Бастан кешкен, кµз кµрген
Шрифт:
парасаты жеттікпеген, тіпті тілі де шыпаан сби де арап
отыранын неге ескермейді екен?! негелілікке, инабаттылыа,
сыпайылыа йрету оп – оай жолмен келмейді. Ал теріс рекетке,
жаымсыз іс - рекетке, быланыш сздер мен сйлеуге йретуді
ажеті жо. Баса бір халыты тілін йренгенде, алдымен, былапыт
сздерді тез аып алып, керісіп аланда, з ана тілідегі намсыз
сздерді тгіп – тгіп жіберіп, баса халыты тіліндегі сзді
олданып, нктесін оятыны
Кешкілікті сбилерді йыа кетер алдындаы хабарда
аруаты желерді сбилерін йыа тартатын лдилеген уенді
сздерін неге бермеске. Балаларды ерлікке, ата-ананы ардатауа,
сыйлауа уаыздайтын ызыты ертегі - гімелерін ойластыруа
болмай ма?
аза халы тымды сйлеуге шебер халы.
Не бір тыр сздермен жіпсіз – а байлап тастамаушы ма еді.
азаты азашылыа, жастарды дептілікке, тыр сйлеуге
йретейік те.
125
Мысалы, мына бір тыр айтылан, тапатап айтылан сзді
екіні бірі шеше де алмайды. «Адымай сйлеген ауырмай ледіні»
дл зі.
«Екі жолаушы атпен келе жатыр екен. Екеуіні де астында
жора ат. арсы алдынан бір жігіт келе жатады да, сзбен
атыысады: «Мына жігітті жорасын-ай, асына ыздан ерткен
жолдасын-ай!». ыз: «Жігітім, байап сйлеіз! Мені шешемні
шешесі бл кісіні айын енесі, мен сонда бл кісіні лде несі?!» -
демесі бар ма!
Немесе, баланы аыл – ойын жетілдіретін, рі шебер сйлеуге
баулитын «777 жмба» кітапшасын да лгі етуге болады ой,
аайын.
Алтын той аясында.
Анам марм Айнагл Орынбетызы (ккмрын):-
саындыымды шегіртке жылы бидай ораанда тудым,- деуші еді.
Сол сзі есімде алыпты. Ол кезде тууы туралы кулік деген атымен
жо. Мені жатымда 1922 ж. 18 мартта делінген, біра ол ааат
емес. Осылайша бкіл мірім тіп келеді. 1946 жылы да шегіртке
егісті басып алды емес пе! Сол шегірткеден егінді орап алу
барасында сті тсіп, сз айтып жрген ызым Раушанмен Тиянаты
удеге келіп, 29 мамыр (август) кні осылды. "оныс аудару" деген
гімеде айтылан, бл жылы бізді алтын тойымыз туі керек еді.
Сол созыла келе, таы шегіртке жылына тап боланын араызшы.
Биыл да, 2000 жылы, егінді шегіртке басты. Осы жылы Апан
айыны басында Алмасты лкені Зере затылды. Осы жолы
балаларымыз жиналып, шешеміз 70 жаса келгенін (10 апан) атап
тпекші болып йарысыпты. Атаудаы екі ыз (Патихан, Парнеш)
оны жаза алмрт піскенде ткізуге кідіртті. Сонымен, той 29 шілдеге
йарылды. да-даилар, аайын-жекжаттар, жора-жолдастар
жан-жатан тойа шаырылды (Ккшетау, Атау, ызылорда,Шиелі,
Шымкент, Туркестан, Шу,
уаытысында басталды. Тек ана Туркестаннан келетін аайын-
туысынан аза болып, келе алмады, біра телефон арылы тілегін
білдірді, оан рахметімді айттым. Тойды бейне материалы толы
тсірілді, содан кресіз.
Бала би (Бименбет) кесенесінде.
Орта жзге белгілі ататы билерден саналатын ыпшаты бас биі
Арынбай, ала берді Блтынан Бала би бізді ары бабаларымыз
екенін шежіре кестесінен круізге болады. Сол біз туып скен ауыл
Бала би ауылы атананына 5 жылдай болып еді. Бала би бабамыз
Жааоран ауданына арасты №26 аялдамаа жаын сырдария
жаалауындаы лкен орыма жерленген екен. Содан топыра
126
келіп, "Ошы ата" лиесіне кесене орнатылалы да жыла жаын
болып еді. Соны кесенесін ашу рсімі 5/VIII – 2000ж. болды.
«Атабан шбырынды, ала кл слама» уаиасынан оныс
аударан Блтыдар «Шілік» деген жерде де бар дегенді есітуші
едім. Осы оныс аударып келген со, осы аайындарды іздестіріп,
зім сияты шежіре жмысымен айналысан інім Нрали
Сарынбеклын (ызылшекпен) тауып, Сыр бойындаы Блты
аайындарымен ауышандай болды. Бірлесіп шежіре жобасын да
жасауа бет брды. дай аласа биыл Сыр бойындаы Блтыдар
кестесі жары круі керек. рине, бан кш салушы ініміз Нрали.
Сйтіп бл жатан бес ата Блты табылып, бабамыз Бала биді
кесенесін ашу рсіміне 5-6 жеіл машинамен 4/VIII-2000 кні тсте
шыып та кеттік. Барды , Ошы ата улиесінде болды, ран
оыды. Аудан болып ат салысан екен, жасы тті. Видеоа тсіріп
те алды. «Бала би», «Ошы атадаы 7 улие», «ыпшатар,
азатар» деген кітапшалар жне «Ошы атадаы жеті улие» деген
плакатын, Бала би кесенесіні екінші бетте тсірілген 2001 жылды
календарын алып айтты. Толы материалды сол бетке тсірілген
пленкадан тамашалауа болады. Керек етсеіз, Шиелідегі рылан
«Блтыдар оамынан круге болады. Сондаы тсірушілерді
касетасынан кшіріп, Нралиа, зіме де келдім, 6/I-2001ж. Видео
касета «Бала би асы" деп аталады.
Ойа келген оралымдар
Брынылар айтан екен, дниеде
ш орны толмас жетім бар:
«Ел басшысыз болса,
жер жабырсыз болса,
сз тыдаусыз болса жетім»-
деген екен Жетек креген.
(«Ел аузынан»,Алм.1985,90-б.)
«ызы бар ма кзі млдір,
Жары бар ма сзі млдір?
лы бар ма жасанбайтын?
Жо осыдан асан байлы!»
(адыр Мырза ли)