Бастан кешкен, кµз кµрген

Сагындык Алтынбекула

Жнібек, Азат дейтін лдарымны, Фарида дейтін ызымны

кесі – Жетісуда тыш аза мектептерін ашан, з дуіріні

белді, беделді халы аартушысы – Білл Слеев.

міт, Ильфа дейтін екі ызымны жне Болат дейтін лымны кесі –

осы кнге шейін аза поэзиясында алдына жан салмаан аын –

Ілияс Жансгіров.

Кенже лым Мратты кесі – Мхтар уезов», - дейді Фатима

абитова «(«Адам ата ауа

на» газеті №9 желтосан 2000 ж.).

Біз оан не дейміз?

Матанса, матан! Сендей – а болсын ана!

Фатима бір байдан екінші байа шалатанып осылан жо,

тадырды жазуы солай болды: Алашылары дниеден теді де,

кейінгілеріне осылады.

мір деген талас, рі кетсе бсеке, муату сияты. зімен замандас

біреуі байдан байа зырыды деп кін тапашы боланда

Фатиманы олара айтаны «Матанамын» екен.

Сол Фатиманы мен Мхтар уезовті табытыны басында отыран

кезінде крдім. Табытты басында Валентина Николаевна

(Мхтарды йелі) мен Фатима атар отырды. Сол кезде оан біз та

аландай едік.

азаты ш бірдей длділінен тым алып алан, оларды асырап

жетіктірген Фатимаа алыстан баса айтарымыз жо.

Ал кесі белгісіз л – ыз тауып жргендер аз ба? Жеткілікті. Олар

тапандарына трбие бере алмай, немесе ораулы шберегімен

біреуді есігіні алдына алдырып та, кетіп жрген ой.

Ккек анадан сатасын Алла!

14/I-2001.

Тартылып бара жатан татулытар

«Зиялы деп жргені –

мжы, биязы деп

жргені бзы болып

шыады»

Шариат бойынша айтса, осы мір сріп жрген кезіміз жалан

дние крінеді. Біреу ерте, біреу кеш бл дниеден тері аиат. Бл

– табиатты заы. Сол мірді тату - ттті, ызыты, жарасымды етіп

ткізгенге не жетсін! Дниеге жалааш келесі де, бйырса шыны

киім деп аталатын шамалы ана шберекке оралып кетесі. Баса

кететіні жо. Жиан – тергеніні брі де алады. Кейінгіге не

алады? алса, зінен тараан рім - бтаы алады. Бл дниеде

кейінгілерге лгі боларлы ісі, ебегі, лгі - неге алады. «Крі де

бол, жас та бол – адірлес бол тіріде.

132

алар бір кн алтын бас – азылан крді тбінде»

(ырыз маалы).

р жастаы адамны зіне лайы жолы болады. Сол жолдан

ауытымаана не жетсін! р адам зіні ісіне зі есеп бере білгенге

не жетсін!

«Ашу – араз, аыл - дос» дейді аза. Сондытан да зі есеп бере

біл, ате кетсе , кешірім сра ! «сіре ызыл тез тарайды» дейді

халы .сіре ызыла салынса, аяыны срінері сзсіз.

Осы соы кезде атар жрген, рі жас шамалары бір – бірімен

шамаластар арасы суылыырап бара жатандай. Неге олай дейсіз

ой. Оан себептер алуан трлі сияты: Е алдымен,

мынаны

ойлайышы: «Шошада бас бар, мойын жо, амата бас бар, пайым

жо» (адыр Мырза ли).

атармын деп, ойнап сйлеп, жанына батырыыратып жіберу

болса, ішке кіріп алан ащы судан со, ызуыды ктеріп, зіе

лайыты аылыды ашуы билеп кету таы бар. Сондай –

сондайлар бар. Енді соан есеп беріп, баса біреуді керек етпей – а,

табысу жаы кеміп барады. Олай істеуді орнына, ота май йып

жату да табылып ала ма, айдам?

«зіді - зі сыйла, жат бойынан тілсін!» деген айда?! Жат

жртта жргеніді неге пайсы? арт кісілерді айтатыны бар еді: -

Баратын йім таусылып барады, - деу.

Сендер ол артты жаса (80-90-а) келген жосыдар ой! Соан

келгенде, егер осы кнгі есі дрыс кйінде болса, осы ой соан да

келеді. Оушым, кешір осы жазанымды. Атыды натылап айтпасам

да, ойланшы! Осы жадай сені басында бар ма? Кім де кім з

ателігін мойындаса, білсе, сезсе, ол адам тзеледі. Егер де

мойындамаса,білгісі келмесе, «зі білме, білгенні тілін алма,

арысты е жаманы сол болады» - а жолытым дей бер.

Сонда сен «з аасын аалай алмаан, кісі аасын жаалай

алмайдыа» душар баласы. Брын бірігіп бірге баратын жерлеріе

натпай алан брыы серігімен баруды тотатып ойандарыды

сезесідер ме? Соны баса халы біледі. азіргі адамны кзі –

рентген сулесі. Ойа келгенді айтпай оюды да кейде пайдасы

болады екен. Оан да ерекше мн берейік те.

14/I-2001.

Сырты бтін, іші ттіннен сата!

«Тні арадан

жаны ара жаман»

(Монол маалы).

Бдан брыы гімемні таырыбы «Жылтыраанны брі

бірдей алтын емес» деп аталынып еді.

Бл гімеде сондайды озайды.

133

Адам баласыны пайда болуы Шыыстан , отстіктен

басталанын білеміз. Сол алашы пайда боландарды атарында

ыпшатар жне азатар екенін «ыпшатар жне азатар» (Ахас

Тажутов, «ыпшатар жне азатар», ызылорда, 2000 жыл)

кітабынан оуыыза болады.

азатар з жеткіншектерін йлендіруді ата – ананы міндеті

деп санаан. Сондаы масаты соларды жанялары бзылмауын,

дандалы жатарды бір – бірімен тату ттті труын алдын ала

ойластыруынан. Брындары «йлену оай, йлесу иын» деуші еді.

азірде осыны екі жаы да иына кшіп барады. йткені йлену

мені з жмысым, з билігім зімде деп, тереірек ойламауды

салдарынан бармаын тістеушілер кбейін барады. Бл жадайда л

бала жаынан да, ыз бала жаынан да бар. Аылдасып пішкен тон