Чорная страла

Стивенсон Роберт Льюис

Кніга чацвертая

ПЕРААПРАНУТЫЯ

Раздзел I

Логавішча

Дзік выйшаў на вялікую дарогу недалёка ад Халівуда, міляў за дзевяць-дзесяць ад Шорбі-на-Ціле; пераканаўшыся, што іх больш не даганяюць, абодва атрады раздзяліліся. Слугі лорда Фоксгэма панеслі свайго параненага валадара ў вялікае абацтва, дзе было бяспечна і спакойна. Калі яны зніклі за густой заслонай снегападу, у Дзіка застаўся тузін бадзяг — усё, што ацалела ад яго дабравольніцкага атрада.

Многія з іх былі паранены;

усе да аднаго былі ўзлаваны няўдачамі і працяглым вандраваннем; згаладалыя і змерзлыя, яны не мелі сілы адкрыта бунтаваць і толькі бурчалі ды панура пазіралі на сваіх правадыроў. Дзік раздаў ім усё, што было ў яго ў кашальку, нічога не пакінуўшы сабе, і падзякаваў за храбрасць, хаця, шчыра кажучы, намнога ахвотней вылаяў бы іх за баязлівасць. Трошкі змякчыўшы гэтым уражанне ад працяглых няўдач, ён загадаў ім папарна і ў адзіночку прабірацца да Шорбі і чакаць яго ў шынку «Казёл і валынка».

Помнячы падзеі, што адбыліся на борце «Добрай Надзеі», ён пакінуў пры сабе аднаго толькі Лоўлеса. Снег падаў бесперастанку і ўсё засцілаў навокал, быццам сляпучае воблака; вецер паступова сціхаў і нарэшце знік зусім; увесь свет здаваўся загорнутым у белую пялёнку і паглыбленым у маўчанне. Сярод снежных сумётаў лёгка было збіцца з дарогі і загрузнуць. І Лоўлес, які крочыў наперадзе, выцягваў шыю, як паляўнічы сабака, што ідзе па следзе, вывучаў кожнае дрэва, уважліва ўзіраўся ў сцяжынку, быццам вёў карабель па бурным моры.

Калі прайшлі лесам добрую мілю, яны наблізіліся да гаю карабатых высокіх дубоў, паблізу якіх скрыжоўваліся некалькі дарог. Гэтае месца няцяжка было пазнаць нават у такую пагоду, і Лоўлес быў, відаць, рады, што знайшоў яго.

— А цяпер, майстар Рычард, — сказаў ён, — калі ваш гонар не перашкодзіць вам пакарыстацца гасціннасцю чалавека, які не нарадзіўся джэнтльменам і якога нават нельга назваць добрым хрысціянінам, я магу прапанаваць вам кубак віна і зыркі агонь, каб разагрэць вашы костачкі.

— Вядзі, Уіл, — адказаў Дзік. — Кубак віна і зыркі агонь! Дзеля гэтага я згодзен ісці куды заўгодна.

Лоўлес рашуча пакрочыў уперад і, калі прайшоў пад аголенымі дрэвамі, хутка выбіўся да пячоры, ледзь не напалову засыпанай снегам. Над уваходам у пячору рос велізарны бук з непрыкрытымі каранямі; стары бадзяга, рассунуўшы кусты, знік пад зямлёй.

Калісьці магутны ўраган выкарчаваў велізарны бук з зямлі разам з вялікім кавалкам дзёрну; пад гэтым букам Лоўлес і выкапаў сабе лясное сховішча. Карані яму служылі латамі, дахам быў дзёран, сценамі і падлогай была сырая зямля. У адным кутку знаходзіўся ачаг, пачарнелы ад агню, у другім стаяла вялікая дубовая скрыня, моцна акаваная жалезам; толькі па гэтых прадметах можна было здагадацца, што тут чалавечае жыллё, а не звярыная нара.

Нягледзячы на тое, што ў пячору намяло снегу, у ёй было намнога цяплей, чым вонкі; а калі Лоўлес высек іскру і ў ачагу ўспыхнулі і затрашчалі сухія галінкі, стала па-хатняму ўтульна.

Задаволены, Лоўлес уздыхнуў, працягнуў свае шырокія рукі да агню і ўцягнуў у сябе пах дыму.

— Вось, — сказаў ён, — трусіная нара старога Лоўлеса. Малю неба, каб сабакі не пранюхалі аб ёй! Багата я блукаў па свеце з таго часу, як мне споўнілася чатырнаццаць гадоў і я ўпершыню ўцёк з абацтва, украўшы

залаты ланцуг і малітоўнік, якія прадаў за чатыры маркі. Калі стаў паломнікам, спрабаваў выратаваць сваю душу: пабываў у Англіі, у Францыі, у Бургундыі і ў Гішпаніі; пабываў і на моры, у гэтай чужыне ўсіх народаў. Але сапраўднае маё месца, майстар Шэлтан, толькі тут. Тут мая радзіма — вось гэтая нара ў зямлі! Ці дождж ідзе, ці свеціць сонца, ці ў красавіку, калі спяваюць птушкі і кветкі падаюць на маю пасцель, або зімою, калі я сяджу сам-насам з добрым кумам-агнём і ў лесе шчабеча канаплянка, — гэтая нара замяняе мне ўсё: і царкву, і рынак, і жонку, і наследніка. Дзе б я ні быў, я заўсёды вяртаюся сюды. І я малю святых угоднікаў, каб мне тут было дазволена памерці.

— А што ж, у цябе тут і праўда ўтульны куток, — адказаў Дзік, — і цёпла, і старонняму воку не бачна.

— Але, ён схаваны добра, і гэта самае галоўнае, — падхапіў Лоўлес, — бо сэрца маё разарвалася б, калі б яго знайшлі. Вось тут, — сказаў ён, раскопваючы моцнымі пальцамі пясчаную падлогу, — тут мой вінны пограб, і вы зараз атрымаеце біклагу цудоўнай моцнай брагі.

І сапраўды, пакапаўшы крыху, ён выцягнуў вялікую скураную бутлю, на тры чвэрці напоўненую моцным, духмяным элем. Выпіўшы адзін за аднаго, яны падкінулі паліва ў агонь, і полымя зноў заблішчала. Яны леглі і выцягнулі ногі, упіваючыся асалодай цеплыні.

— Майстар Шэлтан, — заўважыў бадзяга, — за апошні час вы двойчы пацярпелі няўдачу; падобна на тое, што вы страціце і дзяўчыну. Ці правільна я кажу?

— Правільна, — адказаў Дзік, кіўнуўшы галавой.

— А цяпер, — працягваў Лоўлес, — паслухайце старога дурня, які амаль усюды пабываў і амаль усё пабачыў. Занадта многа выконваеце вы чужых даручэнняў, майстар Шэлтан. Вы стараецеся для Эліса; але Эліс марыць толькі аб смерці сэра Дэніэла. Вы стараецеся для лорда Фоксгэма… Зрэшты, хай берагуць яго святыя, у яго, без сумнення, добрыя намеры. Аднак лепш за ўсё старацца для сябе самога, добры Дзік. Ідзіце да сваёй дзяўчыны. Заляцайцеся да яе, а то як бы яна не забыла вас. Будзьце напагатове, і калі надарыцца выпадак, бярыце каня і скачыце разам з ёю.

— Ах, Лоўлес, ды яна ж, пэўна, знаходзіцца ў доме сэра Дэніэла! — адказаў Дзік.

— Ну што ж, мы пойдзем у дом сэра Дэніэла, — адказаў бадзяга.

Дзік здзіўлена паглядзеў на яго.

— Няма чаго здзіўляцца, — сказаў Лоўлес, — калі вы мне не верыце на словах, зірніце сюды.

І бадзяга зняў з шыі ключ, адчыніў дубовы куфэрак; пакапаўшыся, ён выняў з яго спачатку манаскую расу, потым вяровачны пояс і, нарэшце, велізарны ружанец, такі цяжкі, што ім можна было б дзейнічаць, як зброяй.

— Вось, — сказаў ён, — гэта для вас. Апранайце!

Калі Дзік пераапрануўся ў манаха, Лоўлес выняў фарбы і аловак і, як сапраўдны майстар, узяўся грыміраваць яго. Бровы зрабіў таўсцейшыя і даўжэйшыя; ледзь пазначаныя вусікі Дзіка ператварыў у вялікія вусы; некалькімі лініямі змяніў выраз вачэй, і малады манах пачаў здавацца намнога старэй за свае гады.

— Зараз я таксама пераапрануся, — сказаў Лоўлес, — і ніхто не адрозніць нас ад сапраўдных манахаў. Мы смела пойдзем да сэра Дэніэла, а там з любові да царквы-маці нам акажуць радасны прыём.