Нигина ва Мирмалик
Шрифт:
– Ман дидаг?! Кай? Дар куо??
– Камтар сабр кун, боз мебин. Рафтем…
ама ба умеди дидани арси замони оташпарастон аз дунболи ранамо равон шуданд. Баъди соате дар канори кчаи аробагузар санги дарозу борике падид омад монанди дастаи увоз, аммо азор карат бузургтар. Он санги к набуду ба хорою рухом ам шабоат надошт. Мисли санги дарё суфтаю амвору лажон ва чун санги шиша андаке шаффофу илодор метофт ва дар дашти васеъ яккаву тано меистод. Ба назар чунин мерасид, ки пайкарасозе онро махсус дар чунин олат гузоштааст, то бути сангин тарошад. Вале фурсат наёфта, ё натавониста, аз айкалтарош даст
Дар атрофи санг хори бисёре рйида, онро дастнорас карда буд. Аз амин сабаб робалад афт-ашт адам дуртар тавауф намуда, хитобан ба осими аднавча гуфт:
– Росташро гй, ки ин сангро пештар ягон бор дида буд ё не?
– Чанд боро дидаам.
– Лекин андаке пештар гуфт, ки арси замони адимро е ват надида…
– Бори дигар мегям, ки сангро бисёр дидаам, лекин арсро не!
– Фамо! – сухан мухтасар кард Зарифи Доно. – Аз суханрониат фамидам, ки таърихи ин санг ва атто номашро намедон. Акнун бодиат шунав: ин санги од не, Санги Арс аст ва тарибан пансадсола таърих дорад. Он ват дар Мовароуннар дини ислом аллакай нуфузи зиёд дошт, вале ама ворухиён оташ мепарастиданд. Зеро ба ин диёри кистон пойи араб нарасида буд.
Аввалин ворухие, ки ба ислом гаравид, Накисо ном савдогар аст, ки чун мусулмон шуд, Нурмуаммад ном гирифт. Вай духтаре дошт баоят саибамолу хушманд, ки аз рзи аласт бо меру муаббати саршор ба Парвардгори ягона ва бахшояндаву мерубон камол меёфт. Дар шари уръони шариф суханои оммафам, лекин таъсирбахш мегуфту чун ба синни камолот расид, обида ва зоидаи асил шуд, шогирду пайравони зиёде пайдо кард ва бо исми Сайида отун машур гашт.
Писари мубади мубадон, яъне муокими Ворух шефтаи усну амоли духтар шуда, сабру арор аз даст дод ва тиби расму одати онзамона худ ба хостгор омад. Сайида ро хуш пазируфт, аммо шарт гузошт, ки агар Нурзан дини исломро абул кунаду номашро гардонад ва ба никои мусулмон роз шавад, он го издиво ба амал меояд.
окимписар шартро пазируфт. Вале дар рзи ади нико аду паймон бишкаст ва бо мадади ёру бародаронаш духтарро зран ба дайри Рахнаи Оташон бурдан шуданд. Сайида чун модашер муобилат кард, бо нохун рй канду бо дандон дасту по газид, лек зраш нарасид. Лоаал касе аз хешовандон ба имдод наомад. Дар оле, ки дилаш дар сина чу даф метапид, лоарам ба Худованди одиру тавоно тавалло кард, ки ро аз шармандаг ниго дошта, ба санг табдил кунад, то уммати мусулмон зери бори гарони таъна ва масхараи оташпарастон намонад.
Илтиои мъмина ва муслимаи пок мустаоб гашт ва бо амри Парвардгори олам коре, ки бандаои хок аз ирои он оизанд – мъиза ба амал омаду дар ои исташ арс санг шуд.
Аз мушоидаи ин олат айши хуши габракон ба мусибат мубаддал гашту доду фионашон бар фалак печид. Ба удрати Худои яккаву ягонаи мусулмоно тан доданду пеши Санги Арс ба зону нишаста, саросар ба ислом гаравиданд. Тарзи дигар гем, бо баои они Сайида Бону – нахустин муслимаи деа Ворух мусулмонобод шуд…
икояти робалад ба амагон таъсири ами бахшиду лазае сукут варзида, ин олиаро ба нек ёд карданд.
– Шоире Санги Арсро гавари шабафрз номидааст, – хаёломез лаб ба гуфтор кушод Абдулмаид. – Вай менависад, ки чор фасли сол ар
– Он шоир худат нест?
– Не. Вале ман ам дар авон як шеъри мотам навишта будам. Чанд байташ дар ёдам аст:
Дар фироат, эй Сайида, зору айрон мондаем,
Дар хуморат, эй Сайида, синабирён мондаем.
Б накарда накати гул, ту шуд Санги Арс
Дар азоят, эй Сайида, дидагирён мондаем.
авобан ба нигои саволомези муаллиф мемони латифтабъ мабур шуд, ки таассуроти худро фошофош гяд:
– Марсияи таъсирбахш навиштед, ако. Лекин ташбеу суханои он шоире, ки аблан ишора кардед, нисбатан ширадору андешапарвар аст. К будани ро сае гуфта метавонед?
– Он шоир бародаратон Шаобиддин буду баробари дидани Санги Арс бадоатан азали онгудоз гуфт. Афсс ки ба пурраг навиштаю ифз карда натавонистам.
– Шаобиддин дар бадеагй устухон надорад. Агар иломаш ояд, дар як нишастан фар-фар чор-пан азал эод мекунад!
– Шумо ч?
– Ман куою шоир куо?! Агар афтае як рубо ё азале эод шавад, худро хушбахт меисобам.
– Бародаратон баробари дидани Санги Арс фар-фар шеър бофтааст. Шумо ам як кшиш намекунед? – бозори гапро тез кард робалад ва андалеби Исфара аз оанги савол пай бурд, ки амсафарон удрати шоирии ро санидан мехоанд. Дар олати ноинор монд – агар сатре нагяд, беунар меисобанду агар шеъри хароб пешниод кунад, эътиод ва этиромашон мекоад. Яъне вай мабур аст, лоаал як байти хотирмон бадоатан эдо кунад.
Бо чунин андешао гирди айкалсанги нотарошидаро оиста-оиста давр гашту дар ар да адам лангида, чор мисраъ тавлид намуд:
Эй иш, туро шамъи фалак парвона,
Санги Арс Сайидарост кошона.
Хуш бош, зи афсуни аводис имрз
Шуд иссаи оли душманон афсона.
Рубо аз ониби амагон бо мамнуният пазируфта шуд, аммо шодии Абдулмаид аз дигарон бештар буд:
– Маълум мешавад, ки фар-фар шеър гуфтан барои ду бародар хислати модарзод будааст. Ин унарро, эй Амади Исфаранг, то метавон, сайал де!
Маслиат бо арзи миннатдор абул гардид. Вале он лаза ар ду ам намедонистанд, ки муддати мадиде нагузашта, бо усули фар-фар боз як рубо эод мешавад. Ва аз ама аибаш, ба ямо рафтани тшаи сафар баонае барои эодкор мегардад.
Тасодуфи ногувор чунин ба вуъ пайваст: амсафарон аз Санги Арс тарафи офтоббаро аракатро идома дода, арибиои нисфирз ба шаршараи Шаввот расиданд. Азбаски аво гарм буд, ама куртаю шалвор бадар карда, худро ба об заданд. Амад низ амранги амоат буд, вале аз оббоз дида, бештар тамошо мекард. Чунки ин гуна шаршараи нестандараонро дар умраш бори аввал медид: оби нилгун аз рои мобайни ду тахтасанги бузург чакра-чакра заида, ришта-ришта чун бирешими афтранг поён мешорид ва дар замин бо сабзаи тару зираю пудина амош гашта, ба тану бадан кайфияте мебахшид нотакрор!