Нигина ва Мирмалик
Шрифт:
– ар ким дар бораи Наврз амри маъруф кунад, хунаш меоад…
Шоира Маастии Хуанд низ бо хашму азаби навдавлатони арохон дучор гардид ва ин одиса дар базми яке аз бузургони шар рух дод. Он ват Мааст нав ба синни бистсолаг адам ниода, аммо дар усну малоат ва шеъру нафосат ягонаи даврон буд. Аз накати гулу сабзаи фасли навбаор вайро хумори ашни ниёгон ба сар омаду бадоатан як рубо эод карда, фарорасии Наврзи Аамро ба амагон табрик гуфт:
Зад лола парер дар Нишопур озар,
Д
Наврз, ки шуд, боди Сайун онпарвар,
Фардо ама хоки Балх гардад анбар.
Дстон ва наздикон дар бари эсосот ара шудани Маастиро ис карда, «аз бало азар» гён, ро ба этиёт даъват карданд. Вале урури усн ва унар боло гирифту ба замзамаи азали навруз аз эоди Анвар шуръ кард:
Бингар ч авонист заминрову замонро,
Наврз бадал кард ба дил пиру авонро…
Хонуми булбуловоз бо лани форам суруд мехонд, вале… базм ба охир нарасида, ду навкари сиёурда башаст омаданду айши амаро талх гардонданд ва хостанд, Маастиро ба макамаи волии вилоят кашанд. Аъёну ашроф миён шуда, бо лутфу караму адяи фаровон дами табарро гардонданд ва Маастиро аз дари оиб гурезонданд. Вай бо табъи хира ба хона омаду дару панара шикаста дид ва модарро зору гирён, ки бо овози хаста аз амлаи чокарон ва тадиди оно хабар дод.
Модару духтар вайронхонаро андаке ба ифоа оварданду сал осуда шуданд. Вале рзи дигар чанд сипоии туркнажод бо робаладии хуандие сармаст ба дарвозааш наздик шуданд. Хавфи аз даст рафтани номусро ис карда, модарро ба по хезонду ар ду адаа аз авлии амсоя берун гурехтанд ва бо чашму дили гирён фирор шуданд. Мааст дигар ба ватан барнагашт. «Дилам бигрифт аз ин урбат, таманнои Хуанд дорам» гён умри ширин бо шрию талх гузаронд…
– Баъди гурехтан аз хона як рубо гуфтаг Мааст, – бетоатона унчаи лаб бикшод Нигина. – Азёд кардаг ман ин рубоиро:
Моро ба дами тир нига натвон дошт,
Дар хонаи дилгир нига натвон дошт.
Онро, ки сари зулф чу занир бувад,
Дар хона ба занир нига натвон дошт.
– Офарин, духтари оча! – шогирдро рбаланд гардонд Бибинур. – Паго ба тамошои шар мебароем, ба авлии Мааст меравем…
– Намеравам е куо, то Бобокалуни бузургама зиёрат накунам! – гуфт бо якравии кдакона Нигина. – Модарам таъкид карданд гаштаю баргашта, ки агар намебуд даму нафаси мубораки Бобокалуни бузург, ба олами равшан намекушодам чашм…
– Ба дурустии сухани модар ягон шакку шуба нест, духтари оча. Иловатан мегям, ки агар Бобокалони бузург набуд, наврзи Хуанд тамоман несту нобуд шуд!
– Ба дурустии сухани очаат ам ягон шаку шуба нест! – бо лутф сухани кадбонуро тавият бахшид кадхудо. – Баъди кушта шудани шоир Абсайид ва хонабадар шудани шоира Мааст хуандиёни этиёткор
– Яъне ки… бо маслиати бобокалуни Хуанд Наврз шуд деот?
– Як муддат амин хел шуд, духтари оча. Он вато тую дугонаоят барин духтарча будам. Лекин наз дар ёд дорам, ки як бего акоям бо чераи шукуфон мужда расонданд: «Наврз эё шуд! оким ба ашнгир иозат дод!» Мо чунон шоду хурсанд шудем, ки тасвир карда наметавонам…
– амаи хуандиён аз тифли гавора то пири бистар шоду мамнун буданд! – доираи тасвирро васеъ гардонд Шайх Бурониддин. – Зеро ин алабаи бузурги хирад бар аолат буд. Донишварони асили хуанд бо маслиати олими раббон ва пешвои муаззами худ суннатои наврз, таъриху муаддасот ва хотираои авмию мазабиро бо пиндоштои окимони арохон хирадмандона пайваста, ашни миллиро тадриан ба асли адим баргардонданд.
окими нави Хуанд Мамуд ибни Муаммади арохон бародарам Шамсуддинро «Пирам» мегяду дар нома ам чунин менависад. Бародарам ар ч гянд, амчунон мешавад. Имсол бо маслиати эшон, ки ирояш барои амагон атмист, дар идгои навбунёди шар Наврзи Бузург баландболо талил мешаваду барои амин шуморо боисрор ба мемон хондем. Мисли амшариёни мо чатри гул бар сар кашида, аз файзи Наврзи навирони Хуанд бара бардоред…
* * *
Суби рзи дигар Шайх Бурониддин мемоноро ба тамошои дарёи Сайун даъват кард. Вале оно азми бозор доштанду Нигина низ амроашон рафта, аммо аввал рукни зиёратро бао овардан мехост.
– Эй духтари оча, хубаш ту амрои Шайхбобоят рав! – вазъиятро ба танзим даровард Бибинур. – Касеро, ки усту дор, сааргоон аз лаби дарё меёб.
– Оре, бародарам Шамсиддин он о ар дуямонро интизор.
– Чува дар он о?
– Бародарам Шамсиддин то Сайунро набинанд, ба саломи кас нараванд, касро назди худ нагузоранд ва бо касе наёмезанд. Аз он о ба Ун раванд, ки бое доранд обод ва то нимарз деон кунанд. Фаат…агар мусулмоне аз ин дунё гузарад, бародарам одати дерин тайир дианд…
Нигина гул-гул шукуфта, кзаи сафол ба даст гирифту шитобон аз афои Бобои Хуанд тохт. Тамоми ро «суруде»-ро зери лаб замзама мекард, ки на матн дошту не мазмун – чанд лутфи кдаконаю оанге амсадои хурши дили кчак бо наароти «лай-ла-лалай, лалай-лалай» …
Чун ба соил расиданд, мунгаи Нигина яку якбора атъ гашту даонаш аз айрат калон кушода шуд – дарёе ба чунин бузург ва пановар бори аввал медид!
– Вой, бобоун! – кафи даст бар фари сар ниод духтараки кистон. – Оъ… Агар якоя шавад да дарёи Ворух, намешад нисфи дарёи Хуанд!
– Оре, оби Ворух як риштаи Сайун аст. Лекин… агар ин гапро дар деа мегуфтам, шояд бовар намекард. Бо чашми худат, ки дид, хулосаи дуруст баровард. Яъне, «шунидан кай бувад монанди дидан!» Барои он лаби дарё овардамат, ки нахустин суби гулунчаи хандони Ворух дар шари Хуанд муродбахшу фаромшнопазир гардад. Акнун ба зиёрати Бобокалони Бузургворат шитоб, ки моиён хабари омадани моро аллакай ба эшон расондаанд.