Гронкі гневу
Шрифт:
Бацька не спяшаючыся вяртаўся да палаткі, і маці агледзела яго крытычным вокам. Ён запытаўся:
— Ты кажаш, Том атрымаў працу?
— Так, сэр. Пайшоў, яшчэ як мы спалі. Ану, адчыні гэту скрынку, вазьмі чысты камбінезон і кашулю. І вось яшчэ што, самой мне зусім няма часу, дык ты памый вушы Ўінфілду і Руці. Там ёсць гарачая вада. Зробіш? Добра патры ім вушы і шыю. Каб дзеткі ў нас былі свежанькія і аж блішчалі.
— Во расшчабяталася, такой цябе я яшчэ ніколі не бачыў, — сказаў бацька.
— Трэба, каб у сям'і быў прыстойны
Бацька пайшоў пад навес і неўзабаве паявіўся ў злінялым ад мыцця сінім камбінезоне і кашулі. Ён павёў пасумнелых і ўстрывожаных дзяцей да санітарнага блока.
Маці крыкнула ім наўздагон:
— Добра патры ім вушы!
Дзядзька Джон паказаўся ў дзвярах мужчынскага аддзялення, вызірнуў, потым вярнуўся, сеў на ўнітаз і доўга сядзеў там, падпёршы балючую галаву рукамі.
Маці зняла з патэльні румяныя аладкі і толькі паспела апусціць у гарачае сала некалькі лыжак рэдкага цеста, як на зямлю каля вогнішча ўпаў нечы цень. Яна азірнулася цераз плячо. Ззаду стаяў маленькага росту чалавек з худым, загарэлым, зрэзаным маршчынамі тварам і вясёлымі вачамі. Ён быў тонкі, як жэрдка. Яго беленькі чысты пінжак дзе-нідзе распоўзся ў швах. Чалавек усміхнуўся ёй і сказаў:
— Добрай раніцы.
Маці глянула на яго белы касцюм, і твар яе падазрона нахмурыўся.
— Добрай, — адказала яна.
— Вы місіс Джоўд?
— Я.
— Мяне зваць Джым Роўлі. Я адміністратар лагера. Зайшоў паглядзець, як тут у вас, ці ўсё ў парадку. Вам, можа, што-небудзь трэба?
Маці недаверліва разглядала яго.
— Не, — адказала яна.
Роўлі сказаў:
— Калі вы прыехалі, я ўжо спаў. На шчасце, у нас аказалася вольнае месца. — Голас яго гучаў ветліва.
Маці прастадушна адказала:
— Тут усё вельмі добра. Асабліва там, дзе мыюць бялізну.
— Пачакайце, хутка жанчыны збяруцца на мыццё. Вось будзе весела! Як на малітоўным сходзе. Ведаеце, місіс Джоўд, што яны ўчора зрабілі? Хорам заспявалі. Пяюць гімны і труць бялізну ў такт. Было што паслухаць, паверце.
З твару маці паступова сходзіў недавер да гэтага чалавека.
— Відаць, сапраўды прыемна было слухаць. Вы тут за начальніка?
— Не, — адказаў Роўлі. — Народ тут у нас такі, што пазбавіў мяне неабходнасці начальстваваць. Падтрымліваюць чысціню ў лагеры, глядзяць, каб быў парадак — самі з усім спраўляюцца. Такіх людзей я зроду не бачыў. У зале, дзе ў нас бываюць сходы, адзежу шыюць, цацкі робяць. Зроду такіх людзей не бачыў.
Маці паглядзела на сваю нячыстую ўжо сукенку.
— А мы яшчэ ў брудным ходзім, — сказала яна. — Цяжка сачыць за сабой у дарозе.
— Хіба я не ведаю? — сказаў адміністратар лагера і пацягнуў носам. — Скажыце… гэта ў вас кава так смачна пахне?
Маці ўсміхнулася:
— Праўда, смачна? На паветры заўсёды ўсё лепш пахне. — І з пачуццём уласнай годнасці прамовіла: — Мы палічым
Ён падышоў да вогнішча, апусціўся на кукішкі і гэтым канчаткова абяззброіў маці.
— Нам такі госць вялікая пачэснасць, — сказала яна. — Снеданне ў нас, праўда, не надта каб, але сардэчна запрашаем.
Карантыш усміхнуўся:
— Я паснедаў ужо, дзякуй. Але ад кубачка кавы не адмоўлюся. Цудоўны пах.
— Ага, ага, калі ласка.
— Вы толькі не ўвіхайцеся так праз мяне.
Маці наліла ў алавянны кубак кавы з вялікай кансервавай бляшанкі і сказала:
— Цукру мы яшчэ не дасталі. Сёння, можа, купім. Калі вы п'яце з цукрам, вам будзе нясмачна.
— З цукрам я не п'ю, — сказаў Джым Роўлі. — Ён толькі смак добрай кавы перабівае.
— А я люблю крыху з цукрам, — сказала маці. Яна раптам пільна паглядзела на яго, каб зразумець, чым ён так лёгка і хутка заваяваў яе прыхільнасць. Яна шукала разгадкі ў яго на твары і не знаходзіла ў ім нічога такога, акрамя прыязнасці. Потым зірнула на яго белы пінжак з пасечанымі швамі і зусім супакоілася.
Ён папіваў каву з кубка дробнымі глыткамі.
— Жанчыны, напэўна, зойдуць да вас гэтым ранкам.
— Мы яшчэ не прыбраліся, — сказала маці. — Добра было б, каб яны прыйшлі, калі мы ўжо крышачку спарадкуемся.
— Ну, яны ведаюць, як бывае, — адказаў адміністратар. — Самі так прыехалі. Не, што вы, камісіі ў нас тут добрыя — усё разумеюць. — Ён дапіў каву і падняўся на ногі. — Мне трэба ісці далей. Калі што вам спатрэбіцца, заходзьце ў кантору. Мяне там заўсёды знойдзеце. Цудоўная кава, дзякуй. — Ён паставіў свой кубак побач з іншымі на скрыню, памахаў рукой і пайшоў уздоўж палатак. Маці чула, як ён загаворваў з людзьмі, што сустракаліся яму па дарозе. Яна апусціла галаву, ледзь стрымліваючы слёзы.
Бацька падышоў да палаткі, ведучы за сабой дзяцей. У вачах у іх яшчэ стаялі слёзыад перанесеных пакут — бацька няшчадна пацёр ім вушы. Яны ішлі прыціхлыя і чысценькія. Скура на асмаленым сонцам носе Ўінфілда аблупілася.
— Вось, — сказаў бацька. — Разам з брудам саскроб яшчэ і два пласты скуры. Давялося крышачку патузаць іх — ніяк стаяць спакойна не хацелі.
Маці акінула дзяцей крытычным позіркам.
— Цяпер на іх і паглядзець прыемна, — прамовіла яна. — Ешце аладкі з падліўкай. Трэба паспець яшчэ прыбраць і тут, і ў палатцы.
Бацька паставіў на скрыню талеркі, сабе і дзецям.
— Дзе гэта Том уладкаваўся на працу, хацеў бы я ведаць.
— Не магу сказаць.
— Ну раз ён знайшоў месца, дык і мы знойдзем.
Да палаткі вярнуўся радасна ўзбуджаны Эл.
— Вось гэта лагер! — усклікнуў ён, узяў аладку і наліў сабе кавы. — Ведаеце, чым тут адзін чалавек займаецца? Прычэп сабе майструе пад жыллё. Вунь там, за тымі палаткамі. У прычэпе ў яго ложкі і печка — усё, што трэба. Жыві сабе ў ім. Вось гэта жыццё! Дзе спыніўся, там і жыві.