Сарман алты та?ба кітабы

Сырманов Алпамыс

– Оларды айтуынша лгі сілусіндер Батыс орманнан келген, себебі Шрат тауыны аймаын арап шыан сарбаздар, сілеусіндерді Батыс ормана арай кеткен іздерін крген, енді олбасшылар ормана сарбаздарды астыртын жіберуге дайындалуда, халы бл жайлы ештее білмейді. Мен сені енді тсіне бастаан сиятымын, Ерлан, мыналарды артында не бар екенін мен білгім келеді.

– О, Батыра мені атарыма осылайын деген бе? Бл мен ойлааннан да ызы болайын деп тр, – деп алаандарын бір-біріне ысылады.

– Ендігі

іс-рекетіміз не болма? – деді Батыра.

– Мен білмеймін, ол жаын лі ойластыран жопын, алайда бірінші біз мына бас сйекті, наты кімге тиесілі екенін анытауымыз керек, сосын мына орапты ішінде не бар – соны білуіміз керек, ал оны білу шін біз Тмандыа айта барып, мнараны толытай арап шыуа тура келеді.

– Сонда сен Тмандыа зі бармасы ба? – деді Батыра.

– Жо, рине, онда мен таы да адам жіберемін, бл жолы – біреу, екеу емес, бір топ. Тмандыа барып, мнараны баса блігінде не бар екенін анытап айтады, ммкін бір дйек тауып алармыз, ал біз мнда алып, хана неліктен ерекше балалар керек боланын, сонымен атар бізді сарбаздарды Тмандыда не іздеп жргенін анытау ажет.

– Біра алай? – деді Батыра.

– Ол жаын маан ойлану ажет, бізге наты жоспар керек, аланы траты сарбаздары балалар жайлы бірдее білуі керек, сонымен атар жаадан келген дрігерлер мен сарбаздар біледі деп ойлаймын, алайда оларды осы жадайа дайындаан сияты, сол себепті оларды бізге балалар жайлы айтуы екіталай.

– Ммкін олара алтын беріп крерміз.

– Жо, оларды оан келісетініне кмнім бар.

– Неге?

– Сен оларды бірімен сйлесіп кргенсі бе? – деді Ерлан Батыраа кздерін сыырайта.

– Жо, не болды?

– Сйлессе байайтын еді, оларды дды саналарын улаандай, алай тсіндірсем екен… – деп Ерлан кішкене кідірді де, – олар тірі уырша сияты біртрлі, бгін таертегісін мен сарайа келгенде, дрігерлерді сйлесіп отырандыын байадым, бізді тілде емес, баса бейтаныс тілде, сол себепті оларды нгімесін сыртынан тыдап ештее біле алмадым, ал егер олардан балалар жайлы срайтын болса, онда бізді не ктіп транын айта алмаймын, біра аыры жаманшылыпен аяталатынын сезіп трмын. Енді сен Датпен жаын араласуы керек, сен оны сеніміне кіріп, одан барлыын біліп алуыа болады.

– Білесі ой мені онымен дрыс араласпайтынымды.

– Енді араласуыа тура келеді.

– Сен білмейтін шыарсы, біра Дат ешкімге сенбейді, оны сеніміне кіру те иын, оан кп уаыт кетеді жне мен оны біреумен етене араласанын крген емеспін, – деді Батыра астарын ктере.

– Амалын табуымыз ажет, онда біз оны жмыс орнын атарып крсек, бірдее тауып алармыз.

– Енді бл ойымен келісемін, біра бл те ауіпті, – деді Батыра. Екеуіні арасында тынышты орнады, сосын Батыра:

– Маан

бір ой келген сияты, – деді ол Ерлана.

– И, айта бер.

– Біра оан сені жасап шыаран аруы ажет.

– Оны мнда атысы анша?

– Мені тыда, біз Дата жаадан ару ойлап тапты деп, оан сені аруыды крсетеміз, яни аладан алып шыып, оан крсетілім йымдастырамыз, ол алада жо болан кезде мені адамым оны шатырын тексеріп, баса олбасшылардан келген жазбаларды кшіріп алады, ал Дат айта оралан кезде, оны ааздары орнында, ештее жоалмаан; ешандай кдік болмайды, – деді Батыра жымия.

– И, тырысып круге болады, біра бл керемет ой деп айта алмаймын.

– Тырысып кру ажет, – деп ол Ерлана басын изей сйледі, – онда мен барайын, маан кету керек, мені негізі мнда болмауым тиіс, – деп Батыра сыбырлай сйледі.

– Неге? – деді Ерлан.

– Оны саан кейін айтам, – деп орнынан трып еді.

– Батыра! – деп Ерлан оны тотатты.

– И.

– Мен саан таы бір дние айтуым керек, – деді. Ерланны жзі жабыраулы крінді.

– Тыдап трмын, – деп ол орындыа айта жайасты.

– Мен Бабадрді кітабынан бір дние таптым: ол адамдар мен жануарлар, жалпы осы лемдегі тіршілік иелеріні мірі бес жыла ысараны жнінде жазан. Сонымен атар таы стемділерді за мырын зерттеген алымдарды белгісіз себептермен жоалып немесе ажал шатынын жазан.

– Тсінбедім! – деді ол жзі бозара.

– ысаша айтанда, лемдегі барлы тіршілік иелеріні мірі соы сексен бес жылда бес жыла ысаран. Сонымен атар билеушілерді мірін зерттеген алымдар аза болан.

– Бабадр себебін жазды деп айтшы, – деді Батыра

– кінішке орай жо, себебін жазбаан, ммкін орыан шыар, ммкін жазан – мен тсінбеген болармын.

– Бл енді млде тсініксіз.

– Мен оны шындыты жазанына шбм жо, – деді Ерлан.

– орынышты жаалы екен.

– И, орынышты, – деп ол кішкене кідірді, – жарайды сені стамайын, кездескенше, абай бол! – деп екеуі ол алыса оштасып, Батыра кітапханадан жылдам шыып кетті.

Ерлан кітапханасында алып, Ескендір Торынны кітабындаы руналарды арады, екі атар жазылан рунаны жанында аудармасы болды, дегенмен Торынны кітабы адамдарды ежелгі тілінде жазыландытан, Ерлана аударманы аударуа тура келді. Ол жмысты аятады, ондаы рунаны маынасы: «мір – ол лы сый, ал оны жоалту – лы асірет»

– мір – ол лы сый, ал оны жоалту – лы асірет, – деп Ерлан бірнеше рет айталады, – бл нені білдіреді? – деп ойлана сйледі. Ол таы да баса дйектерді табу шін кітапты толытай атаруа кірісті.