Гронкі гневу
Шрифт:
— З намі.. Гэта мой брат, Том. Ты з ім глядзі, не надта. Ён чалавека забіў.
— Забіў чалавека? За што?
— Між імі бойка была. Той пырнуў яго нажом. А Том яму па галаве рыдлёўкай.
— Праўда? А суд быў?
— Быў. Адпусцілі, бо здарылася гэта ў бойцы.
— На задзіраку ён не падобны.
— Ды не, які ён задзірака. Але Том нікому не спусціць. — У голасе Эла прагучаў гонар. — Том чалавек спакойны. І ўсё-такі будзь з ім асцярожны.
— Што ж… Мы з ім пагаварылі. Мне здалося, ён не зласлівы.
— Не, не зласлівы. Ён ціхі, пакуль
— Ну памажы, калі табе больш рабіць няма чаго.
— Някепска было б паспаць, — сказаў Эл, — ды толькі варта мне ўбачыць разабраную машыну, і рукі самі цягнуцца да яе. Не магу ўтрымацца.
— За дапамогу буду табе вельмі ўдзячны, — сказаў малады чалавек. — Мяне завуць Флойд Ноўлс.
— А я Эл Джоўд.
— Вельмі рады пазнаёміцца.
— Я таксама. Пракладку пакінеш старую?
— Давядзецца, — адказаў Флойд.
Эл дастаў з кішэні складны ножык і паскроб ім блок рухавіка.
— Эх, — сказаў ён, — нічога на свеце так не люблю, як пакапацца ў машыне.
— А дзяўчат?
— О, і дзяўчат! Вось каб разабраць «ролс-ройс», а потым зноў сабраць! Адзін раз удалося зазірнуць пад капот шаснаццаціцыліндравага «кадылака», і, божа мой, такога цуду ты ў жыцці не бачыў! Іду я па вуліцы ў нас, у Саліса, і бачу — стаіць шаснаццатка каля рэстарана, і я падняў капот. І тут выходзіць з рэстарана нейкі дзядзька і кажа: «Ты што тут робіш?» А я яму: «Проста гляджу. Цудоўная машына, праўда?» А ён стаў побач са мной і стаіць. Пэўна, сам ніколі ў яе не заглядаў. Стаў і стаіць. Багаты такі, у саламяным капелюшы. Кашуля ў палоску, акуляры. Нічога адзін аднаму не гаворым. Проста глядзім. А потым ён раптам пытаецца: «Хацеў бы павадзіць?»
Флойд сказаў:
— Так я табе і паверыў!
— Далібог, праўда. «Хацеў бы павадзіць?» А я ў джынсах, у брудных. Кажу яму: «Запэцкаю сядзенне». А ён: «Садзіся. Аб'едзем квартал». І, павер, я сем ці восем разоў вакол квартала аб'ехаў. Божа, што за машына!
— Шык?
— Яшчэ які! Разабраць бы яе ўсю на частачкі… я за гэта… не ведаю, што аддаў бы.
Рука Флойда перастала тузацца ўзад і ўперад. Ён выняў апошні клапан з гнязда і агледзеў яго.
— Ты лепш прывыкай да драндулетаў, — сказаў ён. — Шаснаццатку табе наўрад ці калі прыйдзецца вадзіць. — Флойд паклаў корбу на падножку і пачаў счышчаць стамескай нагар на галоўцы блока.
Дзве прысадзістыя жанчыны, проставалосыя, босыя, прайшлі паўз іх, несучы ўдзвюх вядро мутна-белай вады. Яны ледзь валаклі ногі пад цяжарам сваёй ношы і не падымалі вачэй ад зямлі. Сонца хілілася на захад.
Эл сказаў:
— Цябе, відаць, нічога асабліва не вабіць.
— Я тут ужо шэсць месяцаў, — сказаў ён. — Сную па ўсім штаце, на працы не шкадую сябе, хуценька шукаю новае месца, каб было на што купіць мяса і бульбы жонцы, сабе і дзецям. Носішся, як заяц… а толку мала. Тут хоць са скуры вылузвайся, сыты ўсё роўна не будзеш. Я проста стаміўся, і ўсё. Так стаміўся, што
— Няўжо нельга сталую работу знайсці? — запытаўся Эл.
— Не, сталай работы тут не знойдзеш. — Флойд саскроб рэшткі нагару з галоўкі блока і працёр цьмяны метал прамасленай анучкай.
Да лагера пад'ехала лядашчая легкавая машына. У ёй сядзела чацвёра мужчын — ва ўсіх твары загарэлыя, суровыя. Машына паволі рухалася між палатак. Флойд крыкнуў ім:
— Ну як, пашанцавала?
Машына спынілася. Чалавек, што сядзеў за рулём, адказаў:
— Усё навокал аб'ездзілі. Нідзе ніякай работы. Трэба ехаць адсюль.
— Куды? — крыкнуў Эл.
— Адзін бог ведае. Куды мы толькі не патыкаліся! — Вадзіцель адпусціў тормаз, і машына паехала далей.
Эл пазіраў ёй услед.
— Можа, лепш было б ездзіць па адным? Адзін хутчэй работу знойдзеш.
Флойд паклаў стамеску і нявесела ўсміхнуўся:
— Ты яшчэ не вучаны. На раз'езды бензін патрэбен. А галон бензіну каштуе пятнаццаць цэнтаў. Гэтыя чацвёра не могуць дазволіць сабе ездзіць на чатырох машынах.
Яны складваюцца па дзесяць цэнтаў і купляюць бензін. Табе яшчэ трэба павучыцца.
— Эл! — Эл павярнуўся і ўбачыў Уінфілда, які з важным выглядам стаяў каля яго. — Эл, ма ўжо мяса па талерках раскладае. Ідзі, яна кліча цябе.
Эл абцёр рукі аб штаны.
— Мы сёння яшчэ не елі, — сказаў ён Флойду. — Я пад'ем і прыйду памагу табе.
— Неабавязкова, але як хочаш.
— Сказаў жа — прыйду. — Эл пайшоў за Ўінфілдам да палаткі Джоўдаў.
Каля яе было цесна. Суседскія дзеці такой шчыльнай сцяной абступілі кацялок з варывам, што маці, завіхаючыся каля вогнішча, закранала іх локцямі. Том і дзядзька Джон стаялі каля яе.
Маці разгублена гаварыла:
— Не ведаю, як быць. Трэба сям'ю накарміць. А што мне з гэтымі рабіць? — Дзеці стаялі як укапаныя і пазіралі на яе. Твары ў іх былі абыякавыя, нібы застылыя, толькі вочы перабягалі з кацялка на алавяную талерку, якую маці трымала ў руцэ. Вочы ўпарта сачылі за лыжкай, што хадзіла ад кацялка да талеркі, і, калі маці перадала талерку, ад якой ішла пара, дзядзьку Джону, вочы ўпіліся ў яе. Дзядзька Джон зачарпнуў поўную лыжку, і вочы дружна падняліся разам з ёю. Ён адправіў у рот кавалак бульбіны, і вочы ўсе разам утаропіліся на твар, сочачы за яго выразам — ці смачна, ці спадабалася.
І тут дзядзька Джон быццам упершыню ўбачыў дзяцей. Ён вяла пажаваў і сказаў Тому:
— Вазьмі. Мне есці не хочацца.
— Ты ж сёння нічога ў рот не браў, — сказаў яму Том.
— Ага, у мяне з жыватом нешта. Не хочацца.
Том спакойна сказаў:
— Ідзі з талеркай у палатку, там пад'ясі.
— Нешта не хочацца, — упарціўся Джон. — І ў палатцы яны будуць перад вачамі стаяць.
Том павярнуўся да дзяцей:
— Ідзіце. Ану прэч адгэтуль! — Вочы ўсе разам адарваліся ад кацялка і разгублена ўставіліся яму ў твар. — Ідзіце, ідзіце адсюль. Так рабіць нядобра. Усё роўна на ўсіх вас не хопіць.