Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)
Шрифт:
Я i сам не хацеў, каб яны ўцяклi. Я баяўся, што калi яны раскажуць сваiм землякам пра наш напад на iх, то тыя хлынуць на нас у незлiчонай колькасцi, i нам тады непаздаровiцца. Праўда, у нас ёсць стрэльбы, а ў iх толькi стрэлы i драўляныя мячы, але, калi да нашага берага прычалiць цэлая флатылiя варожых лодак, мы, вядома, будзем знiшчаны бязлiтасна. Таму я пагадзiўся з настойлiвасцю Пятнiцы. Я накiраваўся да пiрогаў, загадаўшы яму iсцi за мною следам.
Але якое ж вялiкае было маё здзiўленне, калi, ускочыўшы ў пiрогу, я ўбачыў там чалавека! Гэта быў стары дзiкун. Ён ляжаў на
Тут падбег Пятнiца.
– Скажы гэтаму чалавеку, - звярнуўся я да Пятнiцы, - што яго ворагi знiшчаны, што ён на волi i што мы не зробiм яму нiякага зла.
Пятнiца загаварыў са старым, я ж улiў палоннаму ў рот некалькi кропель рому.
Радасная вестка пра волю ажывiла няшчаснага: ён падняўся на ногi са дна лодкi i прамовiў некалькi слоў.
Немагчыма ўявiць, што зрабiлася з Пятнiцай! Самы чэрствы чалавек i той быў бы да слёз крануты, калi б убачыў яго ў гэту хвiлiну. Ледзь толькi ён пачуў голас старога дзiкуна i ўбачыў яго твар, як кiнуўся абдымаць яго i цалаваць, заплакаў, засмяяўся, прыцiснуў яго да грудзей, закрычаў, потым пачаў скакаць вакол яго, заспяваў, зноў заскакаў, потым зноў заплакаў i пачаў бiць сябе па галаве i па твары - адным словам, паводзiў сябе, як вар'ят.
Я спытаў у яго, што здарылася, але доўга не мог дабiцца ад яго нiякага тлумачэння. Нарэшце, крыху апамятаўшыся, ён сказаў мне, што гэты чалавек - яго бацька.
Не магу выказаць, да чаго расчулiла мяне такое непадробнае пачуццё сына да бацькi! Нiколi я не думаў, што грубага дзiкуна можа так уразiць i ўзрадаваць сустрэча з бацькам.
I ў той жа час нельга было не смяяцца з тых вар'яцкiх падскокаў i жэстаў, якiмi ён выказваў свае пачуццi да бацькi. Разоў дзесяць ён выскакваў з лодкi, а потым зноў ускакваў у яе; то расхiне куртку i прыцiсне бацькаву галаву да сваiх голых грудзей, то пачне расцiраць яго здранцвелыя рукi i ногi.
Убачыўшы, што стары ўвесь аж скалеў, я параiў расцерцi яго ромам, i Пятнiца тут жа ўзяўся расцiраць яго.
Пра пагоню за ўцекачамi мы, вядома, забылi i думаць; iх лодка за гэты час зайшла так далёка, што амаль знiкла з вачэй.
Мы нават не спрабавалi плыць за iмi ў пагоню i, як потым выявiлася, вельмi добра зрабiлi, таму што гадзiны праз дзве ўзняўся страшэнны вецер, якi несумненна перавярнуў бы нашу лодку. Ён дзьмуў з паўночнага захаду якраз насустрач уцекачам. Наўрад цi змаглi яны адолець гэту буру; я быў упэўнены, што яны загiнулi сярод хваль, не пабачыўшы родных берагоў.
Неспадзяваная радасць так моцна ўсхвалявала Пятнiцу, што ў мяне не хапiла смеласцi адарваць яго ад бацькi. "Трэба даць яму супакоiцца", - падумаў я, стоячы непадалёку i чакаючы, калi астыне яго радаснае ўзбуджэнне.
Гэта здарылася не хутка. Нарэшце я паклiкаў Пятнiцу. Ён накiраваўся да мяне подбегам, з вясёлым смехам, шчаслiвы i задаволены. Я спытаў у яго, цi даваў ён бацьку хлеба. Ён засмучана пакруцiў галавой:
– Няма хлеба:
– i паказаў на сябе.
Тады я выняў са свае торбы ўсю, якая ў мяне была, правiзiю - невялiчкую ляпёшку i дзве цi тры галiнкi разынак - i аддаў Пятнiцу. I ён усё гэтак жа клапатлiва i пяшчотна пачаў кармiць бацьку, як малое дзiця. Бачачы, што ён дрыжыць ад хвалявання, я параiў самому яму падмацаваць свае сiлы рэшткамi рому, але i ром ён аддаў старому.
Праз хвiлiну Пятнiца ўжо некуды iмчаўся як шалёны. Бегаў ён увогуле вельмi хутка. Дарэмна я крычаў яму ўслед, каб ён спынiўся i сказаў мне, куды ён бяжыць, - ён ужо знiк.
Праўда, праз чвэртку гадзiны ён вярнуўся, i крокi яго зрабiлiся куды павольнейшыя. Калi ён падышоў блiжэй, я ўбачыў, што ён штосьцi нясе. Гэта быў глiняны збан з прэснай вадой, якую ён прынёс бацьку. Для гэтага ён збегаў дадому, у нашу крэпасць, а заадно прыхапiў яшчэ i дзве буханкi хлеба. Хлеб ён аддаў мне, а ваду панёс старому, дазволiўшы, мiж iншым, i мне напiцца, таму што i мне вельмi хацелася пiць. Вада ажывiла старога лепш за ўсякi спiрт: ён, здавалася, памiраў ад смагi.
Калi стары напiўся, я паклiкаў Пятнiцу i спытаў, цi не засталося ў збане вады. Ён адказаў, што засталося, i я загадаў яму даць напiцца беднаму гiшпанцу, якi пакутаваў ад смагi не меней, чым стары дзiкун. Я паслаў гiшпанцу таксама буханку хлеба.
Гiшпанец усё яшчэ быў вельмi слабы. Ён сядзеў на палянцы пад дрэвам у поўнай знямозе. Дзiкуны так моцна звязалi яго, што цяпер у яго параспухалi рукi i ногi.
Калi ён прагнаў смагу свежай вадой i з'еў хлеба, я падышоў да яго i даў яму жменю разынак. Ён узняў галаву i паглядзеў на мяне з невыказнай удзячнасцю, потым паспрабаваў устаць, але не здолеў - так распухлi i балелi ў яго ногi. Гледзячы на гэтага хворага чалавека, цяжка было нават уявiць сабе, як ён пры такой знямозе мог толькi што так адважна бiцца з ворагам. Я параiў яму сядзець i не рухацца i даручыў Пятнiцу расцерцi яму ногi ромам.
Пакуль Пятнiца расцiраў гiшпанца, ён кожныя дзве хвiлiны, а магчыма, i часцей паварочваўся, каб пабачыць, цi не трэба чаго-небудзь яго бацьку. Пятнiца бачыў толькi галаву старога, бо той сядзеў на дне лодкi. Раптам азiрнуўшыся, ён убачыў, што галава знiкла; у той жа момант Пятнiца ўжо быў на нагах. Ён не бег, а ляцеў: здавалася, ногi яго не дакранаюцца зямлi. Але калi, дабегшы да лодкi, ён убачыў, што бацька прылёг адпачыць i спакойна ляжыць на дне лодкi, ён зараз жа вярнуўся да нас.
Тады я сказаў гiшпанцу, што мой сябар дапаможа яму падняцца i давядзе да лодкi, у якой мы прывязём яго да нашага жытла.
Але Пятнiца, рослы i дужы, падняў яго, як дзiця, ускiнуў сабе на спiну i панёс. Дайшоўшы да лодкi, ён асцярожна пасадзiў яго спачатку на борт, а затым на дно поруч з бацькам. Потым выйшаў на бераг, сапхнуў лодку ў ваду, зноў ускочыў у яе i ўзяўся за вёслы. Я пайшоў пехатой.
Пятнiца выдатна веславаў, i, нягледзячы на моцны вецер, лодка так хутка неслася ўздоўж берага, што я не паспяваў за ёю.
Пятнiца без прыгод прывёў лодку ў нашу гавань i, пакiнуўшы там бацьку i гiшпанца, пабег берагам назад.