Добры дзень, мая Шыпшына

Уладзімір Арлоў

Віктар скасавурыўся на дзяўчыну і заўважыў, што ў яе непрыгожы, палазком, нос. Добра, хоць без слёз едуць. Трэба ж у любым становішчы трымаць сябе ў руках. Што значыць, на кухні нехта ёсць? Што за містыка? Якое цяпер, урэшце, стагоддзе?

— Вакзал! — аб'явіў вадзіцель, і Віта паднялася.

— Нам далей.

— Я пайду на вакзал.— У голасе гучала рашучасць.— Вы не хвалюйцеся. Там людзі... цёпла...

З яго душы зваліўся шматпудовы цяжар. Але, выходзячы следам за Вітай з тралейбуса, Віктар уявіў, як яна самотна сядзіць на казённай

вакзальнай канапе і да яе чэпіцца падхмелены нахаба, якога няма каму прыструніць. Дапусціць такое ён не мог.

— I ўсё ж мы паедзем да мяне.

— Не. Навошта вам непрыемнасці? Уяўляю сябе на месцы вашай жонкі.

У ражках сціснутых вуснаў лягла ўпартасць.

— Не,— паўтарыла яна, спыняючы ўгаворы. Віктару спадабалася, што яна стала думаць і пра іншых. Крызіс відавочна мінуўся, і ў яго бліснула кволая ідэя.

— У такім разе вяртаемся да вас.

Яе бровы прыўзняліся, у вачах запаліліся цёплыя агеньчыкі.

— Не-не, што вы...

— Мы вяртаемся.— Яго тон не дазваляў пярэчыць. У гаворцы ён свядома выбіраў нейтральныя тэмы.

Ён нават палічыў магчымым расказаць смешны і пікантны выпадак з жыцця знаёмага археолага: у таго ў археалагічнай разведцы недарэчна ўтапіліся ў рацэ штаны, і ён, не маючы запасных, мусіў вечар і ноч хавацца ў лесе ад сваёй лабаранткі, а раніцаю гародамі красціся да вясковай крамы... Віта смяялася і міла моршчыла не такі ўжо і непрыгожы нос.

У Віты яны нібы памяняліся на ролі. Як клапатлівы гаспадар, ён пакінуў у пакоі прыглушанае таршэравае святло, адшукаў аптэчку і даў Віце таблетку эленіуму. Яна слухалася і сачыла за ім удзячнымі прамяністымі вачыма.

— А цяпер прыляжце на канапу... Вось так, малайчына.— Віктар накрыў яе пледам.— Вы павінны хоць трошкі адпачыць.

Ён пасунуў крэсла бліжэй да святла і разгарнуў Мантэня.

Неўзабаве Віта задыхала роўна і глыбока, змарнелы твар палагаднеў, прыадкрыліся асмяглыя вусны.

На паліцах драмалі кнігі. Цьмяна блішчалі самавары. Па пакоі разліваліся спакой і заміранасць. Яшчэ крыху паслухаўшы таканне гадзінніка, Віктар паклаў Мантэня ў дыпламат і на дыбачках рушыў да дзвярэй. Па цішыні разанула рыпенне. Пракляты паркет! Віктар прыкіпеў да падлогі. Віта заварушылася і санліва слытала:

— Куды вы?

— Спіце, спіце...

Яна супакоена павярнулася на другі бок. Заўтра ён абавязкова пазвоніць.

Віктар, паўтарыўшы нумар тэлефона, асцярожна зашчоўкнуў тугі замок.

Ён выйшаў з таксі апоўначы. Заставалася перайсці вуліцу, але ён чамусьці спыніўся. Вуліца была пустэльная. Нізка над дамамі серабрыўся маладзічок, і да яго падпаўзала глухая чорная хмара. Віктар адчуў, як у душы загучала нейкая трывожная нота. «Усё добра»,— сказаў ён сам сабе, спрабуючы адолець трывогу. Заўтра ён пазвоніць, а ўвечары можна на гадзіну зазірнуць.

— Усё выдатна,— паўтарыў ён уголас. Але ўжо абрывалася, ляцела ў прадонне сэрца.

Праз секунду ён пабег, і за ім, ратуючыся ад хмары, ірвануўся маладзік.

Віктар бег проста

пасярод вуліцы. На шчасце, яго хутка дагнала тое самае таксі: вадзіцель, не знайшоўшы пасажыраў, кіраваўся да цэнтра.

— Назад!

— Кашалёк згубіў, ці што? — уразіўся таксіст.

— Гані!

Ён, забыўшыся на ліфт, узбег на сёмы паверх і, пазваніўшы, змеціў, што дзверы толькі няшчытна прычынены.

На канапе ў нясцерпна зыркім святле люстры валяўся скамечаны плед. Са сцяны злавесна шчэрылася маска. Ён кінуўся на кухню, дзе таксама гарэла лямпачка, затым, зламаўшы ў ліхаманцы зашчапку, уварваўся ў асветленую ванную і з жахам адхіснуўся ад смяротна бледнага барадатага чалавека з вуглямі звар'яцелых вачэй і наліплымі на лоб валасамі.

Спатрэбілася некалькі секунд шалёнага грукату сэрца, каб зразумець, што ён спалохаўся самога сябе ў люстэрку. На Віктара абрынулася страшэнная млявасць, ён чуць дабрыў на чужых ватных нагах да канапы і, як падкошаны, заваліўся на яе.

Перад жахлівасцю таго, што здарылася, перад тым, як Віта білася ў клетцы пустой кватэры, як, баронячыся ад бяды, запальвала паўсюль святло, і праект, і адносіны з гконкай, усё яго жыццё здалося Віктару нечым нікчэмным, па-мурашынаму дробным.

— Падлюка... падлюка... падлюка...— шаптаў ён сухімі вуснамі і, дрыжучы ад агіды, адчуваў сябе той маленькаю пачварай, у якую ператваралі яго самавары.

Ён страціў пачуццё часу і не ведаў, колькі ляжыць вось так, выснажаны, быццам звер пасля гону, поўны нянавісці да разбітага цела і ўсяго сябе, не маючы змогі дацягнуцца да выключальніка, каб знішчыць бязлітаснае, балючае нават скрозь павекі святло...

Чорную тоўшчу ночы перамог гудок далёкага цягніка. Ён нагадаў, што недзе ёсць людзі, жыццё, і прымусіў Віктара з цяжкасцю адарваць голаў ад канапы. Пакутліва вярталася здольнасць думаць.

Але хто выклікаў «хуткую»?

Віктар ухапіўся за гэтае пытанне, як тапелец хапаецца за трэску.

— Хто выклікаў «хуткую»?..— Ён разважаў уголас, дзесьці ў падсвядомасці адчуваючы, што словы ў такіх выпадках пераконваюць больш, чым безгалосыя думкі.— Мабыць, яна сама... А калі сама, значыць... Значыць, не так і страшна... Чакай!!! А чаго, чаго ты, доўбня яловая, учапіўся за гэту «хуткую»?

Душа зайшлася ў салодкім прадчуванні вызвалення.

— Што, калі Віта... проста пайшла на вакзал?..

Ён быў падобны да чалавека, які, выбіраючыся ў капальні з завалу, убачыў наперадзе акраец неба.

Яна ж хацела начаваць на вакзале. Усё правільна: футра, хусткі і ботаў няма. Яна пайшла на вакзал! А там людзі, там усё будзе добра...

Ён адчуў, што памірае ад смагі, і, адкруціўшы на кухні кран, доўга не мог наталіцца і астудзіць вадою твар.

Зашчоўкнуўшы французскі замок, ён пакінуў кватэру дакладна такой, як заспеў,— са скамечаным пледам на канапе, з запаленымі ўсюды лямпачкамі, з прыладжанай на дзвярах ваннай зашчапкай. Адно на століку пад таршэрам ляжаў забыты Мантэнь...