Хто смяецца апошнім
Шрифт:
Левановіч. Дзень добры, таварыш Туляга! (Вітаецца за руку.) Як жывём?
Туляга. Пахваліцца не магу, таварыш Левановіч. Жыву і сам сябе не паважаю.
Левановіч. Што так?
Туляга. Прачытаў вось я (паказвае газету) пастанову Пленума, і мне сорамна стала.
Левановіч. Чаго ж вам сорамыа?
Туляга. Што я
Левановіч. Ці не занадта жорстка вы бічуеце сябе?
Туляга. Не, не занадта. Вы яшчэ не ведаеце, у чым справа.
Левановіч. Я дагадваюся, што вы хочаце мне сказаць, у чым гэта справа.
Туляга. Іменна хачу, ды баюся, што не паверыце.
Левановіч. Гаварыце, паверу.
Туляга. Калі я, напрыклад, скажу, што ведаю аднаго такога двурушніка…
Левановіч. У чым жа справа? Вы можаце ведаць такога.
Туляга. Што ён ілжэвучоны, ашуквае партыю і савецкую грамадскасць, што ён шальмуе чэсных работнікаў.
Левановіч. Бываюць і такія. Аб іх жа і гаворыцца ў пастанове Пленума.
Туляга. А калі я, напрыклад, скажу, што ён арудуе ў нашай установе?
Левановіч. Магчыма, што я дрэнна ведаю людзей.
Туляга. А калі я скажу, напрыклад, што гэта наш паважаны дырэктар Аляксандр Пятровіч Гарлахвацкі?
Левановіч. Гм… У яго, вядома, ёсць недахопы, але баюся, што вы тут крыху перавялічваеце.
Туляга. Ну вось, я ж казаў, што вы не паверыце? Яшчэ мяне паклёпнікам палічыце.
Левановіч. Вы самі разумееце, таварыш Туляга, што гэта цяжкае абвінавачанне. У вас, напэўна, ёсць якія-небудзь доказы?
Туляга. Канкрэтных доказаў няма. Я толькі ведаю, што ён невук, у палеанталогіі нічога не разумее і не можа адрозніць косці выкапня ад звычайнай кароўяй косткі.
Левановіч. А як жа ён працу піша?
Туляга. Не піша ён ніякай працы.
Левановіч. Вось жа аб'ява.
Туляга. Батрака ён сабе знайшоў, той яму піша.
Левановіч. Не разумею.
Туляга. Я пішу яму працу.
Левановіч. Чаму ж вы гэта робіце?
Туляга. Таму, што ён мяне прымусіў пагрозамі, а я спужаўся. Пры якіх абставінах, я вам потым раскажу. Цяпер мне прыходзіцца альбо ісці на подласць, альбо праявіць мужнасць і выкрыць яго.
Левановіч. Калі так, дык мы яго зараз жа можам выкрыць. Я паклічу яго сюды, і ўсё высветліцца.
Туляга. Э, не! Ён адапрэцца і вокам не маргне. Я зноў астануся вінаватым.
Левановіч. Але ж вы павінны даказаць ваша
Туляга. Вось што я вас папрашу, таварыш Левановіч. Дайце мне слова, што вы не патрывожыце яго яшчэ некалькі дзён. Няхай ён зробіць даклад, які я для яго пішу, тады адразу ўсё стане ясным.
Левановіч (у задуменні). Гм… Так… Так… ІПто ж, няхай чытае даклад… А я тым часам з свайго боку праверу некаторыя факты. (Выходзіць.)
Туляга (адзін. Звяртаеццца да дзвярэй кабінета). Цяпер жа я табе напішу навуковую працу! Насмяяўся ты з мяне, абняславіў перад людзьмі, пасмяюся ж і я з цябе. Якую ж яму выдумаць дапатопную жывёліну… каб падобна была на яго?.. (Адчыняе ўваходныя дзверы.) Таварыш Нічыпар! Зайдзіце сюды на хвілінку. (Нічыпар уваходзіць:) У мяне да вас просьба.
Нічыпар. Якая?
Туляга. Знайдзіце мне якую-небудзь костку.
Нічыпар. Якую ж вам костку?
Туляга. Абы-якую — свіную, кароўю, толькі вялікую і не вельмі свежую.
Нічыпар. А нашто гэта вам?
Туляга. Дырэктар прасіў мяне дастаць… для параўнання. Ён піша навуковую працу.
Нічыпар. То можа аднае мала? Я магу і больш прынесці.
Туляга. Хопіць аднае. Ён такі вялікі вучоны, што толькі паглядзіць на гэту костку — і яму ўсё ясна.
Нічыпар. Бачыце! А я думаў, ён так сабе, як і ўсе. То я пайду пашукаю. (Выходзіць.)
Туляга (да дзвярэй кабінета). Атрымаеш ты ў мяне навуковую ступень.
Дзверы адчыняюцца. Туляга адскаквае ўбок і прымае звычайны баязлівы выгляд. Уваходзіць Гарлахвацкі.
Гарлахвацкі. Ну, як?
Туляга. Усё добра, Аляксандр Пятровіч. У дадатак да майго матэрыялу прыслаў мне прыяцель костачку, якая вельмі дапамагла. Дзякуючы ёй мне ўдалося канчаткова ўстанавіць новы від выкапня.
Гарлахвацкі. Што ж гэта за выкапень?
Туляга. Гэта далёкі продак аднае нашай хатняй жывёліны.
Гарлахвацкі. Ну вось! А вы казалі, што нічога новага нельга знайсці. Пад маім кіраўніцтвам вы яшчэ і не тое знойдзеце.
Туляга. Аднак я павінен папярэдзіць, што некаторыя нашы палажэнні, напэўна, будуць аспрэчвацца.
Гарлахвацкі. Кім?
Туляга. Чарнавусам, Левановічам і іншымі.