Нигина ва Мирмалик
Шрифт:
– Офарин, они бобо! Бовар дорам, ки ба ваъдаат вафо мекун.
– Албатта, бобоун. Шумо ам вафо кунед ба ваъдаи худ.
– Кадом ваъда?
– Очауни Хуандиям гуфтанд, ки хаста шудаеду дам гиред, бобоун.
– Хуб, они бобо. озир амрои бузургони Ворух ба гулбои лаби дарё меравем.
– Хайр, бобоун, этиёт кунед худатуна. Аз мо нашавед парешун, худам чойрезаки очауни Хуанд мешам…
Равзанаи сеюм. Чакомаи наврзи Хуанд аз назари мемонои пири арманд
Нигина даумин навбаори умри худро дар шари Хуанд
Мемоно чун ба авл даромаданд, али хонадонро дар тараддуд диданд. Ду авони амад гилем метаконданду духтараке косаву таба мешуст ва зарфои лабпарида ё андак кафидаро алоида мегузошт. Кадхудо бо орби дастадароз шифти болохонаи дарвозаро аз гарду убор тоза мекарду очаи Бибинур дегро болои оташдон чаппа гузошта, бо алови паст онро аз дурдаи сиё сафед мегардонд. Вай, аз омадани мемоно бехабар, бо овози баланд нидо кард:
– Саросема нашаведу бикшед, то дар ягон гшаи хона ё куну канори авл заррае ифлос ё сиё намонад! Фамидед? – гён ба авоно нигаристу нигоаш ба Нигина бархрд ва пешгир аз миён кушода, сйи дарвоза давид. – Э-е, Нигинаон омадаст! Хуш омад, духтари оча! Хуш омадед, мемонои нури дида!
Нигина боли парвоз кушода, ба оши муаддибаи пазмонгаштааш париду амдигарро бсаборон карда, ташнагии дидор бишкастанд.
– Ч ол дор, духтари оча? Медонам, ки рои дароз пургарду дард аст, рани ароба бисёр…
– Наз амааш, очаун. Маъул шуд ба ман рои пурафсона. Аз хунук гурехта, ба гарм расидем.
– Гармиро ту овард, духтари оча. То дина аво ях барин буд, мисли рзи зимистон…
Баъде ки ама давра нишастанду гуфтаниои ибтидо гуфта шуд, Шайх Бурониддин сухани амсарашро тавият бахшид:
– аиатан ам шумо аз Ворух баор овардед. Сармои афтрзаи барди ауз, яъне охирин нафаси сарди аузкампир, ки онро мо – хуандиён «баъди чилла-илла» мегем, дина ба охир расиду имрз аво яку якбора гарм шуд. Ба ибораи шоир, куне ки барфи сафед дошт, сабзи суман гирифт, ба мардум ушдор дод, ки Наврз меояд! Ва мо шуръ кардем ба тоза кардани манзил, ки нахустин суннати ин иди адодист.
– Аммо мани сода гумон кардаам, ки ба шарафи омадани мемоно хонаоро тозаю озода мекунед, – гапро ба шх кашид Амадсайид.
– ам ину ам он! – бо ханда авоб гардонд соибхона. – Имрз мардуми Хуанд алона ба тозакор машуланд. Зеро аксу наси ариман аз удрат ва тавоно марум гашта, бо идоят ва маслиати бародарам Шамсиддин имсол дар Хуанд ашни Наврз бо шукмандию шаомати бузург чун дар
– Магар Наврзои пешина бешук буд? – мулоим лаб ба гуфтор кушод Бибисолеа.
– Шик дошт, аммо на ба адри дилхо. Дар замони сомониён махсус барои ашни Наврз идгои бузурге вууд дошт ва тантанаи мардум басо хушилою нишотафзо мегузашт. Вале чун пойи номубораки арохонио ба Хуанд расид, идгои обод хароб гашту ба тавилаи аспу хар табдил ёфт, ам аз обу ам аз гили Сайун дуд баромад!
– Оббо! – аз мази дили Амадсайид низ ои сзон баромад. – Ана акнун сабаби дар Ворух бо амамаю дамдама ид нашудани Наврзро фамидам. Маълум мешавад, ки бо шикасти давлати сомонио дарахти наврзи олам шикаста, ба гулбазми мардум боди хазон расидааст.
– Мази гапро гуфтед, бародар. арохониён, ки аз пасмондаи ямою чигил ном абилаои бодиянишини турк пайдо шуда буданд, ашаддитарин душмани сомониён ба исоб мерафтанду дусад сол пештар аз таваллуди Нигина шару вилояти моро ба тасарруфи худ дароварда, авлоду адоду расму ойини сомониоро беамон решакан мекарданд. Бадтарин сиёамали ин бадкорони сиядил хати батлон кашидан ба ашни гулафшони табиат буду «болои схта – намакоб» гуфтаг барин, ин кчиёни бедин ба ойи Наврз иди майпарастон – Хазонакро ор намуданд.
– Чува?? – овози чирросии Нигина он адар баланду ногаон садо дод, ки амакдухтарони пинакрафтааш ад парида, бо чашмони ошуфта атрофро нигаристанд.
– Оно ба чанд савдогару одамои сарватманд ишора намуданд, ки ангури ойдор барои майкаш хеле мувофи асту агар Хуанд ба маркази майбарор ва майгусор табдил ёбад, ба рои абрешим пайроаи нави сердаромад пайваст мешавад. Як ишораи оким коф шуд, ки пулпарастони арис ба сар давиданду Наврзро рад карда, Хазонакро онибдор шуданд ва сари майхорао ба осмон расонданд. Он замон ар касе калимаи «Наврз» ба забон меовард, аз дасти майпарастон олаш табо мешуд…
Шайх Бурониддин ое сард аз дили пурдард кашида, эътирози равшандилони Хуанд ба ёд овард. Аз рзгори донишманди закитабъ Мулло Умар ибни Собити Хуанд икояте гуфт, ки дар сбату маъракао агар аз Наврз сухан равад, мисли езуми хушк дармегирифт. ро ого карданд, ки этиёт бошад ва сухан санида гяд.
Дар мафиле аз с лани Борбад сухан рафту онро ороиши Наврз номид. Нафаре эрод гирифт:
– Ороиши иди Хазонак биг!
– аргиз чунин нагям! Хазонак иди палидон асту Наврз ашни покон!!
Он лаза касе намедонист, ки арзиши умлаи охирин бо хуни Мулло Умар баробарвазн меояд: барои окими арохон маз ибораои «Хазонак иди палидон, Наврз ашни покон» кифоят шуд, ки ро ба атл макум кард ва фармуд, то хонумонашро бисзанд!
Аз ин шумхабар ого шуда, бародари калониаш Аббакри Муаммад ибни Собити Хуанд бо аёлу арабои хеш филол р ба гурез ниод, аввал ба Марв рафту сипас ба Исфаон расид ва он о муим шуду бо мадади Низомулмулк сулолаи мътабари Оли Хуандро асос гузошт.
Аз байн чил сол бештар гузашт. Биму арос фаромш шуд. Зиндагии Аббакр ва пайвандонаш дар ойи нав марои тоза ёфт. Лекин… маълум гардид, ки арохонио аиатан ам уштуркина будаанд: гумоштаи оно шоир ва олим Абусайиди Хуанд – писари Аббакрро вати маъвизахон дар масиди омеъ берамона ба атл расонду хунсардона гуфт: