Гронкі гневу
Шрифт:
Малады чалавек шырока ўсміхнуўся:
— Ды я проста так. Ты толькі што прыехаў. А людзі тут ужо ўсё зразумелі. І тыя, у каго персікавыя сады, таксама ўсё разумеюць. Вось паслухай: каб з'яднацца, важак патрэбен, без яго ніяк нельга — нехта ж павінен гаварыць і тлумачыць. А варта яму толькі рот раскрыць, яго зараз жа хоп! — і за краты. А вынырне хто другі, яны і яго раз! — і за краты.
Том сказаў:
— Што ж, арыштанта, прынамсі, хоць кормяць.
— А дзяцей яго — не. Табе б так падабалася — ты сядзіш
— Во-о як, — працягнуў Том. — Во-о як…
— І яшчэ адно. Пра чорныя спісы ты чуў?
— І што гэта такое?
— А вось палезь у пастку — заікніся толькі наконт таго, каб усім дзейнічаць заадно, адразу пазнаеш. З цябе зробяць здымак і разашлюць ва ўсе канцы. Тады ўжо работы нідзе не знойдзеш. А калі ў цябе яшчэ і дзеці ёсць…
Том зняў з галавы кепку і пачаў камечыць яе ў руках.
— Хм… значыць, што падвернецца, тое і бяры або здыхай з голаду. А пасмееш хоць пікнуць — здохнеш як піць даць.
Малады чалавек абвёў рукою шырокі круг, паказваючы на падраныя палаткі і пабітыя ржой аўтамашыны.
Том зноў глянуў на маці — цяпер яна абірала бульбу. Дзеці падступілі да яе яшчэ бліжэй. Ён сказаў:
— Не, я на такое не згодзен. Мы, каб на іх чэрці, не авечкі. Вось вазьму і дух выб'ю з каго-небудзь.
— Можа, з палісмена?
— Ды хоць з каго.
— Ты чокнуты, — сказаў малады чалавек. — З табой умомант расправяцца. Ні імя ў цябе няма, ні маёмасці ніякай. Знойдуць цябе ў канаве, калі ўжо кроў на твары запячэцца. А ў газеце надрукуюць толькі адзін маленькі радочак — ведаеш які? «Знойдзены труп бадзягі».
Том сказаў:
— Каля гэтага бадзягі яшчэ аднаго мерцвяка знойдуць.
— Ты чокнуты, — паўтарыў малады чалавек. — І што ты гэтым дакажаш?
— Ну, а ты што наважыў? — Том паглядзеў на вымазаны тавотам твар; вочы ў маладога чалавека быццам туманам завалакло.
— Нічога. Вы адкуль?
— Мы? З-пад Саліса, Аклахома.
— Нядаўна прыехалі?
— Толькі сёння.
— І доўга тут думаеце заставацца?
— Хто ведае. Дзе знойдзем працу, так і асядзем. А што?
— А нічога, — адказаў малады чалавек, і вочы ў яго зноў затуманіліся.
— Пайду пасплю, — сказаў Том. — Заўтра зрання паедзем работу шукаць.
— Што ж, паспрабуйце.
Том павярнуўся і пакрочыў да сваёй палаткі.
Малады чалавек узяў бляшанку з наждачнай маззю для прыціркі клапанаў і запусціў у яе палец.
— Гэй! — раптам крыкнуў ён услед Тому. Той азірнуўся.
— Што табе?
— Хачу нешта сказаць. — Малады чалавек паманіў Тома пальцам, вымазаным маззю. — Проста хачу табе нешта сказаць. Ты не лезь на ражон. Памятаеш таго ачмурэлага?
— З той вунь халупкі?
— Ага… прыдуркаваты такі… нічога не цяміць.
— Ну і што?
— Калі сюды заявяцца палісмены, а яны часцяком да нас наведваюцца,
— Дык што — няхай палісмен што хоча, тое і робіць з табой, а ты маўчы?
— Ды не, што ты. Я зазірну да цябе вечарком. Можа, і не след мне гэтага рабіць. Паўсюль шпікі. Я іду на рызыку, у мяне ж малое дзіця. Але ўсё роўна зайду. А ты, калі ўбачыш палісмена, прыкінься дурнем, гэткім Окі, зразумеў?
— Што ж, гэта можна, калі справу рабіць, — адказаў Том.
— Ты не хвалюйся. Мы без справы не сядзім, толькі на вочы не лезем. Дзіцяці многа не трэба — два-тры дні пагаладае, і канец. — Ён зноў узяўся за працу, змазаў гняздо клапана, узяў корбу, і рука яго шпарка захадзіла ўзад і ўперад. Пагляд у яго зрабіўся нейкі тупы, бяздумны.
Том няспешна пабрыў да сваёй палаткі.
— Ачмурэлы… — ціха прамовіў ён.
Бацька і дзядзька Джон падышлі да палаткі, несучы бярэмі сухога голля, скінулі яго каля вогнішча і прыселі на кукішкі.
— Тут блізка ўсё падабралі, — сказаў бацька. — Давялося далёка ісці. — Ён зірнуў на дзяцей, што абкружылі вогнішча і лупілі на яго вочы. — Божа літасцівы! — усклікнуў ён. — Адкуль вас столькі набегла? — І дзеці збянтэжана апусцілі вочы долу.
— Пэўна, пачулі пах ежы, — сказала маці. — Уінфілд, не круціся пад нагамі. — Яна адштурхнула хлопчыка. — Думаю стушыць трохі мяса. Гарачага мы з самага ад'езду не елі. Бацька, схадзі ты ў краму, вазьмі каркавіны. Я патушу яе, пальчыкі абліжаце. — Бацька падняўся з кукішак і пайшоў.
Эл адкінуў капот грузавіка і пачаў разглядаць запэцканы змазкай рухавік. Пачуўшы за спінай крокі Тома, падняў галаву.
— У цябе такі бесклапотны выгляд, як у птушкі, — сказаў Эл.
— Я проста скачу ад радасці, як жаба ў вясновы дожджык, — адказаў Том.
— Глянь на матор, — Эл паказаў пальцам пад капот. — Здорава, га?
Том зазірнуў усярэдзіну.
— Ага, як быццам нічога.
— Нічога? А па-мойму, цудоўна. Масла зусім не прапускае. Усё добра прыцёрта. — Ён выкруціў свечку і засунуў у адтуліну палец. — Нагар крыху ёсць, але сухая.
Том сказаў:
— Што ж, малайчына, правільна выбраў. Ты гэта хочаш ад мяне пачуць?
— Я ўсю дарогу баяўся: вось зараз рассыплецца ўсё, а вінаваты буду я.
— Не, ты правільна выбраў. А зараз правер усё як след, бо заўтра зранку паедзем працу шукаць.
— Яна яшчэ як пакоціць, — сказаў Эл. — Можаш не баяцца. — Ён выняў з кішэні ножык і пачаў ачышчаць электроды на свечцы.
Том завярнуў за палатку і ўбачыў Кейсі. Ён сядзеў на зямлі, засяроджана разглядаючы правую ступню босай нагі. Том цяжка апусціўся на зямлю каля яго.