екен.
2001 ж. I-II айлары.
Сол оамны тілегі бойынша, мен з жинаанымды (Шиелі
ірі) ксерокопияа тсіріп бергеніме екі жыл болан. Бір жылдан
кейін баранымда, менен алан кйінде столды суырмасында екен.
Бл алай дегенімде: “Осыны сіз ола алыызшы” – деп, оамны
кеесшісіне беріп еді. Келесі жылы баранымда, сол кйі сол
кеесшіні олында, лі сол кйі сатаулы екен. Осы екі жыл ішінде
біз жааы Нрали екеуіміз жептеуір жмыс жасаанбыз: соан
оса 5 ата Блтыды тауып, схемаа тсіргенбіз. Енді осыны
шыаруа бет брды. 2000 ж. Желтосанны басында Шиеліге
барып, ажетті суреттерді жинау керек болды. Баран кні – а
басшыа жолыып, не керек екенін айттым. оамны басшысы оны
дрыс крді. Осы бір “Мал” деген бір сз бар: бірі резинка сияты
созылады да, бірі ізбе- іс орындалады. Алашысын натпаймын:ол
жолдан алдыратын, аырында, іштей ренжуге алып баратын жол.
Бл оамны таайындалан басшылары брі де жастар. Сйтсем,
Совет дуірінен сзбйдаа дадыланан жандар, соны детке
айналдырандар болып шыты. 14 Кн жріп, йме – й аралап,
аздаан суреттерді де таптым. оамны орталыы ой деп,
жинаандарымны ксерокопиясын солара алдырдым. Ауылды
кіміне ауылдаы 30 шаты Ардаты аналарды (мать героиня)жиып,
бір дана суретін тсіріп беруді тапсырып едім. Бл кім де “Макл”
сзін айтты. Тіпті оны зін таба да алмай алдым. Осы ауылда бір
жігітті осымша аты “иіс сабын” еді. Бріне бірдей бір атты таа беру
болмас деп, кімні кім екені айыру ыин болар, Мына “Малдара”
“кір сабын” екенсіздер ой деп тжырымдадым. Соы асырда
тарихымыз да, тегіміз де белгісіз болды емес пе. Мына жмыс
тегімізді білуге алашы адым болар дегеніміз еді.
Матанамын деген екен
131
«Мен оытушы, дебиетші болумен бірге жеті баланы
анасымын. Балаларым аза халынын аяулы, ардагер ш лыны
рпатары: