Сарман алты та?ба кітабы

Сырманов Алпамыс

– Нрлан, Жаып, бл сендер ме? – деп срады.

– Не болды танымай алды ба?

– рине, мына трлеріді кріп… сендерді мен тгілі, туан аналары да танымай алады, сендерге не болан? Ал аландары айда?

– Барлыын осында айтанымызды алайсы ба? – деді Жаып, алдында тран сарбаздара басынан-ая кз жгірте.

– Жо-жо, ішке кірідер, мені соымнан ерідер, – деп оларды зімен бірге кітапханасына алып кетті.

Кітапханаа барар жолда Ерлан олардан не боланын срап еді, «оаша жерге баран со ана айтамыз», –

деп жауап атты.

– Не болды, соншалыты пия ма? – деді Ерлан трі згере.

– Сен білмейсі ой бізді не кргенімізді, – деді Жаып.

– И, трлерінен крініп тр бір жаманшылыты орын аланы.

Оларды арасында тынышты орнады – тек басан адамдарыны дыбысы ана естілді. Ерлан анда-санда олара кз ырымен арап-арап ойды да, кітапханаа жаындай, тотап есікті ашып, олара ішке кіруге жол берді. Олар кітапханаа кірген кезде, Нрлан шаталатай жерге лай жаздады, оны Ерлан олтытай стап:

– Сенде брі дрыс па? – деді бір олымен есікті жібере.

– И, дрыс… Кішкене лсірегенім болмаса… – деп орнына айта трды.

– Мен сендер шін обалжиын дедім, азір сендерге тіске басар алдыртайын.

– Жо, ештеені ажеті жо, тезірек ішке кірейік жне есікті бекітіп ал, – деп Нрлан шаталатай жре, лкен кітапханаа кірді. Барлыы стелге жайасып болан со:

– Ал енді лаым сендерде, неге сонша жоалып кеттідер? Жне сендерге не болан? Тепсе темір зетін жігіттерді шал сияты шамасыз кйге тсуіне не себепші? – деді ол екеуіне арап.

– И, айтпа, – деді Жаып крсіне.

– Біз сен айтан жерге барды, біра онда бару біз шін оайа соан жо – алыс рі иын жолда бізді бірнен кейін бірі жолдастарымыз тастап ашты. Онда жету шін біз ш ай уаыт жоалтты. Ханды пен Тмандыны блген алып орана жетіп, ары бетке ттік… – деп кідірді, – онда халы айтандай: ешандай тіршілік жо, тірі жндік, сімдік, ештее тіршілік етпейді; ештее спейді, наыз лі айма – дды біреу бар тіршілікті алып, бір сандыа жасырып оандай, тек ара тсті лі топыратан баса ештее кездестірген жопыз; кездестірмейміз деп те ойлады, біра біз ателескен екенбіз, ол жерде шынында бірдее болан сияты, – деген кезде Ерланны жзі згеріп кетті, – сен берген жолсызбамен жре бере, біз аласа тауларды арасына келдік. Тау арасынан сен айтандай мнараны тапты, – деген сздер оны аузынан шыып еді, Ерлан Жаыпты айтанына асан мияттыпен тыдай бастады.

– Мнара – лкен а тсті кірпіштермен аланан, ал биіктігі екі абат ймен бірдей, тбесі ираан, біра айналасында ешандай иранды болан жо, ерте уаытта салынаны аны, стіне шыып тмен араан стте оны тмен арай тереірек созылып, басым блігі жер астында жатанын тсіндік.

Екеулеп тмен тсіп мнараны ішін арады – басында ешандай кдікті зат байалан жо, алдымызда зына бойы созылып, аратнекке оранан дліз жатты, ср тсті ша басан абыраларында бейтаныс руналар бейнеленген, ондайды біз брын-соды крмегенбіз, ал ары арай жре берген кезде… адамны аасын тапты…

– Адамны аасы? – деп оны Ерлан бліп жіберді. – Біра бл ммкін емес ой, алайша? – деді ол таырай.

– Ол

жаын мен білмедім, біра онда бір емес, ондаан адамны аасы болды жне олар бтін болан жо, дды бір алып хайуанмен шайасан сияты жан-жаа шашылан, бас сйектері мен сйектері сынан, майдаланып кеткен десек те болады. лгіні кргеннен кейін бойымызды рей басты, «арта айтамыз ба» деген ой келді, біра бізді ызымарлыымыз, орынышымыздан кштірек болып, соына дейін жруге бел байлады. Жол бойы одан бізді кргеніміз аалар болды, ал соына жеткенде не тапанымыз сені он йытаса тсіе кірмейді, – деді Жаып .

– Не таптыдар? – деді ол таатсыздана.

– Соында біз мнараны ираан блігіне келдік, ары арай жол жабы болды – йінділермен бекітілген, мені ойымша біз мнараны тек бір блігін ана арап шыты. Сол жерден ана біз бтін ааны тапты, біра оны адамдікі екеніне мені кмнім бар, – деді де, Жаып Нрлана арады, Нрлан оан басын изеп, оржынны ішінен екі мйізі шошайан, лкен бас сйекті алып Ерланны алдына ойды, лгіні крген Ерлан кішкене арта арай шалайып:

– Бл не? – деп срады рейлене.

– Кріп тран жосы ба – бас сйек! Жаымсыз иісіне мн берме, біз алаа кірер кезде ападаы сарбаздар тексермес шін, кріс быры арылы кіруге тура келді, – деді Нрлан.

– Бас сйек екенін білемін ой, біра кімдікі?

– Ол жаын біз де білмейміз, одан блек оны жанында мына заттар жатты, – деп Нрлан оржынны ішінен: трт брышты ср тсті орап, бойтмар мен жартылай сынан анжарды алып, Ерланны алдына тізіп ойды.

Ср тсті орапты сыртында тсініксіз руналар болды. Ерланды ызытыран да сол, себебі руналар оан таныс крінді. Оларды брын бір жерде кргеніне сенімді, алайда айдан екенін есіне тсіре алмады. Нрлан лгі ср орапа олын тигізген жо, ол орапты асан мияттылыпен стады, дды орап те нзік зат боландай, Нрлан олындаы оржынын шетке ойан кезде Ерлан:

– Ал мынау не? – деп ол орапты стай бергені сол еді, Нрлан мен Жаып:

– Жо-жо! – деп оны тотатып лгермеді, Ерлан орапты стай бергені сол, олын ойан орын ызып-ызыл тсті жары шашырай, Ерланды шаласынан латты. Ол есінен танып, Нрлан мен Жаып екі жатап оны орындыа айта отырыза, сезімге келтірді.

– алайсы, досым? Неге айтан тілді алмады? – деді ол. – Не крді? Сен мынаны стаан кезде бірдее крді бе? – деп Нрлан таатсыздана срады. Ал Ерлан отыран орнында ойын жинатай алмай кішкене кідірді, оны не бойы дірілдеп, і аша, мадайы терлеп, абаан иттен ашан адам сияты ентіге тыныс алды.

– Сен де оны крді бе? – деді ол Нрлана.

– И, оны бейнесі мені ойымнан кетер емес, – деп Нрлан орындыына айта жайасты, оларды гімесіне Жаып араласа:

– Сен де быжы крді бе? – деп срады.

– И, лкен, те лкен жне ол аспанда алып тран тауларды алдында трды, айналасы ып-ызыл ота оранан, тры блыыр, аны крінген жо, дегенмен оны клемін аару иын емес, оны не екенін білесідер ме? – деп олара кезек-кезек арады.

– Жо, оны тек сол бейнесінен баса ештее крген жопын жне ол туралы ештее білмейміз.