Гронкі гневу

Стейнбек Джон Эрнст

Джэсі кіўнула галавой.

— Я чула пра такое, — ціха прамовіла яна. — Людзі расказвалі… Ну, павядзём місіс Джоўд далей.

Маці сказала:

— Як тут усё добра.

— Пойдзем у швейную, — прапанавала Эні. — У іх там дзве машыны. Яны і коўдры прашываюць, і сукенкі шыюць. Вам, напэўна, самой захочацца там папрацаваць.

Як толькі да маці прыйшла камісія, Руці і Ўінфілд непрыкметна рэціраваліся далей ад вачэй дарослых.

— Можа, лепш пайсці з імі, паслухаць? — сказаў Уінфілд.

Руці схапіла

яго за локаць:

— Ну не! Нас праз гэтых сволачаў вымылі. З імі я не пайду.

Уінфілд сказаў:

— Ты на мяне нагаварыла пра прыбіральню. А я нагавару, як ты абазвала гэтых цётак.

Па твары Руці прабег цень страху:

— Не трэба. Я ведала, што ты не зламаў, таму і нагаварыла.

— Нічога ты не ведала, — адрэзаў Уінфілд.

Руці сказала:

— Давай паглядзім усё, што ёсць тут. — Яны пайшлі ўздоўж палатак і, бянтэжліва азіраючыся, заглядалі ў кожную. У канцы праходу на роўным месцы была расчышчана пляцоўка для кракета. З паўтузіна дзяцей былі сур'ёзна занятыя гульнёй. На ўслончыку каля крайняй палаткі сядзела пажылая жанчына і сачыла за імі. Руці з Уінфілдам прыпусцілі трушком.

— Прыміце нас у гульню! — крыкнула Руці. — Мы таксама будзем гуляць.

Дзеці ўзнялі на яе вочы. Дзяўчынка з коскамі, як парасячыя хвосцікі, сказала:

— Калі новую пачнём.

Руці пагрозліва ступіла на пляцоўку.

— А я хачу цяпер. — Парасячыя хвосцікі моцна ўчапіліся за малаток. Руці падскочыла да яе, ударыла далонню, штурхнула і вырвала малаток з рук дзяўчынкі. — Сказала, што буду гуляць, значыць, буду, — пераможна абвясціла яна.

Пажылая жанчына паднялася з услончыка і падышла да пляцоўкі. Руці люта насупілася і мацней абхапіла рукамі малаток. Жанчына сказала:

— Няхай гуляе. Зрабіце, як на мінулым тыдні з Ральфам.

Дзеці пакідалі малаткі і моўчкі пайшлі з пляцоўкі. Непадалёку спыніліся і сталі глядзець на Руці абыякавымі вачамі. Правёўшы іх позіркам, Руці ўдарыла малатком па шары і пабегла за ім.

— Уінфілд, давай сюды! Бяры малаток! — крыкнула яна і са здзіўленнем уставілася на брата. Уінфілд стаяў разам з дзецьмі збоку ад пляцоўкі і глядзеў на яе такімі ж, як у іх, абыякавымі вачамі.

З дзёрзкім выклікам Руці зноў ударыла па шары. Над пляцоўкай узняўся пыл. Дзяўчынка прыкінулася, што ёй вельмі весела. А дзеці ўсё стаялі і пазіралі на яе. Руці паставіла побач два шары і ўдарыла адразу па абодвух, стала спінай да гледачоў, потым зноў павярнулася тварам да іх. І раптам пайшла на дзяцей з малатком у руцэ.

— Ідзіце гуляць! — скамандавала яна.

Дзеці моўчкі адступілі перад ёю. Яна крыху пастаяла, утаропіўшыся на іх, тады кінула малаток і з плачам пабегла да сваёй палаткі. Дзеці вярнуліся на пляцоўку.

Парасячыя хвосцікі крыкнулі Ўінфілду:

— Калі пачнём новую, можаш з намі гуляць.

Пажылая жанчына сказала:

— Калі яна вернецца і будзе добра сябе паводзіць, няхай і яна гуляе з вамі. Ты, Эла, сама была такая.

Гульня ўзнавілася, а Руці ляжала ў палатцы і горка плакала.

Грузавік

ехаў па прыгожых мясцінах, міма фруктовых садоў, дзе пачалі ўжо ружавець персікі, міма вінаграднікаў, дзе на лозах ледзь зазелянеліся гронкі, пад арэхавымі дрэвамі, што працягнулі сваё вецце да сярэдзіны дарогі. Каля кожных варот у сад ці вінаграднік Эл прытарможваў, і на кожных варотах вісела аб'ява: «Рабочыя не патрабуюцца. Уваход забаронены».

Эл загаварыў:

— Калі фрукты паспеюць, та, праца тут будзе. Але як у іх дзіўна тут — ты і спытацца яшчэ не паспеў, а яны ўжо адказваюць, што працы няма. — Ён вёў грузавік на малой скорасці.

Бацька сказаў:

— Можа б, нам усё ж зайсці спытацца? Можа, яны ведаюць, дзе праца ёсць? Давай паспрабуем.

Па краі дарогі ішоў чалавек у сінім камбінезоне і сіняй кашулі. Эл параўняўся з ім і затармазіў.

— Гэй, містэр! Можа, ведаеце, дзе тут праца ёсць? — крыкнуў ён.

Чалавек спыніўся і шырока ўсміхнуўся; у роце ў яго не было пярэдніх зубоў.

— Не, — адказаў ён. — Можа, вы ведаеце, дзе яна ёсць? Я цэлы ўжо тыдзень тут кружу і яшчэ ні на што не натрапіў.

— Вы з урадавага лагера? — запытаўся Эл.

— Ага, з яго.

— Дык залазьце ў кузаў. Пашукаем разам.

Чалавек пералез цераз борт і саскочыў на насціл.

Бацька сказаў:

— Нешта мне падказвае, што нічога мы не знойдзем. Але пашукаць усё ж трэба. Толькі вось дзе, невядома.

— Шкада, не распыталі ў лагеры, — уздыхнуў Эл. — Ну, як адчуваеш сябе, дзядзька Джон?

— Баліць, — адказаў Джон. — Кругом усё баліць, а будзе яшчэ горш. Трэба мне ісці ад вас, а то толькі няшчасце вам, усёй сям'і, прыношу ў пакаранне за свае грахі.

Бацька паклаў руку яму на калена.

— Слухай, — сказаў ён, — не рабі глупстваў. У нас і так вялікія страты — дзед з бабкай памерлі, Ной і Коні ўцяклі, а прапаведніка засадзілі ў турму.

— У мяне такое адчуванне, што прапаведніка гэтага мы яшчэ ўбачым, — сказаў дзядзька Джон.

Эл пакратаў булавешку на рычагу пераключэння перадач.

— Табе нездаровіцца, вось ты і адчуваеш рознае такое, — сказаў ён. — Ну хопіць, к чорту! Паехалі назад, з людзьмі пагаворым, даведаемся, дзе, можа, праца ёсць. А то ўсё роўна, што баброў пад вадой лавіць. — Ён спыніў машыну, высунуўся з кабіны і крыкнуў, павярнуўшы галаву назад: — Гэй! Паслухай! Мы вяртаемся ў лагер, там спытаемся, дзе яны працуюць. А так толькі бензін дарэмна палім.

Пасажыр перагнуўся цераз борт.

— Гэта мне якраз, — сказаў ён. — Я свае капыты па самыя шчыкалаткі змуляў. І сёння нават макавай расінкі ў роце не было.

Эл развярнуў машыну пасярод дарогі і паехаў назад.

Бацька сказаў:

— Маці наша вельмі расстроіцца — вунь Том уладкаваўся ж адразу.

— Можа, ён нідзе нічога не знайшоў, — сказаў Эл. — Можа, таксама, як і мы, шукае. Мне каб куды-небудзь у гараж. Я хутка навучуся, такая работа па мне.

Бацька нешта прабурчаў, і да самага лагера ніхто больш ні слова не прамовіў.