Чорная страла
Шрифт:
— А што вы збіраецеся мне загадаць, мілорд? — спытаў Дзік.
— Загадаць?… — паўтарыў барон і нерашуча зірнуў на Дзіка. — Скажыце, вы прыхільнік Ланкастэра або Йорка? — спытаў ён нарэшце.
— Мне сорамна прызнацца, — адказаў Дзік, — але я і сам не ведаю. Зрэшты, я служу ў Эліса Дэкуорта, а Эліс Дэкуорт стаіць за Йоркскі дом. Атрымліваецца, што і я прыхільнік Йоркскага дома.
— Гэта добра, — сказаў лорд, — гэта цудоўна. Калі б вы аказаліся прыхільнікам Ланкастэра, я не ведаў бы, што мне рабіць. Але калі вы стаіце за Йорка, дык слухайце мяне. Я прыбыў у Шорбі, каб назіраць за лордамі, якія сабраліся там, пакуль мой высакародны малады валадар, Рычард Гластэрскі [5] ,
5
У той час, калі адбываліся падзеі, пра якія гаворыцца ў нашай аповесці, Рычард Гарбун яшчэ не быў герцагам Гластэрскім; але, з дазволу чытача, мы будзем яго так называць для большай выразнасці. (Заўвага аўтара.)
— Даю вам урачыстае абяцанне выканаць вашу волю, — сказаў Дзік. — Я зраблю ўсё, што будзе мне па сіле.
— Цудоўна, — сказаў паранены, — мілорд герцаг дасць вам новыя загады, і калі вы іх выканаеце ахвотна і старанна, ваша будучыня забяспечана. Падсуньце да мяне лампаду, я хачу напісаць пісьмо.
Ён напісаў два пісьмы. На адным ён зрабіў надпіс: «Высокашаноўнаму майму родзічу сэру Джону Хэмлі», на другім не напісаў нічога.
— Гэта пісьмо герцагу, — сказаў ён. — Пароль — «Англія і Эдуард»; а водгук — «Англія і Йорк».
— А што будзе з Джаанай, мілорд? — спытаў Дзік.
— Джаану здабывайце самі, як умееце, — адказаў барон. — У абодвух пісьмах я пішу, што хачу выдаць яе за вас, але здабываць яе вам давядзецца самому, мой хлопчык. Я, як бачыце, спрабаваў вам дапамагчы, але заплаціў за гэта жыццём. Большага не мог бы зрабіць ніводзін чалавек.
Паранены хутка слабеў. Дзік, схаваўшы на грудзях каштоўныя пісьмы, пажадаў яму бадзёрасці і выйшаў з каюты.
Пачыналася світанне, халоднае і пахмурнае. Ішоў снег. Непадалёку ад «Добрай Надзеі» цягнуўся скалісты бераг, зрэзаны пясчанымі бухтамі, а ўдалечыні, за лясамі, узнімаліся вяршыні Тэнстолскіх пагоркаў. Вецер крыху прыціх, мора таксама злёгку супакоілася, але карабель сядзеў глыбока ў вадзе і з цяжкасцю ўзбіраўся на хвалі.
Лоўлес па-ранейшаму стаяў каля руля. Усе, хто быў на судне, стоўпіліся на палубе і тупа ўтаропіліся ў не дужа гасцінны бераг.
— Мы збіраемся прыстаць? — спытаў Дзік.
— Але, — сказаў Лоўлес, — калі раней не трапім на дно.
Пры гэтых словах карабель з такой цяжкасцю ўскарабкаўся на хвалю і вада ў труме заклекатала так гучна, што Дзік міжволі схапіў рулявога за руку.
— Клянуся небам, — усклікнуў Дзік, калі нос «Добрай Надзеі» вынырнуў з пены, — я ўжо думаў, мы тонем. Сэрца маё ледзь не лопнула!
На шкафуце [6] Грыншыў і Хокслі разам з лепшымі людзьмі абодвух атрадаў разбіралі палубу і майстравалі з яе дошак плыт. Дзік далучыўся да іх і цалкам захапіўся працай, каб хоць на хвіліну забыць пра небяспеку. Але, нягледзячы на ўсе намаганні, кожная хваля, што абрушвалася на няшчасны карабель, прымушала яго сэрца сціскацца ад жаху, нагадваючы аб блізкасці смерці.
Раптам, адарваўшыся
6
Шкафут — сярэдняя частка палубы карабля, паміж кармавой і насавой надбудовай.
Усярэдзіне бухты хвалі ятрыліся яшчэ шалёней. Яны паднялі «Добрую Надзею» на свае пеністыя спіны, панеслі яе, ніколькі не лічачыся з рулявым, выкінулі на пясчаную водмель і, перакочваючыся цераз карабель, пачалі шпурляць яго з боку на бок. Потым адзін з велізарных валоў падняў «Добрую Надзею» і аднёс яе бліжэй да берага, і, нарэшце, трэці вал, перанёсшы яе цераз самыя небяспечныя буруны, апусціў на мель каля самага берага.
— Хлопцы, — крыкнуў Лоўлес, — святыя выратавалі нас! Пачынаецца адліў. Сядзем у кружок і вып'ем па чарцы віна. Праз паўгадзіны мы дабяромся да берага, як па мосце.
Прабілі бочачку. Людзі, што пацярпелі крушэнне, расселіся, стараючыся, наколькі магчыма, затуліцца ад снегу і пырскаў, і пусцілі чарку ўкругавую; віно сагрэла іх і падбадзёрыла.
Дзік тым часам вярнуўся да лорда Фоксгэма, які нічога не ведаў і ляжаў у смяротным жаху. Вада ў яго каюце даходзіла да калень, лампадка разбілася і патухла, пакінуўшы яго ў цемры.
— Мілорд, — сказаў малады Шэлтан, — болей няма чаго баяцца, святыя аберагаюць нас. Хвалі выкінулі нас на водмель, і як толькі прыліў крыху спадзе, мы дабяромся да берага.
Прайшла амаль гадзіна, перш чым мора адступіла ад «Добрай Надзеі» і мараплавальнікам удалося нарэшце паволі пайсці да берага, які невыразна бачыўся праз смугу мітуслівага снегу. На прыбярэжным пагорку ляжаў невялікі атрад узброеных людзей, якія падазрона сачылі за кожным іх рухам.
— Хай бы лепей падышлі да нас і аказалі дапамогу, — заўважыў Дзік.
— Калі яны да нас не ідуць, мы пойдзем да іх самі, — сказаў Хокслі. — Чым хутчэй мы дабяромся да слаўнага агню і сухой пасцелі, тым лепш для майго няшчаснага лорда.
Але людзі на пагорку раптоўна падхапіліся, і град стрэл паляцеў у мараплавальнікаў, якія пацярпелі крушэнне.
— Назад! Назад! — крыкнуў лорд. — Богам прашу, будзьце асцярожныя! Не адказвайце ім.
— Мы не можам біцца! — усклікнуў Грыншыў, выцягваючы стралу са сваёй скураной курткі. — Мы прамоклі, мы стаміліся, як сабакі, мы прамерзлі да касцей. Але, дзеля любові да старой Англіі, растлумачце мне, навошта яны з такой лютасцю абстрэльваюць сваіх землякоў, якія трапілі ў бяду?
— Яны прынялі нас за французскіх піратаў, — адказаў лорд Фоксгэм. — У гэтыя неспакойныя і подлыя часы мы не можам зберагчы нават уласныя берагі, берагі нашай Англіі. Нашы спрадвечныя ворагі, якіх яшчэ не так даўно мы перамагалі на моры і на сушы, прыязджаюць сюды, калі ім задумаецца, і рабуюць, забіваюць і паляць. Няшчасная радзіма! Вось да якой ганьбы мы дажылі.
Людзі на пагорку ўважліва сачылі, як яны падымаліся на бераг і як адыходзіліся ў глыб краіны па далінах паміж пясчанымі дзюнамі. Цэлую мілю ішлі пасля ўслед за стомленымі, змучанымі ўцекачамі, гатовыя пры найменшым падазрэнні даць па іх новы залп. Толькі калі Дзіку ўдалося нарэшце вывесці сваіх спадарожнікаў на вялікую дарогу і пастроіць іх у ваенным парадку, пільныя ахоўнікі ангельскіх берагоў зніклі за белым снегападам. Яны збераглі свае ўласныя дамы і фермы, свае ўласныя сем'і і сваю жывёлу — больш ім ні да чаго не было справы, і іх ніколькі не турбавала думка, што французы выражуць і спаляць іншыя вёскі і сёлы ангельскага каралеўства.