Евангелле ад Мамы

Барадулін Рыгор

Да гадзінніка

Гадзіннік мой, Доля роўная ў нас: Ісці не цішачы ход, Як свой, лічыць Пазычаны час, Пакуль не сыдзе завод. Гучней Малаточкам сваім грукачы, Нябачным, па забыцці. Цікуюць з пляча начы Крумкачы За намі, а нам ісці. Ты стаў спыняцца, Стаміў душу, А я стараюся йсці. Не дужа спяшайся паказваць, Прашу, Гадзіну поснай куцці.

Яшчэ

Акраец хлеба, Шклянка малака. Хлеб у руцэ, А малако ў кішэні. Натоўп штурхае злёгку юнака. Трамвай грукоча нешта ў суцяшэнне. Забыцца не паспеў, як хлеб расце, Як

сырадой смяецца ў белай пене й Туман пацягваецца ў духаце. Амаль яшчэ ў ізрэбнай светлаце Звыкаецца з сабой Магчымы геній…

Шаблон

Горад вецер падмёў, Смецце ў кучах адзіных Ад панельных дамоў Да панельных бландзінак.

Уздых уздагон

Няма ў жыцці пабочных ці старонніх, Верш Панчанкаў, Нібы адчаю ўздых: «Пара забыць вясёлых, спрытных, стройных, Не сніць ніколі любак маладых…» Не скажаш сэрцу, біцца ці не біцца, Сабе не загадаеш знелюдзець. Як на вясёлых сумнаму забыцца, На стройных як пагляду не глядзець? Як адарваць ад губ сваіх жа кубак, Як заглушыць крыві свае званы. І маладых чаротаспінных любак Хоць будзеш сніць, Пакуль прыходзяць сны.

Urbi et orbi

I

Горад — тая зямля, Якую пазбавілі Лесу, рэчкі, поля. Горад — тая зямля, Якую ўтаймоўваюць Жалезам, асфальтам, каменем. Горад — тая зямля, Якую падахвоцілі Даганяць небасхіл. А небасхіл там, Дзе лес, поле, рэчка Яшчэ на волі.

II

Пад’езды ў цёплых воллях, як страх, Пераварваюць чуткаў дыету. Спрабуе акрэсліцца Млечны Шлях, Як вуліца запыленая Сусвету.

III

Снег толькі-толькі выпаў І на ляту З халоднай прагай выпіў Гаркоту, чарнату. Снег прыглушыў вітрыны, Смех у двары, І ягадаў рабіны Нерастаптаны страх. Закот гарыць крывава — Да знебыцця, І палазня крывая, Як лінія жыцця.

IV

Цемра хрыпне Злоўленай варонаю, Горад ціхне, Быццам бохан надламаты. І самотнеюць Безабаронныя Вуліцы, Дзяўчаты, Тэлефоны-аўтаматы.

V

Ціха ад піўняка да турмы. Шчокі горада ветрам паголены. Як хранічныя алкаголікі, Закадзіраваны дамы.

VI

Гораду сняцца І негарадскія сны — Загарадныя, Прыгарадныя І з даўніны — Местачковыя, Пулятыя, стракатыя, Як палотны мастачковыя; І вясковыя, Васковыя, Кужэльныя й шарачковыя, Дзе гнецца маладзік Над стрэхамі, А маладзіца Над лехамі Урачкоўвае. Ноч думкі скаромныя Параскоўвае, Ды «Хуткая дапамога» Ад болю завойкае. Збялеецца дасвецце За вокнамі, Як малако парашковае.

VII

Захацелася urbi Пакачацца ў гурбе, Абцерусіцца, Абеларусіцца. Дзе конь качаецца, Там поўсць астанецца, Дзе слова заручаецца, Там кігіча чаіца. Зажадалася orbi Пабыць у торбе Ды патупаць па ворбе. Дзе слова ступіць па раллі, Там ходзяць з песні жураўлі. Гораду й свету Доўгія леты!

Зноў пра паэзію

Кабета надумала піва варыць (Ад мамы помню показку гэтую), І будзе да хмелю яна гаварыць: — Сто год Хай твой род і зімуе й летуе! Ты ў піва за кума, Чубаты мой хмелю, Дарадца застолля адзіны. З цябе ж і вяселле, З цябе ж і пахмелле, Ігрышчы, гульбішчы, радзіны. А хмель паварушвае кутасамі, А

кутасы ў рукі просяцца самі. Кабета ўзлезла на дуб І гала На піва хмель З асалодай ірвала. Ды не ўтрымалася, Рухнула з дуба. І ўсё кабеце стала нялюба. І хмель хвалёны, Яшчэ зялёны, Аж пажаўцеў, Як пачуў праклёны: — Ты звадыяш, Зелянейшы ад змея, Твой дух адно што чмурыць умее. З цябе блазенства, З цябе шаленства, З цябе махлярства, З цябе курвенства… Шпарчэй падганяю Радкоў чараду маю І зноў пра паэзію Сумна думаю.

* * * Паэма, закончаная толькі што…

Паэма, закончаная толькі што, Толькі, нібы дзяўчына, з якой быў Толькі што блізкі: І вочы сыплюць яшчэ Бессаромныя ўзбліскі, І цела перасмыкаюць яшчэ Нецярплівыя колькі.

* * * Чайнік з забінтаванм носам…

Чайнік з забінтаванм носам Разлівае зялёны чай. Пацвяліць завейны адчай Замігцелася белым восам. Сырадойна дымяцца горы. Снег няўпэўнена растае. І з нагоды Лагоды тае Чай дыміцца ў зялёным гуморы. Тут, як з сябрам, Сустрэўшыся з лёсам, З вышынёй яго заручай. Хай смяецца бяседы ручай Душным краскам, Скрушным нябёсам. Разлівае зялёны чай Чайнік з забінтаваным носам.

* * * Замчышча — як бульбяная яма…

Замчышча — як бульбяная яма. Уздрыгвае Касплі халодная свечка. На магазіне «Прадукты» аб’ява: «Прадаецца маладая авечка». У далечы глуха, як у сычоўні. Берагі пагойдваюцца аблачынна. Палошча бялізну, Стоячы ў чоўне, На сярэдзіне плыні жанчына. Мужчына човен вяслом трымае. І сушыць хвост на карме сабака. У слядах дажывае Вада дажджавая. Сагрэцца не можа ніяк імжака. Дзягай маланкі Хмару не перапсюрыш. Не хмурыцца неба стараецца шчыра. Па бульбянішчы Дыбае ў ботах Сураж. Суравейна. Самнасамна. Сыра.

* * * Як з небасхілу маладзік…

Памяці

Якава Абрамавіча Серпера

Як з небасхілу маладзік, З крывіцкіх местаў і мястэчкаў, Не распачаўшы З лёсам спрэчкаў, Калі Яўрэйскі профіль знік? Мне не хапае дружбака, Суседа, лекара, дарадцы. Бяседа стала папярхацца, Як п’яніца ад першака. Без коміна няўтульна хатцы, А небу — Без маладзіка…

Восень паспела

І здасца, журыцца няма прычыны. Хлапчо, Ці анёлак з цёплага раю Кусае мёд з адломка вашчыны, Нібы на губным гармоніку грае. Лісцё не апала — Яшчэ не паспела — А восень абласавацца паспела.

* * * Трамвайшчык…

Трамвайшчык Голасам адсырэлым Аб’яўляе: — Трамвай на возера йдзе… Калючым дротам дажджу Дзялянку горада Угароджвае восень.

Пасля

У памяць пастановай не ўвайсці, І гнеў людскі Гранітам не зацерці. Як сумна ўзносяць помнік Пры жыцці, Дык зносяць з веласялосцю Пасля смерці.

Ужо

Нахабна зіркне малады, Як сам ты З тых гадоў забытых, Дзе ў роспытах і перапытах Іне задумваўся тады, Што й на цябе калісці так Зірне юнак, Як на старэчу. Ну вось, і прычакаў сустрэчу! Хвалі, жабрак, Сваю галечу, Дзе ззяе золатам мядзяк. Ты па інерцыі адно Смыліш яшчэ Ў цяперльца служкай, А час цябе Жарынкай-дзьмушкай Здзімае, як і ўсіх, На дно.