Заговоренный меч (на каз.яз.)
Шрифт:
лаан тезек аптай боп, дкиіп а мамы жастыты шынтатай жатан тртба Брынды, кенет тез имылдап шарт жгініп отыра алды. алы абаы тксиіп, анды кзі шатынап:
— Махмуд-Слтан шін Таана кеесі де, Трымтай кеесі де мына мен зіммін, — деді ол.
асым лі де болса ашуын баса, зін-зі тежей сйледі.
— Олай болса, марабатты тасыр хан, мені де мір-эль-умера екенімді есіізге алсаыз деймін. Махмуд-Слтан мені олжам жне мені шешем Жаанны апасы Аозы-Бегімнен туан блем. Білгііз келсе, мені екі туып бір аланым…
«И, солай екен ой» дегендей Брынды тмен арады. Енді оны даусы сл сылбырлау шыты.
— Сонда не ыл дейсі? Мойнында аза батырларыны талай аны бар Махмуд-Слтанды босатып жібер демексі бе!
— Босатып жібер деп отырам жо. Біра
асымны оп-оай таы бір мединаны аламыз дегені Брындыа нады. Біра зіні айсар мінезіне салып:
— Жасы, Отырара аттануа дабыл а, — деді. — Демек есіде болсын, Махмуд-Слтан мойынына тскелі тран ыл шылбырдан брібір тыла алмайды.
— Оны дер кезінде крерміз.
асым слтан басын иіп хана рмет крсетті де шыып кетті. Брынды з дегені болмаса, бтенні айтанына кне бермейтін. Ал асымны сзіне тіпті кнгісі келмеді. Енді бір ыайы тскенде ол скер басы етіп зіні екі аасы мен бір інісіні біреуін оюды ойлай алды. Тбі асыммен тату-ттті бола алмайтынын да білетін. азір Брынды «асымнан алай тез тылам» деп бір тиы айыа бата берді.
—асым з сарайына келгеннен кейін батыр Саянды шаырып алды. Жнібек лгеннен бері батыр Саян слтанны е сенер досы, жаын адамы болып ал- ан. ауіпті, пиялы іске асым тек батыр Саянды ана жмсайтын. андай иын тапсырма болса да, анау оны блжытпай орындап келген.
— Жиен аа, — деді слтан зіні дрежесіне арамай, ананы трт-бес жас лкендігін есіне стап, — таы бір ауіпті істі тапсыралы трмын.
— Туалы ауіпсіз бір кнім тіп крген жо, тапсыра бер.
— Тапсырсам… — асым сл кмілжи сйледі, — бл ара Махмуд-Слтан- а атерлі… Оны Созаа апарып, біз Отырардан айтып келгенше ттын етіп стау керек…
Енді батыр Саян кмілжи сйледі.
— иын іс екен… Махмуд-Слтанды Созаа апару — ажалына апарумен те ой. Соза ааыз Махмт-Слтанны олында ой. О кісі бетін Махмуд-Слтанны алай жаралаанын мыта ойды ма екен?
— Жекпе-жекте болан іс кекке айналмауы керек.
— Ет жарасы біткенмен, ер жарасы оай біте ме?..
Егер Махмуд-Слтанды сатай алмай алсам айтем?
— Сатау керек. Наашы апам Аозыдан туан Мхамед-Шайбани мен Махмуд-Слтана здері маан бірінші боп ажал ойлаанша, менен жаманды болмайды деп анама берген антым бар.
— Жасы. Антыды адал сатауа олымнан келгенімді аямаспын. Біра шеше жаынан сендерге жиен боланмен, ке жаынан Рабиу-Слтан-Бегімні інісі екенімді білмейсі бе?
— Білемін. Оны неге срады?
— Рабиу-Слтан-Бегімнен Сйіншік слтан туан жо па?
— И, туан.
— Сйіншік слтан Мхамед-Шайбани жаында екенін мытты ба?
— мытам жо. И, сосын?
— Сосын дейсі бе? Сосыны иын боп тр ой. Егер алда-жалда Махмуд-Слтан ашып кетсе, мен сендерді ас жаыны адамы болып шыпай- мын ба?
— Сен Махмуд-Слтанды ашыр-ашырма, Мхамед-Шайбанидан адал екеніді білемін. Сол адалдыыа кір келтірмес шін, бар олынан келеріді аямайтыныа да сенемін. Соны білгендіктен осы иын істі дейі зіе тапсырып отырмын.
— Мені ерлігімді, адалдыымды бтен іспен сына… лі де болса бны баса адама тапсыр.
— Баса адамны ыайы жо. Е сенерім зісі. Сені жаын адам екені ттына аян. Кесірлік істемейді, айтаныа кнеді. Кнбесе кндір. Тбі біз оны ажалдан алып алып, еліне айтаруымыз керек.
— Онда неге ашырып жібермеймін?
— ашыруа болмайды. Брынды оны менен креді. Махмуд-Слтанны тадырын Хан Кеесі шешсін, Хан Кеесі ажала имас…
— рине, мндай жадайда кні брын Махмуд-Слтана да сыр бермеуім керек болар… Хан Кеесіні аты Хан Кеесі, сен тары келгенмен, ол алай шешеді. Брындыты да айтаны тіп кетуі ажап емес ой!
— И, ал зіні бар борышы — біз Отырардан айтанша Махмуд-Слтанды
Саян жымиып клді.
— Оай борыш екен! Жасы, олдан келгенін аямаспын. ашан жрейін.
— Бгін. Сатыта орлы жо, Махмуд-Слтанды кісендеулі старсы.
— Жасы.
Сол кні тнде ол-аяы кісендеулі Махмуд-Слтанды Созаа жргізіп жіберді де, ертеіне Брынды пен асым алы скерін содарынан ертіп Отырара аттанды. Бдан екі тулік брын Мхамед-Шайбани тышылары арылы Брынды ханны Отырара аттаналы жатанын естіген. «Тоал ешкі мйіз сраймын деп лаынан айырылыпты» дегендей, Яссыны аламын деп жргенде з бекінісімнен айырылып алармын деп, жедел жріп Отырара жетіп лгірген. Отырарды бекінісі Яссыдан да берік соылан. аланы оршаан биік амал, етегінде тере азылан жалпа ор. амал шеттері, жоарыдан сада атуа ыайланып істелген зегі тесік. Тмендегі жау сада оын анша атса да ар жаындаы адама тигізе алмайды. зегі тесікке дл тиген кнде де, жуан иаш абыраны не тменгі, не жоары жаына барып адалады. Ал амалды бзу тіпті ммкін емес. Биіктігі ыры, жуандыы жиырма лаш, аттылыы тастан кем емес ср балшы шымнан йылан… Бір жыл аладан ешкімді шыармаса да ішіндегі азы-тлігі жрта жетеді. Отын-суы да мол. й ара азылан шыырау ды. амал трындарына араанда сырттаы жаулап алуа келген Брынды пен асым скеріні халі анарлым нашар. ылтаы жо ба жон. Кктен кйдірген кн, кріктей рген ысты жел. Дариядан брылан су да лайлы, ішсе тадайыа топыра дмі трып алады. Шай айнатса ана сусына жарайды. Оны стіне осыншама скерді стау шін аншама азы-тлік керек. Бір ай ткесін-а жртты елдеріне айтысы келе бастады. Біра бір беткей Брынды кнбеді. ала ішіндегі жасырын адамдары арылы Мхамед-Шайбаниды скеріні аз екенін брыннан да білетін. Ол енді амалды астын азып, алаа кіретін гір-жол жасатуа кіріскен. Бгін-ерте бітіп те алар. Ал алаа бір кірсе болды, Мхамед-Шайбаниды ола тсті дей бер. Махмуд-Слтан ттында, енді Мхамед-Шайбаниа олы бір жетсе боланы, ос бріні ысты анын бірден ішіп, жауынан кегін алма. Оларды лтірсе жері кеімек. Біра Брындыты бл ойы болмай алды. аза скері жер астын гірлеп, зімен зі лек болып жатанда, Отырара жрдемге Ташкентті міршісі Слтан-Махмд хан жіберген ш мы скер келді. Бл скерді та ата аланы солтстік апасынан кіріп кеткенін Брынды пен асым ертеіне бір-а білді. Енді амал астын азуды бос уре екенін екеуі де тсінді. Жер астымен кірген скерді мына ш мы ол гір алдында трып алып шыдатпайды, анды боса тгуден бтен аза жауынгерлеріні табар пайдасы жо.
Брынды бес мы олмен сол кні Созаа айтып кетті. Бір жетіден кейін бар скерін жинап асым да озалды. Созаа таяанда алдарынан шапыншы крінді. Брік астынан брі шыан дрбеле заман, «таы не болып алды?» деп, скер басында келе жатан асым мен серіктері йындата шапан салт аттыа обалжи арады. Сйткенше болан жо, астындаы ладын бестісін терге сабылта шапыншы да келіп жетті. асымны кіші інісі Ждік екен.
— Ассалаумааликом, — деп ентіге слемдесті ол, астындаы атын тыпыршыта ойнатып.
— Уааликумассалам, — асым слем алды, — жарыным, шабысы тым суыт екен, ауыл-аймаы аман ба?
— Брі де аман… Тек бір болмашы жаман хабар жеткізгелі келіп трмын.
— андай хабар?
— Тас йшіктен Махмуд-Слтан ашып кетті. асында бір кзетші серігі бар.
— Батыр Саян айда еді?
— Жандарында йытап кеткен батыр Саянды бауыздап ашан.
Ждікті айтуынша оиа былай болып шыты. Тас йге амалан ол-аяы кісендеулі Махмуд-Слтанды Саян кзіні арашыындай сатайды. Сырт- таы кзетті былай ойанда, біреу-міреу слтанды жазым етіп жрмесін деп зі немі, бір Маыт жігітімен бірге, тас йді ішінде онып жреді. Махмуд-Слтан батыр Саян жо кезде, сір «сені жетістірем» деп Маыт жігітімен тіл тапан болуы керек, бір кні тнде батыр Саян йытап кеткен кезінде, атар жатан Маыт жігіті ананы тамаынан анжарымен орып жіберіп лтіреді. Сйтет те тас йді іргесін кісі сыятындай тесік етіп азып, Махмуд-Слтан екеуі ашады. Сырты кзетшілер й іргесіні ірейіп жатанын тек та ат- асын креді. Жан-жаа ат шаптырып, іздеу салады, біра ашындар жер астына кіріп кеткендей, шті-кйлі табылмайды.