Отколотое зеркало / Китек к?зге
Шрифт:
– Л?йл?, мин башка эшк? к?ч?рг? булдым. Сине эшк? й?ртерг?, ?йг? алып кайтырга башка шофёр эзл?рг? туры килер.
Ханым ашавыннан туктап, каушаудан кашыгын ид?нг? т?шереп ?иб?рде.
– Морад, мин берни а?ламыйм. Укытырга к?ч?рг? булды?мы?
– Юк, си?а таныш дустым Р?ст?м Айтуганов, ширк?тен ми?а калдырып, Америкага яш?рг? к?ч?, – диде д? ?ст?л яныннан торып китте.
Со?рак, ??рн?рс?д?н х?б?рдар Габделбарны? с?йл?вен? ышанса?, Л?йл? ?тисе бел?н ?ылый-?ылый бик каты а?лашкан, тавыш к?т?рг?н.
Морад ис?, Тукайны? алны-артны карамыйча утын киск?н Былтыры кебек, ?и? сызганып, я?а вазифасын ?т?рг?
Р?ст?м калдырган ширк?тне ?стер?г? вакыты бел?н санашмыйча, ?зен ?зе ж?лл?мич? эш аты кебек тырышуны? тагын бер ?ст?м?, арка йонын к?пертеп торучы с?б?бе бар иде. А?а сарафан радиосы бабасыны?, ягъни м?с?л?н, Сахип ?ф?ндене? «м?ст?кыйль эш алып баручы кешег? охшамаган минем кия?, булганын ?р?м-ш?р?м итеп бетерер д? аягыма килеп егылыр» диг?н с?зл?рен ирештерде. К?р?се?, Морадны? бизнеста ?зе бел?н бер д?р???д? к?т?рел? м?мкинлеген, баш бирмич?, м?ст?кыйльлекк? омтылышын сизенг?ч, к?нчелек кытыгы уянгандыр. Ничек була инде ул, с??д? ш?гылене? серл?рен минн?н ?йр?неп, ки??ш-табыш итмич?, ?лл? нич? кибет ху?асы булып утырсын ди укытучы баласы. ??р бытбылдык ?з урынын белерг? тиеш. Бабасыны? шул хакта тузынуын да Сахипны? и? ышанычлы шымчысы саналган Габделбар ?иткерде. Бер??не саткан кеше сине д? шалкан б?ясен? ычкындырмас дип уйлап, бик нык ялгыша шул Морадны? т?к?ббер бабасы. С?лимуллин Казан ханлыгы язмышы бел?н б?йле бер риваятьне еш иск? т?шер?.
Озак еллар д?вамында Казанда типтереп, алып-сатып яш?г?н, х?зергеч? ?йтс?к, ?рм?н диаспорасы Иван Грозныйга казанлылар эч? торган су юлын, дарыны? кая саклануын, шартлату урыннарын к?рс?теп, б?л?кл?р к?тк?нн?р. Казан егылгач, гаск?р башлыгы «?рм?нн?рг? ничек р?хм?т ?йтик» дип сорагач, патша «барысын да кылыч аша уздырыгыз, бер ху?асын саткан кавем, файдасы к?рен?г?, икенчесен д? сатачак» диг?н, имеш.
Сахип Миндрахман улы киявен? ?гет-н?сыйх?тне кызы аркылы ?иткерерг? тырыша. Тик кызы, ирен ш?хси й?рт?чесе итеп мыскыллаулары фаш ителг?ч, гел Морадны яклап чыга торган булды.
– Кызым, игътибар итте?ме ик?н, ире? т?м?ке тарта, кис?т, ул бик зарарлы. ?йд? д? тартса, минем фатирны сасытачак, ярыкларга тулган т?тен ?пк?л?рг? к?ч?ч?к, – дип, Морадны т?нкыйтьл?вен? Л?йл? бик тиз ?авап бир?.
– Морад – ?итлекк?н ир. Н?рс? эшл?рг?, ничек яш?рг? ик?нен ?зе бел?. Ул бик затлы папирос кына тарта. А?а вак-т?як ки??шл?ре? бел?н б?йл?н?е?не ташла.
Л?йл?се тулысы бел?н ире ягына авышкандай тоелгач, Сахип ?ф?нде башка гаил? ?гъзаларын Морадка каршы ?зерл?? ?м?лен эзли башлады. Кеше уйлап та ?лгерми, аны гам?лг? ашыру юллары шунда ук табыла.
Кичке ч?йне к?теп, китап ш?рлегене? тузаннарын с?ртерг? ?зерл?неп й?рг?нд?, Сахип бер м??муганы кулына алып, авторны? фамилиясен д? карап тормыйча, ваемсыз гына битл?рне
– Н?рс? булды, Сахип?ан? ?зе?не Ш?р?ле кытыклады дияр идем, яны?да беркем к?ренми.
– Карале, ?нисе, бер китапта безне? кия?не мактап язганнар. Шу?а тап булдым ?ле.
Ирене? ирониясен а?ламаган беркатлы Халид?:
– Язарлар да, яхшы кеше бит. ?ти-?нисе аны кызыбыз б?хетен? ?стерг?н, – дип, киявен мактарга кереш?.
– М?, укы. Юк, ?зем таныштырам. Син ?ирен? ?иткереп укый алмассы?. Ты?ла! ?сма, син д? чык. – С?хн? тал?пл?ренн?н шактый ерак торса да, ?зене? текстка м?н?с?б?тен белдереп, туктый-туктый, ил?амланып укый Миндрахман абый малае. – Егет яшь т? т?гел, карт та т?гел, боек та т?гел, шат та т?гел, биек т? т?гел, т?б?н?к т? т?гел, чирле д? т?гел, с?лам?т т? т?гел. – Сахип, к?злеген салып, кан?гатьлеген яшер?не кир?к тапмыйча, ?нсез калып басып торган ты?лаучылар ягына борыла. – Й?, ничек? Безне? кия?г? тач ябышып тора. Акча т?л?п яздырса? да, шундый т?г?ллек бел?н б?я бир? алмаслар иде.
Н?рс?, кем турында с?з баруын а?ламаган ?сма, риясыз к?зл?рен апасы ягына борып, с?зсез сорау бир?: ничек инде ул кеше бер ?к вакытта озын да, кыска да, чирле д?, с?лам?т т? була алсын ди.
Ирене? д?ньясын онытып «шигырь» укуыннан югалып калган Халид?, ?сманы чыгарып ?иб?рг?ч, аны? терек?меш кебек х?р?к?тч?н табигатен? килешм?с озын-озак паузадан со? телг? кил?:
– Кешед?н к?л?рг? яратасы? инде, Сахип. Син б?тен кешене ?зе?ч? яш?рг?, сине?ч? уйларга ?йр?тм?кче, ?з кубызы?а биетм?кче буласы?. Син бит д?ньяда бер?? ген?…
– А?ламадым. Нинди м?гън?д? бер?? ген?? Яхшы чуттамы, начармы?
Халид? с?зл?рен? а?латма бир?не кир?к тапты.
– Син кия? Морадтан к?л?е?не, а?а каныгуы?ны ташла. Аны? ми?а да ошамаган яклары булса да, ул – горур, ?з б?ясен белеп яши торган кеше. Бер чикт?н икенчесен? сикер? торган ?илб?з?к тегел. Мин сезг? «Морад к?пме т?л?с?гез д?, шофёр й? хезм?тче булып й?ри торган ад?м тегел» дип, сразы ?йттем. С?земне ты?ламадыгыз. А?а яхшы эш т?къдим итм?г?ч, барысын ?зе х?л итте, х?зер бизнеста сине? д?р???г? к?т?релеп бара.
Сахип, хатыныны? акыл ?йр?т?ен кабул итм?вен, ризалашмавын сиздереп, борын тишекл?рен кабартып, авызын турсайтып, б?лм? буйлап й?ренеп алды.
– Син, хатын, ориентиры?ны югалтып барасы? т?гелме? Мине яш?рг? ?йр?терг? кереште?. Абза? нинди зур коллектив бел?н у?ышлы ?ит?кчелек итк?нне онытты? бугай.
Кыпчак каны д?рт, д?рман биреп, кыздырып торган Халид?не борчыган фикерен, б?ясен ?йт?д?н туктатып калдырырлык к?ч юк иде кебек.
– Син, Сахип?ан, ?пк?л?м?, к??еле?? авыр алма. Чит-ят кешел?рне кимсетеп, башкалардан гел начарлык эзл?ве? аркасында, туган к?не?? ?тие?не карап торучы хатынын чакырмыйча, ?тие?не д?, ул хатынны да р?н?етте?. Бар кунаклар парлы-парлы килеш, к?еф-сафа корганда, ?тие? мо?аеп утырды. ?ние?не? фани д?ньядан ирт?р?к кит?енд? Х?ерниса апаны? ни гаебе бар? ?тиегезне х?ленн?н килг?нч? т?рбиял?п яши. ?сте-башы чиста, тамагы тук, ир-атка тагын н?рс? кир?к?! Сезг? атагызны? ха??те юк. Чакырсагыз да, сезне? сазлыкка аяк та басмаячак.