Сэрца на далоні

Шамякин Иван Петрович

— Так я думаў семнаццаць год.

— Ну і ну! Дзе ты яе спаткаў?

— У бальніцы.

— Хворая? Чакай. Калі хавалі Савіча?

— У маі сорак трэцяга.

— З верасня да мая яна павінна была даведацца, хто ж яе бацька. Трэба распытаць яе.

— Ніякіх роспытаў. Да аперацыі. Я буду аперыраваць яе. Набыты парок…

— Сэрца? — Кірыла свіснуў. — А раптам зарэжаш?

Яраш уздрыгнуў і адказаў жорстка, злосна:

— Дурань! Я нікога не рэжу. Я лячу. — І, напэўна, адчуўшы, што сказаў груба, прапанаваў па-сяброўску цёпла: — Хадзем на луг. Сустрэнем сонца.

6

Славік Шыковіч стаяў

на прывакзальнай плошчы з дзвюма дзяўчынамі, размаляванымі пад кінаактрыс: стракатыя спаднічкі-парасоны, адмыслова вымеражаваныя кофтачкі, прычоскі «я ў мамы дурачка». Абедзве рудзенькія, вымытыя хной. Славік круціў у руках ланцужок з ключамі ад аўтамашыны і нешта расказваў, але не вельмі вясёлае. Хіхікала і то, відаць, больш з ветлівасці адна дзяўчына. Другая пазяхала і зіркала ў бакі: шукала некага другога. Славік адчуваў, што крыніца яго дасціпнасці высыхае, і злаваўся. Было душна і сумна. Хацелася пайсці ў рэстаран. Але грошай — ні капейкі. Нават не было на аўтобус, каб паехаць на дачу да бацькоў. Ды і сумна там, на дачы. Усе захапляюцца: «Ах, які лес! Які луг! Рака!» А яму сумна. Ну, добра, у рацэ можна пакупацца. А далей што? Злосны ён на бацькоў. Сёння асабліва. Збудавалі дачу, напіхалі панчоху грошай… А ён працуе і мусіць харчавацца ў рабочай сталоўцы. Крыўдна, што і маці цяпер ва ўсім згаджаецца з бацькам. Нічым яе не разжаласціш.

Сумна. Трэба неяк адкруціцца ад гэтых вясталак. І раптам Славік убачыў Тараса. Пазнаў цераз плошчу. Той стаяў на супынцы загарадных аўтобусаў збоку вялікай чаргі.

— Ша, лэдзі! Бачу аднаго прадстаўніка будучага грамадства. Пайду раздабуду на сённяшні дзень. Чакайце.

Ён пашыбаваў цераз плошчу, не звяртаючы ўвагі на машыны.

— Хэло, містэр Ганчароў, — шумна прывітаўся Славік.

— Здароў, таварыш Шыковіч. — Тарас усміхнуўся, як усміхаюцца дарослыя, назіраючы забаўкі дзяцей.

Калгасніцы з чаргі зацікаўлена і зняважліва глядзелі на хлопца ў вузенькіх штоніках, стракатай кашулі, з матузкамі на шыі, сцягнутымі бляшкай.

Славік трохі сумеўся ад гэтых позіркаў. Недурны хлопец, ён адразу адчуў, што тут не месца для крыўляння і галёкання. Загаварыў проста, грубавата. Паказаў на турысцкі мяшок, што стаяў каля ног у Тараса.

— Куды з такім «гумном»?

— Да сваіх.

— Клапатлівы сын паважаных бацькоў.

Старая жанчына не вытрымала:

— Па табе хлопчык, відаць, што ты такога «гумна» не павязеш сваім бацькам.

— Твайго Яраша возіць мой бохан на машыне. І яны не прыязджаюць пустымі.

Па чарзе пракаціўся шэпт:

«Яраша? Якога Яраша? Таго? Доктара? Сын? Каторы?»

Славік узяў Тараса пад руку, кіўком галавы запрашаючы адысці. Тарас папрасіў жанчын папільнаваць мяшок і чаргу.

Не надта блізка знаёмы яны. Калі пасябравалі сем'і, Тарас быў у арміі. Вярнуўся — пайшоў на завод. Славік у гэты час канчаў дзесяты клас. Толькі вось на дачы пазнаёміліся больш-менш. А таму Славіку пры ўсёй яго бесцырымоннасці нялёгка было папрасіць грошай у гэтага спакойнага, старэйшага па ўзросту хлопца.

Тарас дастаў пачак «Беламора», прапанаваў запаліць.

— О, ты глядзі! Не ведаў, што сябры камбрыгад паляць.

Ведаў. Усё ведаў. Але за жарцікі лягчэй схаваць сваю збянтэжанасць.

— А што мы, незямныя? — Тарас пстрыкнуў перад Славікавым тварам запальнічкай, даючы прыпаліць.

— А скажы шчыра, сумна ў такой брыгадзе?

— Дзіўныя ў цябе ўяўленні, работнік тэлестудыі. Чаму сумна? Сумна хораша працаваць?

—

Не жыве ж чалавек адной працай! А гэты рэгламент… Не выпі, не запалі, не вылайся, не прыцісні дзяўчыну… Мы здымалі для хронікі брыгаду на швейнай. Манахіні. Далібог. У кожным пакоі абавязацельствы вісяць. Наведваць тэхвучобу, хадзіць у кіно, у музеі. У якія музеі, калі ў нас адзін, краязнаўчы? Чытаць газеты… Узорна прыбіраць у пакоі… Не хапала толькі — чысціць зубы… Нудна!

— Не ведаю, што там, на швейнай. А ў нас брыгада — што трэба. І адпачываем мы весялей за другіх.

— Але ж выпіць — ні-ні?

— Калі ёсць прычына…

— Ну-у? Можна, значыцца? Прыма. А ў рэстаран можаш пайсці?

— А хіба ў рэстаране толькі п'юць? Можна паабедаць.

— Геніяльная мысля! Культурна паабедаць! Ты ведаеш, я галодны, як дыназаўр. Раніцай як напіўся чаю…

Тарас сумеўся. Хацелася хутчэй да сваіх. За тыдзень ён засумаваў па Віцю, Наташы, па бацьку, па Галіне Адамаўне. Яраша і цяпер, дарослы, Тарас клікаў бацькам. Жонку яго як адмовіўся назваць мамай у першы дзень яе з'яўлення шаснаццаць год назад, так ніколі і не называў. Але любіў, як маці. З гадамі мацней адчуваў удзячнасць, што яны выхавалі яго вось такім… Вось такім — таварыскім хлопцам, калектывістам. Калі Слава сапраўды галодны, не можа ён, Тарас, маючы грошы, не накарміць яго. Праўда, чамусьці той пачаў не з абеду, а з выпіўкі… Тарас ненавідзеў гэтых васемнаццацігадовых наведвальнікаў рэстаранаў, што п'юць за бацькавы грошы. Але ніхто не казаў, што Слава такі. Ды і Шыковіч не такі, каб даваць волю і лішнія грошы. Можа, наадварот, празмерная строгасць бацькоў давяла, што ў сына няма на абед.

Тарас перавёў позірк з правага крыла вакзала, дзе размяшчаўся рэстаран, на чаргу.

Славік хмыкнуў.

— Баішся?

— Чаго?

— Убачыць хто з завода — распішуць заўтра на ўсіх сценах… Закрычаць з трыбун. Брыгадзір Тарас Ганчароў…

— Глупства.

— То чаму ты азіраешся? Баішся зайсці ў рэстаран, каб паабедаць за сумленна запрацаваныя грошы? Ох, жыццё!

Тарас добра разумеў, што Славік знарок падбівае яго, цешыўся з такой наіўнасці і дараваў: на якія хітрыкі не ідзе галодны чалавек!

— Прапушчу чаргу, калі я потым дабяруся да сваіх?

— У гэты аўтобус ты ўсё адно не ўваб'ешся. А ўлезеш — патрушчаць рэбры.

— Ну добра. Пайшлі.

Тарас вярнуўся да чаргі, узяў свой рукзак. Але ўжо праз хвіліну пашкадаваў, што згадзіўся. Слава не пайшоў проста да рэстарана, а павярнуў да клуба. Наблізіўшыся, спытаў:

— Бачыш, стаяць? Шык! Мае знаёмыя. Возьмем?

Крыкліва апранутыя дзяўчаты не спадабаліся Тарасу, хоць да любога адзення ён ставіўся даволі прымірэнча. Слова вырвалася само, можа, не зусім нават тое, якое патрэбна было сказаць:

— Вульгарныя.

Славік засмяяўся і, не дайшоўшы да дзяўчат, крыкнуў ім:

— Лэдзі! Тарас кажа, што вы вульгарныя. Гуд бай! — і павярнуў у бок вакзала.

— Хамло твой Тарас! І ты разам з ім! — крыкнула адна з дзяўчат.

Кроў ударыла ў галаву так, што зазвінела ў вушах. Тарас пачырванеў, потым пабялеў. Ніколі ён не паводзіў сябе так з дзяўчатамі. І ніколі не трапляў у такое скандальнае становішча. Здавалася, уся плошча глядзіць на іх. Міліцыянер падыдзе зараз… Спытае… Варта паслаць да д'ябла гэтага бессаромнага шчанюка з яго рэстаранам!.. Але яшчэ і гэты крыкне што ўслед. А як вярнуцца цяпер у чаргу? Акрамя ўсяго, нечым ён прыцягвае да сябе, гэты Славік. Хочацца пазнаць яго лепш.